‘Vanya Dayı’ Tiyatro Pera’da | Gençlik Haber Sitesi

“Vanya Dayı” yı ilk kez 17.Uluslararası 2010 Tiyatro Festivali’nde sergileyen Tiyatro Pera, 2010-2011 tiyatro sezonuna da bu oyunla başladı. Yönetmenliğini Nesrin Kazankaya’nın yaptığı oyunun dramaturgisi Şafak Eruyar’a, ışık tasarımı Yüksel Aymaz’a, dekoru Başak Özdoğan’a, kostümü Fatma Öztürk Dönmez’e, müzik yönetmenliği Ezgi Kasapoğlu’na, nota yazımı Emil Tan Erten’e ait olan oyunda görev alan sanatçılar: Levend Öktem, Selçuk Yöntem, Can Kolukısa, Nesrin Kazankaya, Linda Çandır, Aysan Sümercan, İlker Yiğen, Zeynep Özden, Volkan Aktan, Ömer İvedi, Oğuz Turgutgenç, Evrim Artut. Nesrin Kazankaya’nın "Vanya Dayı" için İstanbul Uluslararası Tiyatro Festivali Kataloğu’nda yazdığı yazı; “Yaşamım yitip gitti, geçmişim yok, şimdiki zamansa kendi anlamsızlığı içinde öyle korkunç ki! Size olan duygularım, bir çukura düşen güneş ışınları gibi, hiç bir işe yaramadan yok olup gidiyor. Ben de yok olup gidiyorum.” (Vanya) “Sıkıntıdan ölüyorum. Ne yapacağımı da bilmiyorum. Köylüleri eğitmek, hastalarla ilgilenmek ancak idealist romanlarda olur. Gerçek yaşamda durup dururken nasıl gidip de köylüleri eğiteyim, hastaları iyileştireyim?” (Yelena)   1904 yılında Rusya’nın bir köyünde, 26 odalı eski bir çiftlik evinde, aydın ve yarı aydın bir grup insan sıkılmaktadır. Herkes yaşamını sorgulamakta, yitirdikleri ve boşa harcadıkları geçmişleri için birbirlerini suçlamakta; herkes yanlış kişiye aşık olup, yanlış kişiyi sevmekte ya da yanlış kişiden nefret etmektedir. Hemen hemen hiç kimse bir adım ötesini görememekte ya da körleşmeyi seçmektedir. Çehov’un "Köy Yaşamından Sahneler" adını da verdiği oyunda, köy yaşamına mahkum bu insanlar monotonluk, umutsuzluk, eylemsizlik, tembellik ve mutsuzlukla kuşatılmıştır. Geçmişlerine sıkışan ve bugünü yaşamakta zorlanan Çehov’un figürleri, geleceklerine yönelik umutsuz ve umarsız bir bekleyiş içindedirler. Küçük çekişmeler, bireysel çıkarlar ve umutsuz aşklar içinde yaşamlarını boşa harcayan oyun kişileri, geçiş dönemi Rusya’sının sancılı yıllarının da bir izdüşümüdür. Öte yandan dünya tarihinin en büyük sosyal dönüm noktasını oluşturan büyük Rus devriminin provası kabul edilen 1905 Ayaklanması’na, “Kanlı Pazar”a bir yıl kalmıştır. Rus işçileri ve köylüleri örgütlenmektedirler. 22 Ocak 1905 günü, yaşam koşullarının düzeltilmesi için Çar’a dilekçe vermek isteyen halkın üstüne ateş açılmış, binlerce kişi öldürülmüş, Petersburg sokakları kan içinde kalmıştır. Kanlı Pazar, yeni bir düzene, tarihin ilk sosyalist devletinin kuruluşuna giden yola ilk taşı döşeyecektir.   A. Çehov’un 1896 yılında yazdığı “Vanya Dayı”, ilk kez 26.10.1899 tarihinde “Moskova Sanat Tiyatrosu”nda, Doktor Astrov rolünü de oynayan Stanislavski tarafından sahnelenir. Oyun ilk geceden itibaren büyük bir başarı kazanır. Hastalığı nedeniyle Yalta’da yaşayan Çehov, daha sonraları karısı olacak oyuncu Olga Knipper’e yazdığı 30.10.1899 tarihli mektubunda şöyle der: “Prömiyerden sonra bütün gece telefon başındaydım. Bu ilk kez oluyor, şöhretim uyumamı engelledi. İnsan nerede kazanıp nerede kaybedeceğini bilemiyor. Bu oyuna hiç de büyük umutlar bağlamamıştım.” Maksim Gorki de, Çehov’a şöyle yazar: “ Harika, müthiş bir iş! İşte bu yeni dram sanatı! Halkın boş kafalarına inen bir çekiç bu!”   Tiyatro Pera’daki sahneleyişte oyun, iki günde geçer. Sonbahar başlamak üzeredir, ağustosun son günleri. Yaz sıcağının izlerini taşıyan, hafiften serinlemeye başlamış bir sabah vakti, pianissimo başlayan birinci perde günü takip eder ve aniden patlayan, fırtınaya dönüşen yağmurla bir Nocturno gibi, gece sona erer. Ertesi gün sıcak bir öğle vakti evde yaşanan fırtınayla, allegretto başlayan ikinci perde, her şeyin başladığı hale dönüştüğü, tıpkı eskisi gibi amaaslında artık hiç bir şeyin eskisi gibi olamayacağı, sakin inen bir geceyle, gene pianissimo sona erer. Gerisinde gizli ve büyük patlamalar taşıyan, Pastoral bir senfonidir “Vanya Dayı”.