TİKA Sırbistan Koordinatörü Dr. Gökçen Kalkan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Belgrad’da Osmanlı eseri iki türbenin ayakta kaldığını, bu türbelerden birinin Kalemeydan’daki ”Mora Fatihi” Damat Ali Paşa’nın, diğerinin ise Dörtyol’daki 1783-1784 yılında yaptırılan Şeyh Mustafa’ya ait olduğunu belirtti.
Damat Ali Paşa Türbesi’nin 2003 yılında Türkiye’nin Belgrad Büyükelçiliği tarafından restore edildiğini ifade eden Kalkan, TİKA olarak son 100 yıldır onarım görmeyen, çökme tehlikesi yaşayan Şeyh Mustafa Türbesi’nin restorasyonunu üstlendiklerini belirtti.
Türbenin restorasyonu için gerekli iznin alındığını, bazı prosedürlerin tamamlanmasının ardından çalışmalarına başlayacaklarını kaydeden Kalkan, ”Biz türbenin çevre düzenlemesini de yapmak istiyoruz. Türbenin hemen yanında bulunan iki gecekondunun da kaldırılması için belediye ile görüşmelerimiz devam ediyor. Bu kapsamda gerekirse iki gecekondunun sahibine başka bir yerde ev yaptıracağız” dedi.
Dr. Kalkan, Osmanlı döneminde çok sayıda cami, kütüphane ve çeşme gibi eserlerin bulunduğu Belgrad’da ayakta kalan birkaç Osmanlı eserinden biri olan Şeyh Mustafa Türbesi’nin Sırbistan için önemli bir yapıt olduğunu vurguladı.
TÜRBENİN RESTORASYONU SIRPLARI DA SEVİNDİRDİ
Belgrad’ın en merkezi yerlerinden biri olan Dörtyol’daki Şeyh Mustafa Türbesi, farklı inançları bir araya getiren özelliğiyle de dikkati çekiyor. Türbenin iç ve çevresinin temizliğini Boşnakların yanı sıra civarda oturan Sırp ve Roman aileler de yapıyor.
Ziyaret edenlerin sağlığına kavuştuğuna, sorunlarının çözüldüğüne inanılan türbe, özellikle bayramlarda çeşitli dinlerin mensuplarınca adeta ziyaretçi akınına uğruyor. Türbenin, TİKA tarafından restore edileceğini öğrenen Müslüman ve Sırp vatandaşlar, bu duruma çok sevindiklerini ve restorasyon çalışmalarının bir an önce başlamasını ümit ettiklerini söyledi.
Türbenin çevre temizliğini yapan kadınlardan Ortodoks olan 55 yaşındaki Mariya Kırkoviç, kendisinin farklı bir dine mensup olduğunu, ancak bu türbenin kendisi için de çok anlam ifade ettiğini anlattı.
Kendisi gibi Ortodoks olan bir kadının doğuştan yürüyemeyen çocuğuyla bu türbeye gelip dua ettiğini, daha sonra o çocuğun yürümeye başladığını ifade eden Kırkoviç, benzeri onlarca olaya tanık olunduğunu söyledi.
Bu arada, türbeyle ilgili çeşitli hikayeler anlatılıyor. Geçmişte ”Türk Mahallesi” olarak bilinen türbenin bulunduğu bölgede çok sayıda Osmanlı eseri ortadan kaldırılırken, söz konusu yapıtı yıkma girişimi her defasında başarısız kalmış. Anlatılana göre, 1930’larda türbeyi yıkmak isteyen 4 belediye görevlisi araçlarının devrilmesi sonucu ölüyor. Ertesi yıl türbeyi yıkmak isteyen bir başka belediye görevlisinin de ölmesi sonucu bir daha türbeye dokunulmamış. Yaşanıldığına inanılan bu olaylar üzerine her dinden insanların türbeyi ziyaret edip dua etmesi bir gelenek haline gelmiş.
ŞEYH MUSTAFA TÜRBESİ
Osmanlı idaresinde 320 yılı aşkın süre kalan ve o dönemde bulunan 273 camiden dolayı ”Byeli Grad” (beyaz şehir) olarak adlandırılan Belgrad’da bugün ayakta kalan Osmanlı eseri sayısı yok denecek kadar az. Ancak Belgrad’ın adeta ”kalbi” konumundaki Osmanlı’nın önemli izlerini taşıyan Kalemeydan, kentin en önemli turistik yeri olarak biliniyor.
Şeyh Mustafa Türbesi ise kentin en merkezi yerlerinden Dörtyol’da bulunuyor. Kitabede yer alan bilgiye göre, türbe Kaymakam Hüsnü Efendi tarafından 1783-1784 yıllarında Sadi Tarikatı Tekkesi’nin şeyhi adına yaptırılıyor. Altıgen planlı, kesme taştan inşa edilen türbenin dört penceresi, bir kapısı ve bir mihrabiyesi bulunuyor. Türbenin içinde ise bir sanduka ile orijinal başlıklı mezar taşı yer alıyor.
AA