Büyüyen hava yolu şirketlerine yenilerinin de eklenmesiyle, 6 bin olan kabin memuru sayısı önümüzdeki üç yılda 12 bine çıkacak. Havayolları en az lise mezunu, İngilizce’si olan, boyu ve kilosu müsait, güleryüzlü, pratik zekalı, hoşgörülü, seyahat etmeyi seven ve aynı zamanda fedakar kişileri arıyor.
Türkiye’de şu anda 6 binin üzerinde kabin memuru, diğer adıyla hostes ve steward (erkek kabin memuru) görev yapıyor. Önümüzdeki 3 yılda, hava yolu şirketlerinin büyümesi ve yeni havayolu şirketlerinin açılmasıyla bu sayının 12 bini geçeceği tahmin ediliyor. Her dönem popüler olan bu meslek, şimdilerde yarattığı istihdamla da yeni mezunların dikkatini çekiyor.
Pek çok kişi bu işe, gezip tozacağım, farklı kültürler tanıyacağım ve aynı zamanda para kazanacağım beklentisiyle giriyor. Bu özellikler mesleği cazip hale getiriyor, ama hosteslik asıl özveri ve fedekarlık isteyen, zevkli olduğu kadar yorucu bir iş. O nedenle mesleğe girip bırakan da çok, ben bu işi kısa bir süreliğine yaparım diye başlayıp bu işten emekli olan da. Hava Yolları Kabin Memurları Derneği TASSA’nın Başkanı İzzet Levi, “Değişik bir dünya, bütün hayatınız bu iş oluyor, bir kere sevdiniz mi ayrılamıyorsunuz. Buradan emekli olan arkadaşlarımız da hiçbir zaman kopamıyorlar, devamlı iletişim halindeyiz, şu anda emekliler de dernek kurmak üzereler. Boş günüzde, tatilde bile uçak gördüğünüzde içiniz cız ediyor” diyor.
Hostes alımlarında aranan şartlar şirketten şirkete değişiyor, ama genel olarak aranan şartlar şöyle:
– TC vatandaşı olmak,
– Kadınlar için boy aralığı 1.60-1.75, erkekler için 1.70-1.85
– Boy ile orantılı kilo
– İyi derecede İngilizce bilmek
– En az lise mezunu olmak
1,5 aylık eğitimle başlanıyor
En az lise mezunu, dedik ama gençlerin gözünde hosteslik ve stewart’lık o kadar çekici meslekler ki, halen görevde olanların önemli bir kısmı üniversite mezunları. Bölüm farkı gözetilmiyor, ama kabin memurları arasında, haliyle, en çok turizm ve otelcilik mezunu ile yabancı diller mezunları var.
Bu şartların dışında yüzde veya vücudun görünen yerlerinde yara, hatta dövme olmaması isteniyor.
Bu işi yapacaklarda ayrıca güleryüz, özveri, yardımseverlik, hoşgörü, pratik zeka, sabır, empati, iletişim yeteneği ve dikkat çok önemli.
Bu şartları yerine getirenler ucuşularına engel olmadığını gösteren bir sağlık raporunu da aldıktan ve yabancı dil sınavını geçtikten sonra, havayolu şirketi tarafından 1.5 aylık bir eğitime tabii tutuluyorlar. Bu eğitimlerde, oryantasyon, havacılık terminolojisi, acil durum prosedürleri, ilkyardım, servis eğitimi, güvenlik eğitimi, meteoroloji, yangına müdahale, tahliye, makyaj, stres yönetimi, zor yolcu ile başa çıkma eğitimi, yolcu psikolojisi ve kişisel gelişim gibi çok farklı alanlarda eğitimler alıyorlar. Eğitimler sırasında bu işi yapmaktan vazgeçen, uçuş korkusu olduğunun farkına varan kişiler de çıkıyormuş.
Ortalama kazanç 2.500 TL
Bir kabin memurunun ortalama aylık kazancı 2.500 civarında. Kabin memurları maaşlarını yanı sıra uçuş limitlerini geçtiklerinde ve yatılı konaklamalarında ekstra ücret alıyorlar.
Aylık uçuş saati 80-110 saat arası değişiyor. Sivil havacılık kurallarına göre 110 saatin üzerine çıkılmıyor.
Bir yılını tamamlayan kabin memurları, her yıl 5 gün süren, temel eğitimde aldıkları eğitimlerin özetini içeren tazeleme eğitimlerine katılıyorlar.
Eğitimlerin ardından işe kabin memuru olarak başlıyorsunuz. Ardından diğer eğitimlerde gösterdiğiniz başarılara ve performansınıza bakılarak kabin amirliğine yükseliyorsunuz. Kabin amiri olmak hava yolundan havayoluna değişiyor. Kimi 2 yılda kimi 7 yılda kabin amiri oluyor.
Bir kabin memuru, kabin amirliğine terfi ettiğinde önce küçük uçaklarda kabin amirliği yapıyor sonra büyük uçaklara geçiyor. 18 yıldır bu işi yapan THY Kabin Eğitim Müdürü Berna Tanyolaç, “Bir kabin memuru önce dar gövdeli uçaklara kabin amiri oluyor (Boeing 737, Airbus 320, A320 gibi). Bu dar gövdeli uçaklarda bir süre uçtuktan sonra geniş gövdeli uçaklara (Boeing 777 ve Airbus 340 gibi) kabin amiri olma hakkını kazanıyor, ama sürekli kontrol altında oluyor. Yeni başlayan bir kabin memuru da ortalama 1.5 yıl sonra geniş gövdeli uçaklarda uçmaya hak kazanıyor” diyor.
THY’de en büyük gövdeli uçaklarda 14 kişi, en küçüklerinde 4 kişi uçuluyor.
Uçakta kabin memurları arasındaki en yetkili kişi kabin amiri oluyor. Kabin amirliğinden sonra yönetim kadrolarında görev alabilir, eğitmenlik, şeflik yapabilirsiniz. Hostesliği bırakanlar, insan iletişimi iyi olan mesleklerde başarılı oluyorlar.
Üniforma ve seyahat cezbediyor
Güzel üniformalar, seyahat, farklı ülkeleri ve kültürleri tanıma imkanı adayları cezbediyor, ama meslek pek çok avantajın yanı sıra dezavatajı da barındırıyor. Atlasjet Kabin Ekipleri Müdürü Mine Çapur, “Dışarıdan meslek cezbedici geliyor, ama esasında çok özverili olmayı gerektiriyor. İlk alımlarda verilen 1.5 aylık eğitimlerde adaylar bu işi yapıp yapmayacaklarıyla ilgili karar aşamasına giriyorlar” diyor.
Yorucu bir iş olması, sosyal hayatınızın olmaması ve basınça maruz kalmak bu işin kötü tarafları. Ama 18 yıldır bu işi yapan Berna Tanyolaç “Farklı kültürler, farlı yerler görmek, farklı insanlar tanımak, çok kişiye nasip olmaz. Güzel bir meslek, her yorgunluğa değer” diyor.
Avantajları
- Seyahat etmek,
- İyi para kazanmak,
- Pek çok ülkeyi, kültürü, insanı tanımak,
- Mesleğin insan ilişkilerini, empati yeteneğini geliştirmesi,
- Zorluklarla daha kolay başa çıkmayı, pratik düşünmeyi öğretmesi,
- Hayat deneyimi kazandırması, insanları daha iyi tanıma imkanı vermesi,
- Gözlem yeteneğini arttırması…
- Dezavantajları
- Yorucu bir iş,
- Bayram seyran demeden çalışıyorsunuz,
- Evinizden uzak kalıyorsunuz, özellikle çocuğunuz varsa iş ve özel yaşam dengesini tutturmakta zorlanıyorsunuz,
- Basınçta çalışıyorsunuz, radyasyona maruz kalıyorsunuz,
- Saat farkı nedeniyle beslenme düzeniniz bozuluyor
- Ağır kaldırmaktan bel fıtığı veya ayakta durmaya bağlı hasatlıklar görülebiliyor,
- Sosyal hayatınız olmuyor, arkadaşlarınızla istediğiniz zaman vakit geçiremiyorsunuz,
- Eşler bu mesleği yapmanızı istemeyebiliyor, özellikle Türk erkeklerinin bu mesleğe çok da hazır olmadığı söyleniyor…
İlk 7 erkek kabin memurundan biri
İzzet Levi, Türkiye’deki ilk 7 erkek kabin memurundan biri. Boğaziçi Üniversitesi Turizm Otelcilik’te okurken üniversiteye gelen THY yetkilileri erkek kabin memuru alacaklarını söyleyince o da yazın çalışmak için iş aradığından kabin memurluğunu denemeye karar vermiş. Ve 1992 yılında ilk 7 erkek kabin memurundan biri olmuş. İlk zamanlar yolcular erkek kabin memurlarına çok şaşırıyorlarmış, uçakta onları yolcu zannedip, “Siz buyrun, hayır siz buyrun” tarzında diyaloglar yaşanıyormuş. Yolcuların erkek kabin memurlarına alışmakta çok zorlandıklarını, alımların arttıkça yavaş yavaş alıştıklarını söyleyen Levi, 1998 yılında kabin amirliğine yükselmiş. 2000 yılında Boeing 737’ye, 2007’de Airbus 310’a terfi etmiş. 1 yıldır da en büyük uçaklar olan Airbus 340 ve Boeing 777’de amir olarak görev yapıyor. En büyük uçakların amirlerine “purser” deniyor ve altında da başka amirler uçuyor.
İzzet Levi, 2008’den bu yana Hava Yolları Kabin Memurları Derneği TASSA’nın başkanlığını da yapıyor.
Cinsel obje olarak kullanılıyor
Şu günlerde TASSA’nın sitesine girince karşısınıza direkt olarak bir şikayet duyurusu çıkıyor. Unilever’in Axe marka parfüm reklamı, hostesleri cinsel obje olarak gösterdiği için tepkilere neden olmuş. Reklam için “Bizim gelenek ve göreneklerimize aykırı” diyen İzzet Levi, gerekli girişimleri başlattıklarını, Unilever’in de reklam kampanyasını durdurduğunu söylüyor: “Cinsel obje olarak kullanılmanın bize geri dönüşü çok kötü oluyor. Kuraldışı hareket eden yolcuların, cinsel tacizde bulunanların sayısını arttırıyor bu reklamlar” diyor.
THY’de kabin görevlilerinin, son bir yıldır, aşırıya kaçan yolcuları, diğer yolcuların can güvenliğini tehdit edenleri kelepçeleme yetkisi var. Berna Tanyolaç, “Kabin ekibi önce yolcuyu ikna etmeye çalışıyor, sakinleştirme yoluna gidiliyor, en uç noktada da saldırgan hareketlerde bulunanlar kelepçeleniyor” diyor. Fakat polisin bu konuda yeterli bilgiye sahip olmaması işleri zorlaştırıyor. İzzet Levi, “Polis bize gelip şikayetçi olup olmadığımızı soruyor. Bu kişisel bir dava değil ki, mesleğe, uçuş güvenliğine aykırı davrandığı için cezalandırılmalı kişi” diyor.