Sabah’tan Faruk Erdem’in yazısına göre, iş hayatını düzenleyen kanunlar işten çıkartılan çalışana da çeşitli güvenceler tanıyor. Kıdem tazminatı, işsizlik maaşı gibi hakların yanında çalışanın işine geri dönme imkânı da var. Üstelik bu davalarda 8 brüt maaşa kadar da para kazanılabiliyor. Detaylarını anlatacağım bu haktan mutlaka yararlanın, ihmal etmeyin. Öncelikle iş sözleşmenizin belirsiz süreli olması gerekiyor. Yani belli süreyle anlaştığınız işler için işe geri dönüş imkânı olmuyor. Bu işyerinde en az 6 ay çalışma şartı da bulunuyor. İşyerinizde 30 ve daha fazla işçi olması şartı da aranıyor. Bu şart biraz zorlayıcı görünse de, o firmanın tüm şubelerindeki işçi sayısı bu hesaba katılıyor, unutmayın. Tabii dava açma süresi de bulunuyor. Burada kanun koyucu 1 aylık süre belirlemiş. Ama bu süre, size işten çıkartılacağınızın bildirildiği an başlıyor. Dikkat edilmesi gereken konu ihbar süresini kullanan işverenlerle ilgili. Yani çalıştığınız süreye göre size 2 ay önceden işten çıkartılacağınız ihbar edilmiş ise ayrılmayı beklemeden dönüş davasını açın.
BU SEKTÖRLERDE ÖNEMLİ
1 aylık süreyi geçirirseniz, tazminat haklarınız saklı kalır ama işe iade talebiniz kabul görmez. Bir konuyu da hemen hatırlatayım; işverenin size tazminat ya da diğer tüm haklarınızı ödemiş olması, işe iade davanızı etkilemez. Her halükarda sebepsiz ya da haksız işten atılmışsanız davanızı açın. Bu hak daha çok eğitim, ilaç sektörü (tıbbi mümessil), güvenlik, yemek, temizlik gibi eleman hareketliliğinin yoğun yaşandığı sektörlerde gerekli. Davayı zamanında açtınız. Peki ne oluyor? Eğer haklıysanız, mahkeme sizin için işe geri dönüş kararı veriyor. Mahkemenin davayı kabul etmesi de haklılığınızın bir işareti. Bu davalar hızlı ilerliyor. Dolayısıyla siz eski işinize geri dönme hakkına kavuşuyorsunuz.
YAZILI BAŞVURU ŞART
Davayı kazandıktan 10 gün içinde işverene yazılı olarak başvurmanız şart. Bunu da ihmal etmeyin. Başvuruyu da zamanında yapmışsanız işveren sizi 1 ay içinde işe başlatmak zorunda. Başlatmama ihtimaline karşı mahkemeler tazminatı da belirliyor. Bu da en az 4, en fazla da 8 aylık brüt ücret şeklinde oluyor. Davanın uzun sürmesi halinde ise en az 4 ücret işçiye karar kesinleşene kadar ödeniyor. Burada da işçi boşta geçen sürelerin ücretlerini alarak mağdur edilmiyor. Bir hatırlatma daha yapalım. Dava açsanız da bir başka işte çalışmanıza engel yok. Dava süresince başka bir işte de çalışabilirsiniz.
BİR BAKIŞTA İŞE DÖNÜŞ
Dava açma süresi 1 ay
İş güvencesi sınırı 30 işçi
Kıdem süresi 6 ay
İşverene başvuru süresi 10 gün
İşe başlama süresi 1 ay
Tazminat miktarı 4-8 brüt maaş
DAVA SÜRESİ 1 AY
İşçiye bildirim yapıldığı anda dava için 1 aylık süre başlar. İşçinin o işyerindeki kıdemi;
2-6 ay arasında ise 2 hafta
6-18 ay arasında ise 4 hafta
18 ay ile 3 yıl arasında ise 6 hafta
3 yıldan çoksa 8 hafta öncesinde işçiye işten çıkarılacağı bildirilip iş arama izni başlatılmalıdır.
ENGELLİYE ERKEN EMEKLİLİK HAKKI
Malulük dışında en az yüzde 40 raporu olup da vergi indirimi alabilenler erken emekli oluyor. Bunlar için yaş şartına bakılmaksızın işe giriş tarihlerine göre 15 ila 20 yıl ve 3.600 ile 4.400 prim günü arası şartlarda emeklilik imkânı oluyor. Vergi indirimi almak isteyenlerin öncelikle bağlı oldukları vergi dairelerinden sevk almaları gerekiyor. Ancak bu başvuruda işyerinizden çalıştığınıza dair yazı lazım. Dolayısıyla bir işte çalışmıyorsanız bu haktan yararlanamıyorsunuz. İşyerinizdeki çalışma süreniz önemli değil.
İŞSİZLİK MAAŞI OLMAZ
22 aydır çalıştığım işyerimden istifa ettim. Tazminat almadım. İşsizlik maaşı için ne yapmam gerekiyor? Betül AYGÜN
Öncelikle geçmiş olsun. Üzülerek söyleyeyim işsizlik maaşı alma hakkınız yok. Bunun için belli sürelerle sigortalı olmanın yanı sıra işten çıkarılmanız gerekiyor. Maalesef istifa ettiğiniz için bu haktan yararlanamıyorsunuz.
KALAN PARANIZI ALIN
İşveren sözleşmem bitmeden ayrılmamı istiyor. Tazminatımı da vermek istemiyorlar. Tazminatımı nasıl alabilirim? Kerem Y.
Sözleşme süreniz bitmeden iş akdiniz feshedilirse, sözleşme bitene kadarki ücreti talep etme hakkınız var. Tazminat için işverenin sizi işten çıkarması gerekiyor. İstifa ederseniz tazminat alamazsınız. Alacaklarınız için iş mahkemesine dava açabilirsiniz.
YETİM MAAŞI VERİLİR
Şu anda işsizim. Babam emekli memur. Ben ve kız kardeşime yetim maaşı bağlanır mı? Özge KAYA
Allah gecinden versin. Babanıza bir şey olursa size ve kız kardeşinize evlenmediğiniz ve devlet memuru olmadığınız sürece yetim maaşı bağlanır. Bağ-Kur veya SSK’lı çalışırsanız da yetim maaşı alırsınız.
NE ZAMAN EMEKLİ OLURUM
03.07.1967 doğumluyum. 15.12.1988’de sigortam başladı. Toplam primim 4.554 gün. 2005 yılında bir doğum yaptım. Doğum borçlanması mı, çalışmak mı avantajlı? Ne zaman emekli olurum? R. UYSAL
45 yaş ve 5.300 prim güne tabisiniz. Doğum borçlanması size 720 gün kazandırır. 26 gün daha prim ödeyip emekli olursunuz. Doğum borçlanması ile böylece iki yıl erken emekli olabilirsiniz.
25.05.1978 doğumluyum. İşe giriş tarihim 09.11.1998. 4.730 prim günüm var. Ne zaman emekli olurum? Filiz KAAN
20 yıl, 55 yaş ve 5.975 prim günü şartlarına tabisiniz. Çalışmaya devam ederseniz, 25.05.2033 tarihinde emekli olursunuz.
06.02.1999’da SSK girişim yapıldı. 4.800 primim var. 16.09.1982 doğumluyum. Ne zaman emekli olurum? Sinan YÜKSEK
25 yıl, 58 yaş ve 5.975 prim günü şartlarına tabisiniz. Çalışmaya devam ederseniz, 16.09.2040 tarihinde emekli olabilirsiniz.
02.01.1970 doğumluyum. 01.07.1987’den beri SSK’lıyım. Ne zaman emekli olabilirim? Mehmet CAN
SSK girişinize göre 25 yıl, 50 yaş ve 5.375 prim gün şartlarına tabisiniz. 5.375 prim günü tamamlayıp, 50 yaşınızın dolacağı 02.01.2020 tarihinde emekli olabilirsiniz.