Bu kutlu sözleri ezberleyip, hayatımıza düstur edinmenin güzelliği de bambaşka. Dinimiz, istikamet üzere bir hayat sürmek için en azından kırk hadis ezberleyip hayatımıza rehber edinmemizi tavsiye ediyor.
Hayatta umursanan şeylerin gerekliliğinden doğan bir eylem sanki ezber. Mesela bir öğrenci… Formülleri, tarihleri ezber eder ki sınav anında ilmi onu yarı yolda bırakmasın, elde edeceği başarılarla hayata daha iyi hazırlansın. Ya da acil durumlarda aranması gereken bir telefon numarası… Unutulmasın ki muhtemel bir tehlike anında çabucak akla düşsün, belki de hayat kurtarsın. Peki ya Peygamberimiz’in (sas), aile yaşantımızdan duygu dünyamıza, sosyal hayattan iş hayatına kadar her konuda bizlere önemli işaretlerini içeren hadislerinden kaçını ezbere biliyoruz? Cevap ‘hiç’ ise gayriihtiyari şu sonuca varıyoruz: Demek ki O’nun (sas) tavsiyelerini yeterince önemsemiyoruz! Bir yandan da belki çok güzel mükâfatları kaçırmış oluyoruz.
Evet, kırk hadis-i şerif ezberlemek, yine başka bir hadis bize tavsiye edildiği bilinen önemli bir İslam geleneği. "Ümmetimden kırk hadis ezberleyenler" diye başlayan hadis-i şerif "Allah tarafından fakîhler ve âlimler zümresinde diriltileceklerdir", "Allah onu fakîh ve alim olarak diriltecektir", "Ben ona Kıyamet günü şefaatçi ve şahit" olurum" ve "Kendisine Cennetin hangi kapısından istersen gir denilir" gibi ifadelerle dört farklı biçimde rivayet edilmiş. Bu hadisin zayıf olduğuna dair görüşler olsa da ilahiyatçılar kırk hadis ezberleme ve değişik konularla ilgili kırk hadis derleme geleneğinin, Allah Resûlü’nün (sas) hadislerini öğrenip başkalarına öğretme maksadıyla İslam tarihi boyunca devam ettirildiğine dikkat çekiyor. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Hadis Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ali Budak, "Hadisin zayıf olduğunu ileri sürüp bu geleneğe karşı çıkmak, Peygamberimiz’in (sas) hadislerinin insanlara ulaştırılmasına mani olmak manasına gelir." diyor. Yani kırk hadis geleneğini, insanlara hadis öğretmenin, onu yaymanın pratik ve faydalı bir yolu olarak görmek gerekiyor. İslam âlimleri de bu hadisten yola çıkarak, kırk hadis kitapları telif etmişler. Söz konusu eserlerine de genellikle çok anlam ifade etmesi bakımından ‘cevamiu’l-kelim’ denen hadisleri almışlar. Bunlardan en meşhuru İmam Nevevi’nin derlediği ‘Kırk Hadis’ isimli kitabı.
Efendimiz Hz. Muhammed (sas)’in dünyayı şereflendirdiği Kutlu Doğum ayı bu güzel yolda adım atmak için önemli bir vesile. Bizleri kırk hadis ezberlemeye sevk edecek farklı etkinlikler de mevcut bu aralar. Müftülükler, çeşitli dernekler hediyeli yarışmalar düzenliyor, Efendimizin anlatıldığı sempozyumlarda, gecelerde konu mutlaka kırk hadis ezberlemenin önemine geliyor. İlahiyatçılar dinin temel meseleleriyle ilgili kırk hadisi öğrenip, hayatına rehber eden bir Müslüman’ın ömür boyu istikamet üzere yaşayacağını söylüyor. Ailede bu geleneğin yeşermesi de vurgulanan noktalardan. Tabii çocukların konuya dâhil olmaları için anne- babaların tutumu çok önemli. Ebeveynler öncelikle kendileri rol model olmalı, sonra çocukların kendi istekleriyle öğrenmelerine destek verilmeli.
Çocuklar için yaşlarına uygun hadisler seçilmeli
Yrd. Doç. Dr. Ali Budak (Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Hadis Anabilim Dalı Öğretim Üyesi): Hayatın anlamını, aile içi iletişimin en güzel örneklerini, arkadaşlığın nasıl olması gerektiğini ve buna benzer günlük hayatta uygulayacakları görgü kurallarını çocuklarımıza öğretebileceğimiz en güzel kaynak, hadislerdir. Tabii ki bu da, çocuğun ruhuna uygun olarak, yaş seviyeleri dikkate alınarak özenle hazırlanmış olan doyurucu ve basımı dikkat çekici kitaplarla olabilir. Tabii bu hususta anne babalar, öncelikle rol model olmalı. Daha sonra çocuklarının isteğiyle, onların anlayışına uygun hadislerin derlendiği Kırk Hadis benzeri çalışmaları, onlarla buluşturabilirler.
Hedef ezber değil öğrenme
Yrd. Doç. Dr. Hasan Yenibaş (Fatih Üniversitesi İlahiyat Fakültesi): Burada maksat, salt hadis ezberi değildir. Hedef dinin öğrenilmesidir. Peygamber Efendimiz, bir kimsenin dinin temel meseleleriyle ilgili kırk hadis öğrenen kimsenin, diniyle ilgili önemli şeyleri bileceğine işaret etmiştir. Bir kimsenin diniyle ilgili hiç olmazsa bu kadar bilgisi olmalıdır. Bir kimse anlamını hiç bilmeden sadece kırk hadis metni ezberlese maksat hasıl olmaz.
Zaman