Valide camileri, İstanbul’da padişah annesi yani sultanlar tarafından yaptırılan camiler.
Atik Valide Camii
Toptaşı’nda (Üsküdar), Murad III’ün annesi Nurbanu Sultan tarafından yaptırıldı (1583). Mimarının Davud veya Kurban Nasuh olduğu sanılıyor. Planı dikdörtgen şeklindedir; mihrabı, dışarıya çıkıntılıdır. Başlangıçta tek kubbesi, yarım kubbelerle çevrili olan yapının iki yanına, caminin mütevellisi Pir Ali, iki kubbe daha ekletti. Cami, iki minarelidir. Altı sütuna dayanan beş kubbeli son cemaat yerinin önünde yirmi iki sütunu olan ek bir saçak vardır. Şadırvan, avlusunun üç yanını medrese odaları çevirir.
Valide Camii
Valide Camii (Rumelikavağı camii veya Yusufağa camii de denir)Mehmed IV’ün annesi Turhan Hatice Valide Sultan tarafından, kardeşi Yusuf Ağa için yaptırıldı (1682-1688). Çeşitli onarımlar gördü. Duvarları kâgir, çatısı ahşaptır;
Valide Camii
Valide Camii (Galata Yenicamii de denir), bugün Osmanlı bankasının önünden geçen Camiicedit sokağındaydı. Ahmed III’ün annesi Gülnuş Emetullah Sultan tarafından yaptırıldı (1697). Zamanla harap olduğu için yıktırıldı.
Yeni Valide Cami
Yeni Valide Cami. Üsküdar iskele caddesinde, Ahmed III’ün annesi Gülnüş Emetulah Sultan tarafından yaptırıldı (1708-1710). Kare planlıdır. Basık şekilli kubbesi dört kemerle dört yarım kubbenin meydana getirdiği sekiz köşe üzerine oturur. İkişer şerefeli iki minaresi vardır. Yazıları Hezarfen Mehmed Efendinin eseridir. Sebilin bitişiğinde Emetullah Valide Sultan çeşmesi, Bedestene açılan kapısı yanında, Sineperver Valide Sultan çeşmesi yer alır.
Bezmialem Valide Sultan Camii
Abdülmecid’in annesi Bezmiâlem Valide saltan tarafından, Guraba hastahanesi yanında yaptırıldı (1843). Ahşap çatılı, kâgir yapının mimberi ahşap, tek minaresi tuğladandır.
Pertevniyal Valide Sultan Camii
Pertevniyal Valide Sultan Camii. Aksaray’da Abdülaziz’in annesi Pertevniyal Valide Sultan tarafından yaptırıldı (1871). Mimarı, İtalyan Montani’dir. Gotik, hint gibi yabancı üslupların etkilerini taşıyan yapı, kare planlıdır. Kubbe; on iki yüzlü, pencereli, yüksek bir kasnağa oturtulmuştur. İki minaresi vardır.
