I.Dünya Savaşı 1914 yılında başlayan I.Dünya Savaşı 1918’de sona erdi.Bu savaşın sebepleri genel ve özel olmak üzere iki kısımda incelenmiştir.
Genel sebeplerin Fransız İhtilali sonucunda yayılan milliyetçilik anlayışı ve Sanayi İnkılabını gerçekleştiren Avrupa devletleri arasındaki ekonomik rekabet olduğu belirtilmişti.
XIX.yüzyılın ikinci yarısında İtalya (1870) ve Almanya’nın (1871) siyasi birliklerini geç kurmuş olmaları sanayilerini güçlendirecek ham madde ve pazar arayışlarına girmeleri mevcut dengeleri bozdu.
Almanya’nın bu girişimi o zamana kadar sömürgecilikte rakipsiz olan İngiltere, Fransa ve Rusya’nın yeni müttefik aramalarına yol açtı.Almanya’nın güçlenmesi İngiltere,Rusya ve Fransa’yı birbirlerine yaklaştırdı.
I.Dünya Savaşı’nın özel sebepleri arasında devletlerarası ilişkiler önemli bir yer tutuyordu.Almanya’nın siyasi birliğini kurarken işgal ettiği (1871) Fransız toprağı Alsas-Loren yüzünden Fransa ile arası açılmıştı.Fransa önemli kömür ve demir yatağı olan bu bölgeyi geri almak istiyordu.Balkan toprakları Avusturya-Macaristan ile Rusya arasında rekabet alanı haline geldi.Rusya’da sıcak denizlere açılma ve Panislavizm politikası gereği Balkanlara hakim olma düşüncesindeydi.
Avusturya-Macaristan ile ortak politika izleyen Almanya Pancermenizm (Cermen birliği) politikası gereği Rusya’nın Balkanlara yerleşmesine karşıydı.
Almanya’nın Osmanlı Devleti’ne yakınlaşma politikası sömürgelerine giden en kısa yolun kesilmesinden endişe eden İngiltere’yi rahatsız etmiş ve İngiltere’yi Fransa ve Rusya’yla ittifaka yöneltmişti .Rusya tarihi emeline bu ittifak yoluyla İstanbul ve Çanakkale Boğazlarını ele geçirerek Akdeniz’e açılmak suretiyle kavuşmak istiyordu.
Sanayisini güçlendiren İtalya ham madde için Akdeniz ve çevresinde sömürgeler elde ederek eski gücüne ulaşmak niyetindeydi.Bu nedenle İngiliz sömürgelerine göz dikmişti.Ayrıca Avustur ya-Macaristan İmparatorluğu egemenliğin de kalmış İtalyan topraklarını da kurtar mak istiyordu.
I.Dünya Savaşı 28 Haziran 1914’te Saraybosna’da Avusturya-Macaristan veliahtı Ferdinand ‘ın bir Sırplı tarafından öldürülmesi tarafından başladı. Abdülhamit yaklaşmakta olan bir dünya savaşına girmeme taraftarı iken onu tahttan indiren İ.T.C savaşa itilaf bloğunda girmek istedi.Ancak itilaf devletleri bunu kabul etmediler ve Osmanlı Devleti’nin tarafsız kalmasını istediler.Savaşın sonunda parçalanacağını anlayan Osmanlı Devleti ittifak bloğunda savaşa dahil oldu.
Çarpıştığımız Cepheler
*1.Dünya Savaşı’nda çarpıştığımız cephelerden biri de KAFKAS CEPHESİ’dir.
*Osmanlı Devleti’nin Çanakkale de bulunmasını fırsat bilen Rusya Kafkaslardan saldırıya geçti.
*Enver Paşa düşmanı gafil avlamak için kimsenin beklemediği bir anda karşı saldırıya geçti.
*Askerlerimizin kıyafetinin mevsime uygun olmaması. cephane. yiyecek ve asker eksiğimiz Sarıkamış Dağları’nda binlerce askerimizin şehit olmasına neden oldu.
*Karşı saldırıya geçen Rusya, Erzurum-Erzincan-Muş-Bitlis-Gümüşhane-Trabzonu işgal etti.
*Çanakkale cephesinden sonra bu bölgeye atanan Mustafa Kemal Muş ve Bitlis’in geri alınmasında bulundu.
*Bu bölge de Rusya tarafından desteklenen Ermeniler bağımsız bir devlet kurmak için isyan edip katliamlara başladılar.
*Bunun üzerine Osmanlı Devleti isyan eden Ermenileri Suriye bölgesine tehcir etti.
ÇANAKKALE CEPHESİ
*İtilaf devletleri İstanbul’u alarak Osmanlı Devleti’ni savaşın dışına itmek ve iç isyanlarla mücadele eden müttefikleri Rusya’ya yardım gönderebilmek amacıyla Çanakkale Cephesini açtılar. (1915)
*İtilaf Devletlerinin amaçlarından biri de Balkan Devletlerini kendi taraflarına çekebilmekti.
*Çanakkale deniz savaşlarının en önemli günü 18 Mart 1915’dir.
*Deniz savaşlarını kaybeden İtilaf Devletleri karadan saldırdılar ise de başarısız oldular.
*1915’in sonunda İtilaf devletleri Çanakkale Cephesini boşalttılar.
*Çanakkale Cephelerinin en önemli sonuçları şunlardır;
1-1.Dünya Savaşı 2 yıl sürdü.
2-Çarlık Rusya yıkıldı yerine Sovyetler Birliği kuruldu.
3-Bulgaristan ittifak devletlerinin yanında savaşa girdi.
*Mustafa Kemal’in ismi ilk defa bu cephede geniş kitleler tarafından duyuldu.
IRAK CEPHESİ
*İngiltere petrol bölgelerini ele geçirmek, Rusya’ya yardım edebilmek ve Hindistan’a giden yolları elinde tutabilmek için bu cepheyi açtı.
*Bu cephe de Kutü’l-Amare, Selam-ı Pak savaşlarını kaybeden İngiltere daha sonra bu cepheye çok miktar da asker getirerek petrol bölgelerini ve Bağdat’ı ele geçirdi.
KANAL CEPHESİ
*1869 yılında Akdeniz ve Hint Okyanusunu birleştiren Süveyş Kanalı Mısır’ın stratejik önemini arttırdığından Mısır, İngilizler tarafından işgal edildi. (1882)
*1.Dünya Savaşı başlayınca İngiltere bu kanalı kullanarak çok sayıda askeri savaşa dahil etti.
*Almanya’nın teşfiki ile Osmanlı Devleti kabalı almak, böylece İngiltere’nin uzak doğudan asker getirmesini engellemek için harekete geçti.
*Cemal Paşa kadrosunda yapılan iki büyük saldırı da başarısızlıkla sonuçlandı ve İngiltere karşı saldırıya geçti.
*1917 yılında Filistin, 1917 yılında ise Suriye elimizden çıktı.
*Mustafa Kemal 1.Dünya Savaşında ki son görev yeri olan Suriye de ki Yıldırım Orduları Komutanlığında idi.
*Osmanlı orduları kutsal yerleri korumak amacıyla Hicaz ve Yemen, toprağı olmadığı halde müttefiklerine yardım edebilmek amacıyla Galiçya Makedonya cephelerinde çarpışmıştır.
SAVAŞIN SONA ERMESİ
*1917 yılında Rusya’nın savaştan çekilmesi ile itilaf devletlerinin düştüğü zor durumdan kurtaran ABD’nin savaşa dahil olması oldu.
*Önceleri aktif tarafsızlık politikası güden ABD gemilerinin Almanya tarafından batırılması üzerine 1917 yılında savaşa girdi.
*Amerikanın savaşa girmesi ile ittifak devletlerinin yenilgisi kesinleşti. Ancak ağır anlaşma maddelerinden çekinen ittifak devletleri teslim olmuyordu.
*İttifak devletlerinin korkularını gidermek amacıyla Wilson kendi adıyla anılan bir bildiri yayınladı.
*14 maddelik Wilson Prensiplerine göre galip devletler mağlup devletlerden para ve toprak tazminatı istemeyecek ve gizli diplomasi yapılmayacaktı. *Wilson Prensiplerine güvenen ittifak devletleri teslim olmaya başladı.
*Almanya ile kara bağlantımızı kuran Bulgaristan’ın teslim olması ile müttefiklerimizle kara bağlantımız kesildi ve Mondros (30 Ekim 1918) Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı Devleti teslim oldu.
I.Dünya Savaşı Sonunda Yapılan Antlaşmalar
3 Mart 1918’de Sovyet Rusya ve Almanya arasında Brest Litovsk Antlaşması imzalanırken Avusturya-Macaristan ,Osmanlı Devleti ve Bulgaristan da görüşme lere katıldı.Rusya;Kars,Ardahan ve Batum’u Osmanlı Devleti’ne geri verecek ve Doğu Anadolu’dan çekilecekti.
İtilaf devletleriyle Almanya arasında Versailles(Versay);Avusturya ile Saint German(Sen-Jermen);Macaristan’la Trianon(Triyanon);Bulgaristan ile Nöyyi ;Osmanlı Devleti ile Sevr Antlaşması imzalanmıştır.İtilaf devletlerinin yenilen devletlerle imzaladıkları antlaşmaların ortak özellikleri;yenilen devletlerin topraklarını küçültmek,bazılarını işgal etmek veya yeni devletler kurmak;askeri sınırlamalar ve yasaklamalar getirmek;ağır savaş tazminatları ödetmek ve ekonomik yükümlülükler getirmek şeklinde sıralanabilir .Antlaşmaların ağır şartları II.Dünya Savaşı’na da zemin hazırlamıştır.