2.dünya savaşı sonrasında Avrupa ve Asya’da, güçler dengesinde büyük boşluklar meydana geldi.Bu durumun oluşmasında İngiltere ve Fransa’nın da savaştan büyük ölçüde yıpranmış olarak çıkması önemli rol oynar.Avrupa’da Almanya’nın, Asya’da Japonya’nın yerini tek başına dolduracak nitelikte bir devlet yoktu.*Savaştan sonra güçlü olarak ayakda kalabilenler ise siyasi ve ekonomik doktrinler birbirleriyle çatışan ABD ise SSCB idi.*SSCB, ordusunu güçlendirerek savaş sanayini geliştirdi.politikaya doktrin ve ideoloji unsurlarını dãhil etti.yayılmacı bir politika izledi.*Dünyada tek atom bombası yapabilecek güçü sahip olmasına rağmen ABD’nin bu ülkelerdeki savaş karşıtı kamuoyunun etkisi ile kıtasına çekilme eğilimini göstermesi SSCB’nin işine yaradı.*SSCB rejiminin getirdiği düzene karşı olan ülkeler ABD’YE yaklaştı. *2.dünya savaşı sonrası uluslararası mücadele, farklı dünya görüşlerinin çatışmasıyla oluştu.* ”Soğuk savaş” olarak adlandırılan dönemde bu devletler arasındaki anlaşmazlık ve çatışmaları doğrudan birbirlerine karşı sıcak bir savaşa girmeden sürdürdüler.* Savaş sonunda farklı kıtalar ve bölgeler dünya politikasında aktif rol oynamaya başladı. *Asya ve Afrikada’ki sömürge halindeki ülkeler, bağımsızlığını kazanmaya başladı.Böylece “üçüncü dünya” veya “bağlantısızlar Bloğu” adı verilen yeni bir blok doğdu.
DOĞU BLOKUNUN KURULUŞU * SSCB, 2.dünya savaşı’nda Almanları durduran ve ilk kez yenilgiye uğratan devlet olmuştur.*1944 yazından itibaren batıya doğru işgal hareketlerini sürdürdü.Batılı devler SSCB’nin savaştan çekilmesinden endişe duydu bu işgallere karşı çıkmadı.*SSCB orduları Doğu Avrupa’da ilerleyerek bu topraklardaki Alman işgaline son verdi. *Savaş sonrasında bu bölgelerde ki işgal devem etti.SSCB Moskova’ya sığınan komünist parti liderlerinin ülkelerine geri dönmelerine imkan sağladı.*SSCB Avrupada’ki durumunu sağlamlaştırmak için, işgal altında tutulduğu ülkelerde komünist rejimler kurdu. *Yalta konferansında SSCB işgalindeki ülkelerde serbest ve demokratik seçimler gerçekleşinceye kadar bütün siyasi eğilimleri temsil eden geçici hükümetler kurulması istendi.Ancak bir süre sonra hükümetler,tamamen Sovyet yanlılarının etkisi altına girdi.*Savaşdan yenik çıkan Almanya,savaş sonunda dört işgal bölgesine ayrılmıştı.*İngiltere, Fransa, ABD, işgalleri altındaki bölgeleri birleştirdiler.
*Bu gelişme Berlin Buhranı’nı ortaya çıkardı. SSCB berlini kuşatma altına aldı .*Buhran sonucu “Federal Alman Cumhuriyeti” kuruldu. *F.A.C’nin kurulmasına karşılık SSCB’de kendi işgal bölgelerinde 1949’da Demokratik Alman Cumhuriyeti’ni kurdu*F.A.C Batı’nın desteğiyle hızlı bir gelişme gösterdi. Demokratik Alman tarafından Almanya’ya geçişler yasaklandı.* Üç sene süren gergin dönem,Demokratik Almanya’nın batı Berline çeviren duvarı ile son buldu
Doğu Bloğu İçindeki Diğer Gelişmeler *Komünist rejimlerin kurulması Doğu Bloğu içinde genellikle SSCB’nin etkisiyle gerçekleşirken Yugoslavya ile Arnavutluk’ta bu rejimler farklı şekillerde iktidara geldi.*Her iki ülke savaş sırasında Alman işgalini uğrayınca bu ülkelerin komünist partilere hemen direniş kuvvetleri oluşturmuşlar ve savaş boyunca Almanlara karşı çarpışarak ülkelerinin kontrolünü ellerine almışlardır.
* Bu gelişmelerde SSCB’nin hiçbir yardımı ve tesiri olmamıştır.Bu nedenle Yugoslavya ve Arnavutluk Moskova’ya karşı daha bağımsız bir tutum izlemişler ve Moskavanın tesirinde kalmamışlardır. *Japon Saldırılarına karşı beraber mücadele eden Çinli komünistler ve milliyetçiler Savaşdan sonra birbirleriyle iktidar mücadelesine girdiler.*Sovyet Rusya’dan yardım alan komünistler 1949’da Çin halk cumhuriyetinin kurulduğunu ilan ettiler.* Kore 1945’de Yatla konferansında alınan bir kararla iki işgal bölgesine ayrılmıştı.*1948’de ABD’nin yardımı ile Güney Kore kuruldu.*Sovyetler birliği de kuzeyde aynı yıl kuzey Kore halk cumhuriyetini kurdu.*Küba uzun yıllar diktatörler tarafından yönetilmişti. *Batışta diktatörlüğüne karşı başlatıldığı mücadeleyi başarıyla sonlandıran Fidel Castro kendi hükümetini kurarak başbakan olmuştu*ABD’nin Castro’yu iktidardan uzaklaştırmak istemesi ilişkilerin bozulmasına ve Küba ile SSCB’nin yaklaştırılmasına neden oldu.
Sovyet Modeline Göre Ekonomik ve Sosyal Düzenin Kurulması *Komünist Doğu Avrupa ülkelerinde ekonomik ve sosyal düzen Sovyet modeline göre kuruldu.*Ayrıca SSCB bu devletleri kontrolü altında tutmakla beraber bir blok oluşturmuştur.*SSCB’nin Avrupa’da egemenlik kurmaya başlaması, ABD’yi tedbir almaya sevk etti.Amerika bu nedenle 1947 Martında Trumanda Doktrini’ni ve 1947 Haziranında da Marshall planı’nı uygulamaya koydu. *Truman Doktrini ,Amerika’nın Sovyet tehdidinde maruz kalan ülkeleri destekleme,Marshall planında hür Avrupa’yı ekonomik bakımından kalkındırma ve güçlendirme amacını taşıyordu.*SSCB ulu sarası ideolojik faaliyetleri bir merkezden idare etmek için yeni tedbirlere başvurmaya karar verdi.*1947 Rusya, Yugoslavya Bulgaristan,Polonya,Çekoslovakya,Fransa ve İtalya komininse partilerinin liderleri ‘cominform”un kurulduğunu ilan ettiler. *1949’da komünist ülkeler arasında ekonomik iş birliği ve danışma amacıyla “Comecon” kuruldu. *1949 yılında Nato’nun kurulmasına karşı doğu bloğunda 1955’de Varşova paktı kuruldu
SOSYALİST BLOKTA SARSINTILAR *Stalin 1953’te Moskova’da öldü. ortaya çıkan iktidar mücadelesi bloktaki sarsıntıları iyice arttırdı.
Abid Yaşaroğlu Hocanın Ders Notlarından…