Fotoğraf sanatçısı Şebnem Eraş, ”berdel” konusunda Şanlıurfa merkez ve ilçelerinde 8 yıl boyunca çektiği fotoğrafları kitap haline getirdi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi mezunu olan Eraş, NTV Yayınlarından çıkan ve ”berdel” konusunda 150 fotoğrafın yer aldığı kitabına ilişkin açıklamalarda bulundu.
Şebnem Eraş, ”berdel’‘ konusunda bir hukuk tezi de hazırladığını dile getirerek, ”Berdel’in kız ve erkeklerin iki aile arasında değiştirilmesine dayanan bir evlilik töresi olduğunu”, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde, özellikle Şanlıurfa ve Diyarbakır bölgesinde yaygın olduğunu vurguladı.
Kürtçe bir kelime olan ”berdel”in, ”onun yerine” anlamına geldiğini, Hakkari’de aynı geleneğe ”kepir”, Şemdinli’de ”peygurkani’‘ denildiğine işaret eden Eraş, ancak bu geleneğin sadece bölgeye özgü olmadığını, Batı Anadolu bölgesinde de ”değişiklik yapma” olarak adlandırıldığını söyledi.
Eraş, ”berdel”in bazı durumlarda kan davalarını engellemek veya durdurmak amacıyla da yapıldığını belirterek, bu geleneğin ortak kaderler oluşturduğunu, evlilikleri ve hayatları bir zincirin halkalarına dönüştüren bir öge olduğunu anlattı.
3 ”BERDEL” EVLİLİĞİNİ FOTOĞRAFLADI
Kitabı için 8 yıl boyunca çeşitli aralıklarla Şanlıurfa merkez, Viranşehir ve Siverek ilçelerinde 3 ”berdel” evliliğini, yani 6 çifti fotoğrafladığını ifade eden Eraş, fotoğrafların ”berdel” düğünü, çiftlerin günlük yaşamları, yaşadıkları bölge ve çocuklarını içerdiğini kaydetti.
”BERDEL” ZİNCİRİ
”Berdel”in özündeki karşılıklı ilişki ve denge ilkesinin, evliliklerin sürdürülmesi gibi bitirilmesinde de geçerli olduğunu, çiftlerin birbirinden ayrılması halinde gelenek gereği diğer çiftinde ayrılması gerektiğini belirten Şebnem Eraş, kaderin ‘‘berdel’‘ zinciriyle birbirine bağlanan dört kişinin evliliklerinin sorunsuz gitmesinin çok kolay olmadığını vurguladı.
Ataerkil bir toplumsal örgütlenmenin kanununu oluşturan törenin ağırlığını en çok üzerinde hissedenlerin ise kadınlar olduğunu ifade eden Eraş, ancak geleneksel kuralların sadece kadınları değil, genç erkekleri de etkilediğini, ablasının evlenmesi için ”berdel’‘ yapmak zorunda kalan ve yaşı genç olarak pek çok erkekle karşılaştığını bildirdi.