Derleyen: Bengü Dağlı
Önce Japonya’da başladı, ardından İngiltere yoluyla Avrupa’ya yayılan sudoku çılgınlığı, bütün dünyada artarak devam ediyor. İngiltere’nin The Times, Daily Telegraph gibi önemli gazeteleri, okurlarına her gün bir sudoku oyunu vererek tirajlarını artırırken, sudoku siteleri açılıyor, kitaplar yayımlanıyor. Gençlerde zeka gücünü geliştirici ve ileriki yaşlarda ise Alzheimer hastalığına yakalanma riskini azaltılmasına yardımcı olan entelektüel bir rakam bilmece türü sudoku. Hatta, oyunun 80’li yıllarda hastalık haline gelen Rubik küpleri gibi bir bağımlılığa yol açtığı söyleniyor.
Şunu da peşinen söyleyelim, oyunun matematikle bir ilgisi yok. Sudoku matematikten çok mantık oyunu.
SUDOKU NEDİR? NASIL ORTAYA ÇIKTI?
Kökleri çok eskiye dayanan bir oyun…
Sudoku Japon tipi bir bulmaca. Sudokunun tarihi 205 yıl öncesine dayanıyor. 1984 yılında Japonya’nın ünlü bulmaca firması Dell’s Number Place’te bu sistemi görüp kendi ülkelerindeki bulmaca fanatiklerine uyarlamaya karar verdi.
Japonca "Sayılar tek olmalı" anlamına gelen "Suuji wa dokishin ni kagiru" kelimelerinin kısaltması olan “sudoku”, günümüzde Asya’dan, Avrupa ve Kuzey Amerika’ya da yayılan oldukça popüler bir oyun. 1997’de Yeni Zelandalı emekli yargıç Wayne Gould oyunu bir dergide görüp kendi sistemini geliştirmeye karar verdi. Altı yıllık uğraş sonucunda 2004’te Gould kendi yarattığı sudoku hakkında Times Gazetesini ikna etti. 2005’te sudoku İngiltere’de bir çılgınlığa dönüştü.
Oyun, Türkiye’ye 1994’te Japonya üstünden geldi. Söz Yayınları, tarafından çıkarılan Diamond oyunu sessizce çoğalırken sudoku meraklıları arasında bulmaca toplantıları düzenlenmeye başlandı. Dünyada sudoku ya da Number Place adıyla bilinen bu oyun Türkiye’de Diamond adıyla da tanınıyor.
Dünyanın en çok ilgi gören oyunlarının başında gelen bu bulmacada, harfler yerine rakamlar kullanılıyor. Rakamlarla oynanmasına karşın matematikle ilgisi olmayan sudoku toplama veya çarpma bilgisi gerektirmez.
Bulmacanın zorluk derecesine göre ipuçları veriliyor. Verilen ipuçları baz alınıp, mantık yürütülerek oynanan bir oyun. 100’ü aşkın ülkeyi kasıp kavuran sudoku; zeka gücünü geliştirici entelektüel bir rakam bilmecesi. Otobüste, trende, öğle arasında, teneffüste rahatlıkla oynanılabilecek bir oyun. Ayrıca 7′den 77′ye her yaştan insan oynayabilir. Oyunun basit, orta, zor, çok zor gibi farklı zorluk seviyeleri var. Oyun, hem internet üzerinden hem de kitaplarla farklı örnekler meraklılarına sunuluyor.
NASIL OYNANIR?
Sudokunun amacı dokuzar hücreden oluşan 9 eşit kutuya bölünmüş bir alan üzerinde sayıları tekrar etmeyecek şekilde dizmeyi başarmak. Her satır ve sütunda 1’den 9’a kadar olan sayıları sadece bir kez kullanarak dizmeniz gerekiyor. Aynı şekilde çizgilerle ayrılmış her kutu içerisinde de 1’den 9’a kadar olan sayılar 1 kez kullanılmak zorundadır.
OYNAMA YÖNTEMLERİ
Oyun sırasında sayıları tahmin etmek yerine sadece emin olduğunuz sayıları işaretlemeniz daha mantıklı. Her sudokunun sadece bir çözümü var ve bu çözümü tahmin ederek bulmak neredeyse imkânsız. Bunun yerine bulmacada yüklü gelen sayıları kullanarak diğer bir sayının nerelerde olamayacağı ya da nerede olması gerektiğini saptamak daha mantıklı ve kolaydır veya koyacağınız sayıyı yazmadan önce kafanızdan yazmış gibi davranarak deneyin. Eğer yanlış sayı ise başka bir sayıyı deneyin. Sudokuda sağdan sola yukarıdan aşağıya aynı kutu içersinde aynı rakam bulunmamalıdır.
Aşağıda adım adım sudokunun nasıl çözüleceğini görebilirsiniz.
1. Adım – Önce bir sudoku bulmacasını karşımıza alıyoruz. Malzeme olarak kurşun kalem ve silgi. (Tükenmez kalem değil.)
2. Adım – Her boş kutunun içine 1’den 9’a kadar sayıları yazıyoruz.
3. Adım – İçi dolu olan kutudaki sayının üstüne bir çizgi çiziyoruz ve o satırda o sayıdan bizim yazdıklarımız içerisinde var ise onları siliyoruz.
4.Adım – Şimdi o sayının sağ tarafına bir çizgi çiziyoruz ve o sütunda o sayıdan bizim yazdıklarımız içerisinde var ise onları siliyoruz.
5. Adım – Bu iki aşamayı geçtiğinizde o sayının etrafını çembere alın( o sayı ile ilgili işlemler bitti) ve diğer tüm sayılar için aynı iki işlemi(satır ve sütundaki benzerleri temizleme) gerçekleştirin.
6. Adım – Tüm sayılara 4. ve 5. adımı uyguladıktan sonra sudokuyu karşınıza alarak bir göz atın.
7. Adım – Bazı kutuların içerisinde sadece tekbir sayı kaldığını göreceksiniz. Yani bu kutularda olması gereken sayıları buldunuz demektir. Şimdi bu sayıları BÜYÜK olarak kutularına yazın. Her sayı buluşumuzda yukarıdaki satır ve sütün taramasını tekrar yapmakta fayda vardır.
8. Adım – Şimdi sütunlara göz atın. Bir sütunda sadece tek bir kez yer almış bir sayı var ise o sayı o kutuya aittir. Yani bir sütunda sizin yazdığınız sayılardan sadece tek bir kez yer alan varsa o kutunun değeri odur o kutudaki diğer sayıları silebilirsiniz.
9. Adım – 3×3’lük kutumuzda eğer bir sayı sadece tek bir kutuda yer alıyorsa onun yeri de orasıdır.
SUDOKUNUN FAYDALARI
Sudoku her şeyden önce insanın konsantrasyonunu arttırıyor. Zekayı çalıştırıyor. Yaratıcılığını destekliyor. Beyni dinç ve sağlıklı tutuyor. Bütün bunların yanında zihnen çok dinlendirici bir oyun. Sudoku oynarken başka bir şey düşünmek güç bu da günün stresini atmak için iyi bir yöntem.
Sudokuyu her yaşta insan oynuyor. Bu oyun gelişim çağındaki çocuklara da özellikle tavsiye ediliyor.
Sudokuyu öğrenmek sanıldığı gibi zor değil. İnternetten de çok rahat bir şeklide bu mantık oyununu öğrenebilirsiniz. İşte sizin için bir örnek….
***