Depremin yaşandığı ilk günden itibaren üç gün Van’da kalan Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, radikal adımlar atmaya hazırlanıyor. Türkiye’de bulunan 19 milyon adetlik yapı stokunun sağlamlığının gözden geçirileceğini söyleyen Bakan Bayraktar, en dayanıksız binalardan başlayarak konutların yenilenmesine çalışacaklarını kaydetti.
Van’da meydana gelen 7,2 büyüklüğündeki depremin ardından, yeni acıların yaşanmaması için çalışmalar hızlandı. Depremin yaşandığı pazardan itibaren üç gün süreyle Van’da kalan Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, radikal adım atmaya hazırlanıyor. Van dönüşünde bir grup gazeteciye depreme ilişkin değerlendirmelerde bulunan Bayraktar, yıkılan binaların genellikle altlarının dükkân olarak kullanıldığını söyledi. Bayraktar, "Bu dükkânlarda kolon–kiriş bağlantısı ya yok ya da çok zayıf olduğunu görüyoruz. Kolon kesenin çok ciddi cezası olması lazım. Bakıyorsunuz, galeri için dükkânın kolonunu kesiyor. Sonra bina yıkılıyor. Şu anda bunun ciddi bir cezası yok." dedi.
"Deprem öldürmüyor bina öldürüyor." tespitini yapan Bayraktar, kalıcı çözüm olarak kentsel dönüşümü adres gösterdi. Depreme dayanıksız salaş binaların yenileneceğini dile getiren Bayraktar, kentsel dönüşümde özel sektörün de yer alacağını bildirdi. İmar yasasında değişiklik olacağını ifade eden Bayraktar’a göre bir bina, oturanların yüzde 70’inin istemesi halinde yıkılıp yenilenebilmeli. Mevcut uygulamada bir binada 10 hane varsa birisi izin vermese dahi yıkılıp yenisi yapılamıyor.
Türkiye’de bulunan 19 milyon adet yapı stokunun gözden geçirilmesi gerektiğinin altını çizen Bakan Bayraktar, "En dayanaksız olanlardan başlayarak konut stokunun yenilenmesi lazım. Önce depreme dayanıksız binalardan başlamak gerekiyor. Deprem olunca aklımıza geliyor, sonra unutuyor değiliz. Bir plan dahilinde yapılacak, yenilenecek şehirler ve köyler." diye konuştu. Bakan Bayraktar, yeni dönemde ruhsat odaklı bir yapıdan denetim odaklı bir yapıya geçileceğini ifade ederek, ruhsatın kolay verilmesine rağmen denetimin artırılacağına dikkat çekti. Bayraktar, "Ruhsatı kolay verme ama denetimi çok daha sıkı yapmak zorundayız. Temelden çatıya kadar her aşamada denetim olacak. Bina sahibi de, müteahhit de, yapı denetimi yapan da, mühendis de, işi yapan usta, kalfa ve belediye de sorumlu olacak. Denetim sistemi ciddi olacak. Denetime dayalı bir organizasyon ile net hale getireceğiz." dedi.
Van’da meydana gelen depremin ardından kısa sürede hasar tespitinin yapılıp içine girilebilecek binaları söyleyeceklerini aktaran Bakan Bayraktar, "Birkaç gün içinde ön hasar tespit çalışması bitecek. Hasar tespit için 200 elemanımız çalışıyor. Hastanelerle ilgili ön rapor tamamlandı. 15-20 gün içinde kalıcı konutların ihalesini yapacağız. Kalıcı konutları en geç gelecek yıl bu zamanlar teslim edeceğiz." şeklinde konuştu. Van’da vatandaşların kışı çadırda değil, soğuğa dayanıklı konteynerlerde geçireceğini ifade eden Bakan Bayraktar, barınmaya ilişkin şu değerlendirmede bulundu: "Eve girebilecek vatandaşlarımız da eve girmiyor. Çok talep olduğu için çadır sıkıntısı oluyor. Bu konteynerler 21 metrekare 2 odadan oluşuyor. İçinde banyo-tuvalet, mutfak dolabı, ocağı olacak. Van ve Erciş’te toplu olanlara köylerde ise vatandaşların istediği yerlere konulacak. Konteynerlerin su ve elektrikleri de verilecek. Kaç konteyner verileceği ön hasar raporunun ardından belli olacak."
TOKİ, 43 bin aileyi çürük evden kurtardı
Van’da meydana gelen 7,2’lik depremin ardından gözler deprem riski göz önüne alınmadan inşa edilen çarpık yapılaşmaya çevrildi. Toplu Konut İdaresi (TOKİ) verilerine göre deprem bölgelerinde uygulanan kentsel dönüşüm projeleriyle 43 bin 725 aile dayanıksız yapılardan kurtarıldı. Bir ailenin yaklaşık beş kişi olduğu düşünüldüğünde deprem riskinden kurtulan aile bireylerinin sayısı 200 bini buluyor. Kentsel dönüşüm uygulanan alan miktarı ise 5 bin hektar yani 8 bin futbol sahasını aştı.
TOKİ, geçen pazar depremin yaşandığı Van’da ise 5 bin 966 konutun yanı sıra çok sayıda hastane, ilköğretim okulu, karakol, sağlık ocağı inşa etti. İdarenin, deprem riski göz önüne alınarak radye temele sahip tünel kalıp sistemiyle inşa ettiği konutlarda, daha önceki depremler ve en son Van depreminde ciddi herhangi bir hasar yaşanmadı. Toplu Konut İdaresi, kentsel dönüşüm kapsamında son sekiz yılda 170 projeyi uygulamaya koydu. İdare’nin 136 Kentsel Dönüşüm Projesi’nde projelendirme ve yapım aşamasına gelindi. TOKİ, 136 proje ile yaklaşık 202 bin 750 konut üretmeyi planlıyor. Bu konutlardan 31 bininin inşaatı devam ediyor. Geri kalan 171 bin konutun proje aşamasının tamamlanmasıyla inşası başlayacak. TOKİ’nin projelendirme ve yapım aşaması devam eden 136 projesinden 17’si Ankara, 4’ü İzmir, 17’si İstanbul’da olmak üzere 58 ilde 127 belediye ile işbirliği içinde sürdürülüyor. İdare, önümüzdeki beş yıllık dönemde tüm il merkezlerinde kapsamlı dönüşüm projesi çalışmalarını başlatmayı planlıyor.
Sigortacılara maliyeti en az 100 milyon dolar
Van depremi, Türkiye için milyarlarca dolar tutarında ekonomik zarara yol açmasına rağmen sigortacılık sektörü için 100–200 milyon dolar gibi ‘mini bir yük’ oluşturacak. PropertyCasualty adlı uzmanlaşmış site, Van depreminin sigortacılık sektörü için doğurduğu zararın, en fazla 200 milyon dolar gibi küçük düzeyde tahmin edildiğine işaret etti. Merkezi Kaliforniya’da olan risk yönetim şirketi Eqecat tarafından salı günü yayınlanan raporda, konutlardaki zarar dikkate alınarak, Van depreminin sigorta sektörü için zararının 100 ile 200 milyon dolar arasında değişeceği, toplam ekonomik zararların ise birkaç milyar doları bulacağı tahmin edildi. Eqecat, Van depremini ekonomik zararının 1999 yılındaki depremin onda biri olacağı tahmininde de bulundu.