SOKULLU MEHMET PAŞA :
AÇIKLAMA: Kanuni’nin son iki yılında sadrazam olan Sokollu Mehmet Paşa, bu görevine II.Selim ve III.Murat zamanlarında da devam ettiğinden, 1564-1579 yılları arasındaki döneme “Sokullu Mehmet Paşa Devri” denir. Sokollu’nun 1579’da ölümüyle Osmanlı Devleti’nin Yükselme Devri sona ermiş sayılır.
1)- SAKIZ ADASININ FETHİ(1566): Batı Anadolu kıyısında bulunan bu ada Cenevizlilerin elinde bulunuyordu. Kaptan-ı Derya Piyale Paşa komutasındaki donanma 1566 yılında Sakız Adasını fethetti.
Önemi: Batı anadolu kıyılarının güvenliği sağlandı ve Cenevizli korsanlara darbe indirilmiş oldu.
SULTAN II.SELİM
2)- KIBRIS’IN FETHİ(1571):
Sebebi: Venediklilerin elinde bulunan bu ada Mısır-Suriye-Anadolu deniz yolu üzerine bulunuyordu. Osmanlıların Doğu Akdeniz’e tam hakim olabilmeleri ve Nısır-Suriye deniz yolunu güven altına almaları için bu adayı fethetmeleri gerekiyordu.
Fetih: Piyale Paşa komutasındaki Osmanlı donanması ve vezir Lala Mustafa paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu 1570’de adaya çıktı. 1571’de Kıbrıs fethedildi.
Önemi: Kıbrıs’ın fethiyle; Suriye-Mısır-Anadolu deniz yolu güvenlik altına alındı. Osmanlıların doğu Akdeniz deniz ticaret yolunun tam olarak kontrolünü sağladılar.
3)- İNEBAHTI DENİZ SAVAŞI(1571):
Sebep: Osmanlıların Kıbrıs’ı almaları üzerine Avrupa Devletlerinin bir haçlı donanması hazırlayarak harekete geçmeleri.
Savaş: Don Juan komutasındaki haçlı donanması ile Kaptan-Derya Müezzinzade Ali Paşa komutasında Osmanlı donanması arasında İnebahtı Körfezinde gerçekleşen deniz savaşında Osmanlılar ağır bir yenilgiye uğradı. Sadece Uluç Ali Paşa(Kılıç Ali Paşa) komutasındaki gemiler İstanbul’a geri dönebildi.
Önemi: Osmanlı Devleti bu ağır yenilgiye rağmen kısa zamanda yeni bir donanma oluşturarak, Akdeniz’e açıldı. Yeniden Akdenizde üstünlüğü ele geçirdi.
4)- TUNUS’UN FETHİ(1574): Kaptan-ı Derya Kılıç Ali Paşa komutasındaki kuvvetler 1574’de İspanyolların elindeki Tunus’u fethettiler.
5)-DON-VOLGA KANALI PROJESİ: Sokollu Mehmet Paşa Karadeniz’e dökülen Don nehri ile Hazar denizine dökülen Volga nehirleri arasında bir kanal açarak iki denizi birleştirmeyi düşündü.
Böylelikle:
1)- Ruslar’ın Karadeniz’e girmeleri engellenecek,
2)- İran kuzeyden de kontrol edilecek,
3)- Orta asya Türklerine erişilebilecekti.
SONUÇ: Kanalın ancak üçte biri kazılabildi. Rusların saldırıları, Kırım hanının isteksiz kalması gibi nedenlerle proje gerçekleştirilemedi.
Abid Yaşaroğlu Hocanın Ders Notlarından…