Çalışmak sağlığa faydalı mıdır, değil midir? Tartışma insanlık tarihi kadar eski. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalar, çalışmayan insanlarda ve işsizlerde ölüm oranının ve intihar vakalarının çok yüksek olduğunu gösteriyor. Ayrıca, emekli olduktan azami bir yıl sonra ölen erkek sayısının da küçümsenmeyecek kadar çok olduğu kimi istatistiklerde görülüyor. Bu verilere dayanarak “çalışmak sağlığa iyi gelmese bile, çalışmamanın sağlığa zararlı olduğu” sonucunu çıkaranlar var.
Mesleki çalışmanın sağlığa etkisini belirleyen çok sayıda etken var: Stres, işinden duyulan mutluluk, ekonomik ve sosyal bağımlılık veya bağımsızlık… vs.
Bu arada, geçen hafta European Heart Journal’da yayımlanan bir araştırmaya göre, günde 3 saat fazla çalışmak (Avrupa ülkelerinde günlük kanuni çalışma süreni olan 7-8 saatin üstüne 3 saat çalışmak) kalp sorunları yaşama riskini yüzde 60 arttırıyor.
Bu sonuca varabilmek için, İngiliz, Fransız ve Finlandiyalı uzmanlardan oluşan bir ekip 11 yıl boyunca yaşları 39 ila 61 arasında değişen Londralı 6.041 memuru izledi. (4.262 erkek, 1.752 kadın)
Memurların yüzde 54’ünün günde 7-8 saat çalıştığı görüldü. Yüzde 21’i günde ortalama 1 saat, yüzde 15’i 2 saat, yüzde 10’u da 3 saat veya daha fazla mesai yapıyordu.
En çok çalışanlar genç, evli ve sorumluluk mevkiinde olan erkeklerdi. Bunlar spor yapıyorlar, sağlıklı besleniyorlar, diğerlerine göre daha az sigara içiyorlardı. Ama daha az uyuyorlardı ve daha stresliydiler.
Bu 6 bin küsur memurun 369’unun kalp krizinden öldüğü veya kriz geçirdiği görüldü.
Bütün bu verilere dayanan araştırmacılar, günde ortalama 3 saat fazla çalışmanın, kalp krizi riskini yüzde 60 arttırdığı sonucuna vardılar. Çok çalışmakla kalp sorunlara yaşama riski arasındaki korelasyon açık olsa da, sebeplerini açıklamak kolay değil. Daha agresif, daha yarışçı, daha gergin, kavgacı insanların kalp riski mi daha yüksek? Çok çalışanlarda çok görülen uykusuzluk ve stres mi bu riski arttırıyor?
‘Hastalıklı PRESENTEEISM’ denilen ‘hasta olsa da işe gelip çalışma’ ve doktora gitmeme alışkanlığı hastanın bünyesinin zayıf düşmesine ve riske girmesine mi sebep oluyor?
Bu arada, aynı araştırma, her çok çalışanın kalp krizi riskine maruz kalmadığını gösteriyor. Aksine, işini severek yapanların, geniş bir davranış ve karar özgürlüğüne sahip olanların, kalp krizi riskinin düşük olduğu görülüyor.
Fazla mesai yapmak ayrıca tazminatsız kovulma nedeni
Fransa’da yargıtay, içtihat yaratacak çok tartışmalı ve ilginç bir karar verdi : Haftalık kanuni mesai saatinden fazla çalışan görevliyi işten çıkaran süpermarket, yüksek mahkeme tarafından haklı bulundu.
Mahkeme, mevzuatın belirlediği (Fransa’da mevzuat her meslek kolu için haftalık azami çalışma süresi belirliyor. Bu süre genelde günlük 10, haftalık 48 saat.) azami çalışma süresini aşmanın bir ‘ağır kusur’ oluşturduğuna ve söz konusu çalışanın işveren tarafından ihbarsız ve tazminatsız işten çıkarılabileceğine hükmetti.
Söz konusu uyuşmazlıkta işveren, çalışanının mesai çıkışı başka bir firmada ‘part time’ olarak benzer bir iş yaptığını öðrenmiş, çalışandan ‘kendisine mesai saatlerini bildirmesini veya iki işten birini seçmesini’ istemişti. Çalışanın bu talebi reddetmesi üzerine, işveren iş aktini tek taraflı olarak feshetmişti.
Yargıtay, çalışanın haftalık kanuni mesai saatlerini aşarak işvereni kanun karşısında suçlu duruma düşürdüğünü, bunun da ihbarsız ve tazminatsız işten çıkarmayı haklı kıldığına karar verdi.