Önümüzdeki üç yılda Türkiye genelinde 100’e yakın AVM açılacak. AVM yöneticisi, mağaza müdürü, satış, pazarlama ve halkla ilişkiler gibi pozisyonlar öne çıkarken yapılacak yatırımlarla 100 bine yakın istihdam sağlanacak…
Türkiye genelinde 243 alışveriş merkezi (AVM) bulunuyor. Bu AVM’lerde yaklaşık 948 bin kişi direkt ve dolaylı olarak istihdam ediliyor. Soysal Alışveriş Merkezleri kataloğunun güncellenmiş verilerine bakıldığında İstanbul’daki 87 alışveriş merkezi sayısı ise 2012 sonu itibarıyla 126’ya çıkacak…
Ancak AVM sektörüne ilişkin yapılan olumlu öngörüler bu kadarla sınırlı değil. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Ekrem Akyiğit’in sektöre ilişkin yaptığı açıklamalar, 2010 yılı için girişimcileri ve iş arayanları umutlandırdı. Önümüzdeki üç yıl içinde 100 AVM açılacağını açıklayan Akyiğit, istihdam anlamında da önemli bir adım atılacağının altını çizdi.
Yalnızca 2010 yılında açılacak 63 AVM‘de, 7 bin 500’e yakın mağaza kiralanacak. BMD üyesi şirketler, açılacak bu yeni mağazalarla 30 bine yakın istihdam sağlayacak. İstihdam öngörülerine bakıldığında bu rakamın diğer şirketlerle 100 bini aşacağı tahmin ediliyor.
Her biri adeta bir holding gibi çalışan bu AVM’lerde, boyutuna göre değişmekle beraber, bin ila altı bin kişi arasında personel görev alıyor. Peki 2010 yılı istihdamı içinde büyük önem taşıyan bu AVM’ler hangi pozisyonların yıldızını parlatacak?
İyi eleman, kazançlı AVM demek!
Alışveriş merkezlerinin güvenlikten otoparka kadar son derece geniş bir hizmet alanına sahip olması artan rekabet ortamı da göz önüne alındığında, tesislerin profesyonel mantıkla yönetilmesini zorunlu kılıyor. Ziyaretçi sayısı ve hizmet kalitesi, AVM’nin piyasa değerini belirliyor. İyi yönetilmeyen bir alışveriş merkezinin ciddi gelir kaybına uğrayacağının farkında olan yatırımcılar, yeni açacakları alışveriş merkezlerine yönetici bulmak için çaba sarf ediyor. Dolayısıyla “AVM’lerin CEO”su sayılan yöneticiler, en kritik ve en çok aranan pozisyonların başında geliyor.
Ücretlendirmelere bakıldığında da bu yöneticilerinin gelirlerinin de, yaptıkları işin önemiyle paralel gittiği görülüyor. İstanbul’da bulunan bir alışveriş merkezi yöneticisinin aldığı aylık maaş, 20 ila 30 bin dolar arasında değişiyor. Anadolu’daki AVM’lerde ise bu rakam 4 bin lira civarında seyrediyor. AVM yöneticilerinin otomobil, özel sağlık sigortası ve prim gibi yan hakların da olması, pozisyonu daha cazip hale getiriyor.
Her düzeyde istihdam…
AVM yönetim kadrosu, kuşkusuz sadece genel müdürle sınırlı değil. 40 bin metrekare kiralanabilir alanı olan bir alışveriş merkezinde, ortalama 15 kişilik bir yönetim ekibi çalışıyor. Pazarlama, muhasebe ve halkla ilişkiler sorumluları tesislerin önemli görevlileri arasında yer alıyor. Merkezi piyasa değeri ve tanınmışlığını artırma konusunda önemli rol oynayan yönetim kadrosunda maaş ortalaması, 4 bin lira civarında değişiyor.
AVM’lerde en çok ihtiyaç duyulan diğer pozisyonlar ise güvenlik görevlisi, otopark sorumlusu, teknik eleman, satış – pazarlama sorumlusu, kasiyer ve temizlik elemanı, food – court çalışanı olarak sıralanıyor. Lise mezunları için de pek çok iş fırsatı yaratan AVM’lerin personel ihtiyacının yüzde 53’ünü, 25 yaş altı kişiler oluşturuyor. Yüzde 54 oranında kadın personelin ağırlıklı olduğu AVM’lerde özellikle satış elemanları arasında yüzde 94 oranında prim sistemi uygulanıyor.
Nasıl başvurabilirsiniz?
2009 yılında açılan AVM’lerin eleman temin metotlarına bakıldığında, mağazaların ve marketlerin farklı metotlar kullandığını görüyoruz. AVM’lerde açılan mağazalarda çalışacak personelin yüzde 26’sı, eleman temin firması aracılığıyla bulunurken yüzde 56’sı gazete ilanı ile kabul ediliyor. Yüzde 86 ile İnternet en çok tercih edilen kanal olurken mağazaların yüzde 67’si, elden başvuruyu tercih ediyor. AVM içindeki marketler de çalışanlarının yüzde 93’ünü mağazaya yapılan başvurular aracığıyla seçiyor… Temizlik ve güvenlik görevlisi pozisyonları ise diğer şirketlere ‘out source’ ediliyor…
Kimler yatırım yapacak?
• Alışveriş merkezi işletmecisi Multi Turkmall, Türkiye’de Forum adını verdiği AVM’ler için beş yılda 5 milyar euro’nun üzerinde yatırım planlıyor. Forum ismiyle açılacak alışveriş merkezleri, 50 bin kişiye istihdam sağlayacak. En küçük AVM’de 1000, en büyüğünde altı bin kişi çalışacak. 25 alışveriş merkezindeki toplam yönetim kadrolarının sayısı ise 350’yi bulacak.
• Alışveriş merkezi yatırım ve yönetimi konularında hizmet veren Hollandalı Corio, Türkiye’de beş alışveriş merkezine sahip. 2011 yılına kadar İstanbul, Bursa, Malatya ve Tarsus’da beş AVM daha açacak olan şirket, 20 bin kişilik istihdam yaratacak. Böylece toplam AVM sayısını 10’a, yarattığı toplam istihdamı da 31 bine çıkaracak.
• Ece Türkiye, halihazırda Büyükçekmece’deki Marmara Park ve Eria Pramerica Med Gayrimenkul ile Antalya Lara’da kiralaması süren Terra City projelerinin 2010 yılında tamamlanmasını planlıyor. ECE Türkiye, 1 milyar dolarlık bir yatırım hacmine sahip.
• Alışveriş merkezleri için varlık yönetimi, proje geliştirme ve yönetim işleri yapan Fransız Cenor Grup Türkiye’de şimdiye kadar 500 milyon euro’luk yatırım yaptı. Grup, önümüzdeki iki yıl içinde 500 milyon euro’luk daha yatırım yaparak İstanbul, İzmit, Bursa, Ankara, Mersin ve Balıkesir’de yedi alışveriş merkezi daha açmayı planlıyor.
• Zorlu Gayrimenkul tarafından yapılacak Zorlu Center projesinin, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti çalışmalarına yetiştirilmesi planlanıyor. Proje kapsamında iş merkezi, otel, alışveriş merkezi, rezidans, konferans ve konser salonları, müze ve kütüphane bulunacak. 2010 sonunda sosyal, kültürel merkez, alışveriş merkezi ve iş merkezi, 2011 yılında ise otel ve konut bölümlerinin tamamlanması planlanıyor.
Son üç yılda AVM istihdamı nasıl değişti?
Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği’nin (AMPD) hazırladığı endekse göre Ocak 2006’dan bu yana çalışan sayısında ciddi bir artış gözlemleniyor. 2009’un ilk çeyreğinde düşüşe geçen istihdam oranları, kasım ayı itibariyle artış gösterdi. AMPD’nin 2009 Kasım ayı endeksine göre sektör istihdamı, aylık bazda yüzde 2 arttı. AVM’lerin mağaza potansiyeline bakıldığında ise gıdada yıllık bazda yüzde 5 istihdam düşüşü yaşanırken gıda dışında yüzde 4, hazır giyimde ise yüzde 8 istihdam artışı yaşandı…
Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Derneği’nin (AMPD) hazırladığı Kasım 2009 raporuna göre “AVM metrekare endeksi”ne bakıldığında ise yıllık olarak yüzde 14 artış gözlemlendi. Aralık 2008’e kıyasla ilk 11 aylık metrekare artışı yüzde12 oranında gerçekleşti. Açılan mağaza sayılarında ise yıllık yüzde 13’lük artış yaşandı.
UZMANLAR NE DİYOR?
Suat Soysal / Soysal Genel Müdürü
Alışveriş merkezleri için en önemli konuların başında müşteriyi alışveriş merkezine çekmek geliyor. Bu açıdan bakarsak bir alışveriş merkezi için en kritik görev, AVM’yi bir ürün olarak pazarlayan, etkinlikleri yöneten, kampanyaları yürüten bölüme yani pazarlama ve halkla ilişkiler birimlerine düşüyor. Pazarlama müdürü ya da pazarlama/halkla ilişkiler sorumluları bu açıdan öne çıkacak pozisyonlar…
Bir diğer önemli pozisyon ise alışveriş merkezindeki kiracılarla olan ilişkileri yöneten “kiracı ilişkileri müdürü”. Tüm bunların dışında alışveriş merkezlerinde “merkez müdürlüğü” her zaman önemini koruyacaktır. Bir alışveriş merkezinin güvenliğinden pazarlamasına, temizliğinden kiracı ilişkilerine kadar bir bütün olarak AVM’yi yöneten, konusunda deneyimli ve eğitimli AVM müdürleri sektörde her zaman revaçta olacaktır. Alışveriş merkezleri, bir mağazada satış elemanlığı ve kasiyerliğin daha tercih edilir ve prestijli meslekler olmasına katkıda bulunuyor. Gençler, alışveriş merkezleri sayesinde bu işleri daha çok tercih eder oldu.