Işıl Evrim Akgün’ün haberi
Hamilelik keyifli olduğu kadar pek çok zorluğu da beraberinde getiren bir süreç. Özellikle de çalışan anne adaylarının bir yandan ev ve iş düzenini bozmamaları, bir yandan da dokuz ay boyunca sağlıklı bir hamilelik geçirmek için çabalamaları gerekiyor. Bunu sağlamaksa pek kolay değil ama imkânsız da değil! Öncelikle yasal haklarını bilmeleri ve hem iş yaşamı sekteye uğratmamak hem de sağlıklı bir hamilelik süreci geçirmek için neler yapmaları gerektiği hakkında bilgi sahibi olmaları gerekiyor. Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Kağan Kocatepe’nin çalışan anne adaylarının kendisine en sık yönelttiği dokuz soruya yanıt verdiği yazımızda, doğum ve süt izni hakkında da bilgiler bulacaksınız.
1- Çalışan bir kadın olarak hamileliğimi en fazla ne kadar erteleyebilirim?
Doğurganlığın azalmaya başladığı 35 yaşından sonra hamile kalmada zorlanma ortaya çıkma ihtimali olduğundan, çalışan anne adaylarının çocuk sahibi olma planlarını da mutlaka hesaba katmaları ve buna uygun hareket etmeleri gerekir. Hamilelik ertelendikçe hamile kalma yanında hamilelik esnasında da başka sorunların ortaya çıkma ihtimali artar.
2- İş yerimde hamile olduğumu ne zaman söylemeliyim?
İş yerinin çalışma koşulları ne kadar ağır olursa olsun, her anne adayının yasal sınırlar kapsamında çalışma süresi üst sınırı, yasal izin ve istirahat hakları vardır. Uygulamada bu hakların çok fazla gündeme getirilmediğini ve adeta bu hakların yok sayıldığını görmekteyiz. Anne adaylarının mevzuatı araştırmaları ve haklarını iyi bilmeleri bu açıdan önemlidir. Bunun yanında bedensel olarak yüksek performans gerektiren işler de dâhil olmak üzere çoğu mesleğin gerektirdiği iş yükü, hamileliği devam ettirmeye uygundur, ancak özellikle ruhsal stresi ve ‘koşuşturmacası’ yüksek işler erken doğum riskini artırabilir. Bu tür işlerde çalışan anne adaylarının doğum önü iznini doğum sonrasına erteleme hakkını kullanmadan direkt olarak zamanında doğum önü iznine ayrılmaları önemlidir.
3- İş yerimdeki çalışma koşullarının ağırlığının bebeğime zararlı olma ihtimali var mıdır?
Bazı anne adayları yeni başladıkları işlerinde sorun çıkmaması ve öncesinden (aslında yasalara uygun olmamasına rağmen) amirlerine belli bir süre hamile kalmama taahhütü verdiklerinden hamileliklerini söylemeye çekinirler. Bunun yanında özellikle hamileliğin ilk aylarında doktor istirahati gerektirecek durumlar söz konusu olabileceğinden amirin hamilelikten haberdar edilmesinde fayda görüyoruz.
Bebeğin rahim içinde de bakıma ihtiyacı olduğu gerçeğini dikkate alarak doğum önü izninin zamanında kullanılmaya başlanması çok önemli…
4- İş yerinde çok sayıda bilgisayar ve diğer elektronik cihazlar var. Bunların olumsuz etkisi var mıdır?
Günümüzde kullanılan elektronik cihazların hamilelik üzerindeki olumsuz etkileriyle ilgili yapılan çalışmaların sonuçlarına göre günlük hayatta yer almayan bazı özel cihazlar hariç, tümünün güvenli olduğu saptanmıştır. Buna iş yerine girilirken altından geçilen arama cihazı da dâhildir. Ancak yine de hayatımıza yeni giren bu cihazlar hakkında daha fazla veri toplanana kadar anne adaylarına bazı önlemler almalarını öneriyoruz. Bu önlemler arasında en önemli olanları cep telefonuyla gereksiz yere konuşmamak, cep telefonunu vücudunda taşımamak ve yatarken başucundan uzak yerde tutmaktır. Yine bilgisayarlara takılan ekran filtreleri de alınabilecek diğer önlemler arasındadır.
5- Çalışırken beslenme konusunda nelere dikkat etmeliyim?
Çalışan anne adayları en düzensiz beslenen grubu oluşturur. Bunun nedeni, sabah alelacele bir şeyler atıştırılarak güne başlanması, öğlen iş yerinde çıkan yemeğin isteğe göre değiştirilmemesi ve istenmeyen yemeği yemek yerine yine başka şeylerle öğünün geçiştirilmesi ve akşama yorgun argın eve gelindiğinde yine alelacele yemek pişirilmesidir. Bunun yanında hafta içinin bu düzensizliğini telafi etmek için yapılan "sıkı" pazar kahvaltıları da dengesiz beslenmeye katkıda bulunur. Çözüm, hamilelikte beslenmeyi ciddiye almak, sabah daha erken kalkıp dengeli ve zengin bir kahvaltı yapmak, öğle yemeğini evden götürmek ve akşam yemeği için de eşten destek istemek olabilir. Her anne adayı çözümünü kendi üretmelidir.
6- İş yerinde istirahat etmem mümkün mü? Sürekli oturuyorum, neler yapmalıyım?
İş yerinde de istirahat etmek mümkündür. Mümkünse işe servisle gidip gelmek, öğle saatlerini "şekerleme" yapmak için kullanmak, işini bir an önce bitirip geri kalan zamanını istirahat için harcamak veya işyerinden erken çıkma seçeneğini kullanmak çözüm olabilir. Sürekli oturarak çalışan anne adaylarının iki saatte bir kalkıp 10 dakika ofis içinde dolaşmaları, dolaşım sistemlerini rahatlatmaları açısından önemlidir.
7- Ne zamana kadar araba kullanabilirim?
İş yerine servisle veya eğer çok yoğun olmuyorsa toplu ulaşım araçlarıyla gitmek veya eş tarafından kullanılan özel araçla gitmek en idealidir. Aracı kendiniz kullanmak durumundaysanız hamileliğinizin her döneminde emniyet kemeri kullanımına ve diğer emniyet kurallarına özen göstermelisiniz. 32. haftadan sonra kısa mesafeler hariç araç kullanımını önermiyoruz.
8- Doğum önü iznine ne zaman çıkabilirim?
Yasal doğum önü izni tekil hamileliklerde 32. haftadan itibaren, ikiz hamileliklerde ise 30. haftadan itibaren başlar. Durumu müsait olan anne adayları doktorlarından onay alarak 32.-37. hafta arasında çalışmaya devam ederek bu çalıştıkları ek süreyi doğum sonrasına aktarabilirler. Bizim önerimiz bebeğin rahim içinde de bakıma ihtiyacı olduğu gerçeğini dikkate alarak doğum önü izninin zamanında kullanılmaya başlanmasıdır. Yine erken doğum riski nispeten yüksek olan anne adayları doğum önü iznini ertelememedirler.
9- Tekrar çalışmaya ne zaman başlayabilirim?
Doktorun önerisiyle ister sezaryen, isterse normal doğum olsun, altıncı haftanın sonunda yapılan muayenenin normal sonuçlanması sonrasında iş yaşamına tekrar geri dönülmesi mümkündür. Süt iznini toplu kullanan, doğum öncesinden alacağı izni olan ve yasal altı ay ücretsiz izin hakkını kullanan anne adayları ise bu izinleri bittiklerinde tekrar çalışmaya başlarlar.
Rutin hamilelik kontrolleri için gereken izinler ve süt izni
Hamilelik süresince periyodik kontroller için çalışana ücretli izin verilir. Anne adayının doktora gittiği süreler için ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz. Çalışan annelere bir yaşından küçük çocuklarını emzirebilmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını, çalışanın kendisi belirler.
DOĞUM İZNİ
Doğumdan önceki sekiz ve doğumdan sonraki sekiz tıafta olmak üzere, toplam 16 haftalık süre için anne adaylarının çalıştırılmaması esastır. Anne bir taneden fazla bebek bekliyorsa, bu durumda doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre daha eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile anne adayı isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışabilir.
Sağlıklı Kadın Dergisi’nden alıntılanmıştır…