Çok Partili Dönem Denemeleri ve Bu Dönem İçerisinde Gerçekleşen Olaylar Nelerdir?;
HALK FIRKASI
*Lozan görüşmeleri devam ettiği süreçte 1.Meclis dağıtılmış ve seçim kararı alınmıştı.
*Mustafa Kemal ve arkadaşları yeni bir parti kurmaya karar verdiler ve bir bildiri yayınladılar.
*Bu bildiride açıklanan ilkeleri kabul eden herkesin yeni partiye katılabileceğini ilan ettiler..
*Yapılan çalışmalar sonucu 9 Eylül 1923 tarihinde Mustafa Kemal başkanlığında Halk Fırkası kuruldu.
*Bu parti 1924 yılında Cumhuriyet Halk Fırkasına, 1935 tarihinde ise Cumhuriyet Halk Partisine dönüştü.
TERAKKİPERVER CUMHURİYET FIRKASI
*Kurtuluş Savaşının önemli komutanları halk fırkasına girmeyerek muhalif bir örgütlenmeye gittiler.
*Mustafa Kemal bu komutanlardan askerlik ya da siyaseti seçmelerini istedi ve başta Kazım Karabekir olmak üzere istifa eden komutanlar 17 Kasım 1924 tarihinde Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasını kurdular.
*Liberal bir parti olan TCF tüzüğüne ”Halkın dini itikatlarına saygılıyız” maddesini yazmıştır.
*Bu sırada doğuda Şeyh Sait olayı çıktı. Bu olaya bazı TCF’lilerin katıldığı iddiası ile parti 3 Haziran 1925 tarihinde kapatıldı.
ŞEYH SAİT OLAYI
*Petrol çıkarılan Musul, anlaşmalara aykırı olarak İngilizler tarafından işgal edilmişti ve Musul’un bulunduğu Irak sınırı Lozan Anlaşmasıda çizilmeden bırakılmıştı.
*Bu sırada doğuda Şey Sait ayaklaması çıktı.
*Başbakan Fethi Bey olaya gereken önemi veremeyince başbakanlığa İsmet İnönü getirildi.
*İsmet İnönü önce Takrir-i Sükun kanunlarını çıkardı ve İstiklal Mahkemelerini yeniden kurdu.
*İsyan ksa sürede bastırıldı ve yakalanan liderler idam edildi. 1925
İZMİR SUİKASTI
*Mustafa Kemal’in yaptıklarına karşı olanlar Mustafa Kemal’e bir suikast hazırladılar.
*Eski ittihatçılar tarafından organize edilen suikast Mustafa Kemal İzmir’e gecikmeli gidince korkuya kapılan suikastçilerden bazıları arkadaşlarını ihbar edince suikast ortaya çıktı. Haziran 1926
*İstiklal Mahkemelerinde yargılanan Kazım Karabekir gibi bazı komutanlara beraat ederken Kara Kemal, Kemal Canbolat ve Cavit Bey gibi ittihatçiler idam edildiler.
SERBEST CUMHURİYET FIRKASI
*TCF’nin kapatılmasından sonra Türkiye de tek parti yönetimi kuruldu.
*Bu sırada 1929 Dünya Ekonomik Buhranı çıktı ve bir takım ülkesi olan Türkiye’yi oldukça etkiledi.
*Fethi Okyar gibi liberaller bu kötü gidişin sebebi olarak tek parti yönetimini gösteriyorlardı.
*Mustafa Kemal Paris’te büyükelçi olarak bulunan Fethi Okyar’ı yen bir parti kurmakla görevlendirdi.
*Fethi Bey Serbest Cumhuriyet Fırkasını kurdu. 12 Ağustos 1930
*SCF kimsenin beklemediği bir hızla örgütlendi ve inkılap karşıtları partiye sızdılar.
*Bunun üzerine Fethi Okyar partiyi kapattı. 17 Kasım 1930
MENEMEN OLAYI
*İzmir’in Menemen ilçesinde ”Din elden gidiyor” sloganıyla ayaklanan Derviş Mehmet ve arkadaşları olay yerine gelen Kubilay’ı öldürmüşlerdir.
Abid Yaşaroğlu Hocanın Ders Notlarından.