Eski MİT Müsteşar Yardımcısı Ertuğrul Güven, 6 ay öncesine kadar Öcalan ile Kandil arasında anlaşmazlık olduğuna dikkat çekerek, ‘Ne zaman ki PKK, Türk güçleri tarafından etkisiz hale getirilmeye başlandı, Kandil yüzünü yeniden İmralı’ya çevirdi’ dedi.
İmralı ile görüşmeler yeniden başladı ve umutlar yeniden yeşerdi. Görüşmelerin barışı tesis etmesi Türk’ün de Kürt’ün de ortak isteği ama hep bir endişe var. Kafalarda hep aynı soru: ‘Ya sorun çıkarsa?’ Biz de konunun uzmanlarından Eski MİT Müsteşar Yardımcısı Ertuğrul Güven ile görüştük. Uzun zamandır kimseye konuşmayan Güven, barışın sağlanması için neler yapılması gerektiğini anlattı. ‘KCK operasyonları sorunun çözüleceğine dair bana büyük bir umut ışığı oldu’ diyen Güven, görüşmelerden umutlu. Kürt sorunundan, döneminde MİT içinde yaşanan kıskançlıklara, usulsüzlüklere kadar pek çok konuyu konuştuğumuz Güven’in Yeni Şafak’a özel açıklamaları şöyle:
Sizin için Kürt sorunu ne demek?
Kürt sorunu çok eski bir mesele. Uzun yıllardan beri Kürtçülük vardı ama terörizm yoktu. Fransa’da, İsveç’te bu konu Kürtler tarafından tartışılmıştı. Tek amaçları bir Kürt devleti kurmaktı. 2003 yılında Doğu Ergil başkanlığında benim de katıldığım Paris’te, İsviçre ve Belçika’da toplantılar gerçekleşti. Bu toplantılarda Kürt sorunu uluslararası platforma taşındı. Orada ‘Türkiye’de Kürt meselesi diye bir sorun olmaması lazım. Tek sorun insan hakları ve demokrasi sorunudur yoksa Kürtler kendi dillerini zaten konuşuyorlar hatta mahkemelerde eğer Türkçe konuşamıyorsa tercüman getiriliyordu’ dedim. Eniştem hâkimdi. O zamanlar daha lisedeydim. Mahkemeye çok sayıda Kürt vatandaş gelirdi. Çoğu da Türkçe bilmezdi. Tercümanlar vasıtasıyla savunmaları alınırdı. Bu durum 1980 darbesiyle biraz değişti tabii. Evren döneminde Kürtlere dair her şey yasaklandı. Ben de o zaman teşkilatta çalışıyordum. Dışişleri Bakanının istihbarat değerlendirme komisyonu vardı. Bu konu bir gün orada açıldı.
Ne konuşuldu?
Büyükelçilerden biri ‘Yurtdışında ne diyeceğiz? Bize ‘Türkiye’de Kürtçe yasak mıdır, değil midir?’ diye soruyorlar’ dedi. Ben de ‘Beyler, bu meselenin adını koyalım, şu anda Türkiye’de Kürtçe yasak. Bu kaldırılmadığı sürece de benzeri sorular sorulacak’ şeklinde görüşümü belirttim. Komisyonda tartışmalar oldu sonunda kabul edildi ve yasak kaldırıldı. Tabii darbe sonrası Türkiye’nin durumunu bir düşünün şimdiki ortam yoktu. Kürtçe yasağı kaldırıldı, demokratik hakları verildi. Bugün Kürtlerin alabildiğine hakları, imkânları var.
Bir de PKK sorunu var tabii…
1990’larda PKK gücünü kaybetmişken yeniden toplanmaya başladı. Bir tarafta Öcalan diğer tarafta Kürt halkı farklı beklentilerle karşımıza çıkıyorlardı. Bölge halkı istemese de baskı sonucu PKK’nın istediği şekilde hareket etmek durumunda kalıyordu. Mesela bugün olduğu gibi ‘kepenkleri kapatın’ deyince hemen kapatıyorlardı.
LÜKSTEN VAZGEÇMEZLER
PKK’nın savaşa son vermek isteyeceğine inanıyor musunuz?
PKK savaşın bitmesini kolay kolay istemez çünkü büyük kazançları söz konusu. Çok güvenilir bir kaynaktan bugün 60 milyar dolar civarında ellerinde servet olduğunu öğrendim. Bu serveti Avrupa’da paşalar gibi harcıyorlar. Topladıkları haraçların haddi hesabı yok. Neden bu lüksten vazgeçmek istesinler? Bırakmak istemeyeceklerdir ama halkın desteklememesi halinde, yardım kesildiğinde o zaman işler değişecektir.
Devletin tüm bu çabalarına rağmen barış ortamını bozacak bir PKK hareketine Kürt halkının tepkisi de büyük olur mu?
Öcalan’ın devlet başkanı olduğunu düşünün, Saddam’dan ne farkı olur? Öcalan teröristlerin başı ve keskin bir diktatör. Bu adam nasıl olur da bölge halkına hizmet eder? Bunu Kürt vatandaşlar da biliyor aslında. Kürt halkı artık barışı istiyor. Eğer devlet onlara gerçek anlamda sahip çıkarsa o zaman PKK’ya karşı dururlar. Kepenklerini de kapatmazlar, KCK mensuplarını da yüz vermezler.
Hakan Fidan süreci iyi yönetiyor
Görüşmeleri sürdüren MİT Müsteşarı Hakan Fidan’ı nasıl buluyorsunuz?
Hakan Fidan astsubaylıktan ayrılmış ama iyi eğitim görmüş, kendini ispat etmiş çok başarılı bir isim. Genellikle de istihbarat birimlerinde çalıştığı için işini biliyor ve müzakere sürecini çok iyi yönetiyor. Ona açılan soruşturmaların arkasında da cemaat var. Fidan’ı sabote etmeye çalışsalar da hükümet bu sorunun üstesinden geldi. Şayet Fidan’ın yürüttüğü görüşmeler sabote edilmeze, çok rahat bu sorundan kurtulabileceğimize inanıyorum. CHP ile yapılacak olan görüşmelerin de önemli olacağını düşünüyorum.
AK Parti konuyla ilgili davetini uzun zamandır yapıyor ama CHP’den şimdiye kadar net bir adım maalesef göremedik…
CHP ‘Biz desteklesek de, AK Parti bizi görmezden gelerek sorunu ben çözdüm diyecek’ korkusu yaşıyor. En büyük endişesi bu.
Taner, aynısını yapmak istemişti
Dönemin MİT Müsteşarlarından Emre Taner’in yakın arkadaşınız olduğunu biliyorum. Kürt sorununun çözümü konusunda oldukça tecrübeli bir isim ama hiç konuşmuyor. Neden sessiz kalmayı tercih ediyor?
Taner artık rahat yaşamak istiyor. Benim de tavrım aşağı yukarı onunkiyle aynı. Taner sanki kabahat işlemiş durumuna düşürüldü, ‘PKK’lılar militan elbiseleriyle Türkiye’ye girdiler, bu nasıl olur?’ şeklinde aleyhinde sayısız yazı çıktı. Bu eleştirilere kolay kolay tahammül edilemez. Esasında Emre Taner bugün Hakan Fidan’ın yaptığını gerçekleştirmek istemişti. Yaptıkları farklı değildi.
Taner’in Kürt sorunu için çözüm önerileri ürettiğini ve bu işi çok iyi bildiğini söylüyorsunuz. Neydi ürettiği çözüm?
Taner’in uzmanlık alanı Kürtçülüktür ve gerçek bir uzmandır. Kürt sorununda okun yaydan çıktığını biliyordu. PKK’yı susturmanın diktatörlükle, silah zoruyla olmayacağını düşünüyordu. Fidan gibi o da barış ortamının sağlanması için müzakere yapılıp sorunun halledilmesinden yanaydı. Ama bunun için de bir numaralı şartı silahların bırakılmasıydı. Taner, Barzani ve Talabani ile de sıkça görüşürdü.
Öcalan’a Kandil’le anlaş derdim
Bugün şayet Öcalan ile görüşen siz olsaydınız, gündeminizdeki ilk madde ne olurdu?
Öcalan’a Kandil ile anlaşmasını söylerdim. Çünkü Öcalan’ın sunduğu 9 şarttan sadece Kürt dilinin resmi dil olması şartı yerine getirilmedi. İmralı’nın istediği ama yerine getirilmeyen şart kalmadı gibi bir durum var ortada. Dolayısıyla bence Türkiye’nin vereceği fazla bir şey kalmadı.
Abdullah Öcalan ile Kandil’deki PKK’lı yöneticiler arasında anlaşmazlık olduğunu mu düşünüyorsunuz?
Bundan 6 ay öncesine kadar evet böyle bir durum vardı. Ne zaman ki PKK Türk güçleri tarafından etkisiz hale getirilmeye başlandı, Kandil yüzünü yeniden İmralı’ya çevirdi. Yüzlerce terörist öldürüldü ve şimdi artık dağa çıkanlarda da ciddi anlamda azalma var.
KCK operasyonları umut ışığı oldu
Oslo görüşmeleri deşifre edilmemiş olsaydı bile sağlıklı bir sonuç çıkmazdı. Çünkü ortada somut bir sonuç yoktu sadece temenniler vardı. Ayrıca Öcalan’ın da istekleri doğrultusunda bu işin olup olmayacağı belli değildi çünkü PKK cephesi var. Fakat daha sonra hükümetin aldığı kararla gerçekleştirilen KCK operasyonları sorunun çözüleceğine dair bana büyük bir umut ışığı oldu. KCK operasyonları ile terör örgütü çok sayıda zayiat verdi ve en önemlisi bölge halkı onlara tepki vermeye başladı. Çünkü halka baskı yapan PKK’dan ziyade KCK’ydı. Bu nedenle ben artık yapılan görüşmelerden umutluyum.
1990’larda devlet ve MİT hata yaptı
1999’da PKK gücünü kaybetmişken neden hiçbir şey yapılmadı?
PKK gücünü kaybedince silahlar bırakıldı demokratik bir ortama kavuşulacağı sanıldı. Ama PKK bu arada yeniden toparlanmaya başladı, Avrupa’ya taşındı. Bu ortamın oluşmasında MİT’in de, devletin de hatası var. Oysaki bugünkü gibi bir taraftan silahlı örgüt yola getirilip silahlar bırakılmaya zorlanmalıydı diğer taraftan da demokratik şartlar gerçekleştirilmeliydi.
Size göre çözümde Öcalan’ın fonksiyonu ne?
Öcalan önemli bir aktör ama sorunun çözümünü bütünlük içinde düşünmek gerekir. Kandil ve BDP’yi de soruna dâhil etmek şart. Öcalan kaçırıldığında arkadaşlarıma ‘beni öldürmeyin, size çok yardımım olur’ demişti. Bundan sonra Öcalan’ın dağdakilere sözü geçmemeye başladı. Aktif hareketi desteklemezse kenara itileceğini düşündü ve ikili, üçlü oynamaya başladı. Sonra Oslo görüşmeleri başladı, tabii sağlıklı bir sonuç alınamadı.
Eymür sırları ABD’ye verdi
Mehmet Eymür de sizin için teşkilat sırlarını dışa verme eğiliminiz ve müstakil ajan olarak kullanılmaya yatkınlığınız olduğunu söylemiş. Buna ne diyeceksiniz?
Mehmet Eymür söyler tabii. Şaşırmadım. Çünkü ben onu teşkilatta görmek istemeyen kişiydim.
Bir açıklamanızda MİT’in yıpranmasını önlemek için kontrterör dairesinin teşkilat şemasından çıkartılmış olabileceğini söylüyorsunuz. Varlığı bilinen bir dairenin resmi kayıtlarda yok sayılmaya çalışılması karanlık olaylarının üzerini kapamak, örtbas etmek anlamına gelmiyor mu?
Kontrolü kaybetmişlerdi. Mesela Mehmet Eymür başa geldiğinde kendi şahsı için çalışmaya başladı.Teşkilatın tüm özel bilgilerini bilgisayarında toplamıştı. Bu bilgilerin hepsini Amerika’ya gittiğinde oradakilerle paylaştı. Amerika’da ona çok iyi baktılar. Bu kabul edebileceğim bir durum olamazdı. Özel bilgiler müsteşarla, müsteşar yardımcısıyla paylaşılmalıydı ama bu olmadı. Bülent Öztürkmen bu nedenle ayrıldı. Devlet içinde devlet olmaz.
Sizce devlet içinde devlet var mıydı?
Teşkilat içinde bazı yetkililer kendi inisiyatiflerini kullanarak geleneklere aykırı birtakım işler yapabiliyorlardı. Mesela Mehmet Eymür’ü Özer Çiller teşkilata soktu. Eymür onların adamıydı.
Eski MİT Müsteşarı Sönmez Köksal için ‘beni yaktı’ dediniz. Bu tam olarak nasıl oldu?
Sönmez Köksal’ı başa Demirel getirdi. Emre Taner ve ben müsteşar adayıydık. Teoman Koman ikimizin adını Özal’a vermişti. Benim müsteşar olma şansım daha fazlaydı çünkü Özal beni iyi tanırdı ama olmadı. Köksal’ı yaptılar. Onu karşılamaya gittiğimizde elimizi bile sıkmamıştı. İki sene beraber çalıştık ama hiçbir zaman yıldızımız barışmadı. Köksal teşkilatın geleneklerine hiçbir zaman uymadı.
Karadayı her şeyi biliyordu
İsmail Hakkı Karadayı’nın Genelkurmay Başkanlığı’nda müsteşar olacağınız konuşulmuştu. Böyle bir beklentiniz var mıydı?
Tanırım, konuşurum kendisiyle ama böyle bir beklenti içinde olduğum kesinlikle doğru değil.
Çevik Bir’in şikayetine ne diyorsunuz?
Karadayı’nın bu olayları bilmemesini kabul edemem. Mümkün mü yani? Karadayı imzasını atmamıştır. Olay bundan ibaret bence. Yoksa Karadayı kötü bir insan değildir, umarım kurtulur.
Yeni Şafak