Soru: Ben işyerime hamile olduğumu söyledim; fakat hiçbir şekilde 7,5 saat çalıştırma zorunluluklarının olmadığını, böyle bir talepte bulunursam işten çıkaracaklarını söylediler. Şimdi de beni evimin yakınındaki bir yerden alıp daha uzak bir şubede görevlendirecekler. Hamile bir kadını evinin yakınından alıp uzak bir yere verebilirler mi?
Kadın işçiyi koruyan yasalar yetersiz
Aslında sorunuz ülkemizde çalışan kadınların iş hayatında yaşadıkları sorunlara somut bir örnek. Kadın işçiler, annelik nedeniyle çalışma hayatında baskılara, duygusal ve psikolojik taciz de denilen (uluslararası deyiş biçimiyle) mobbinge maruz bırakılarak istifaya zorlanıyorlar. Çalışma hayatımızda kadın işçileri maruz kaldıkları bu ayrımcılığa karşı koruyan yasalar ise ne yazık ki yetersiz kalıyor.
Yeni düzenlemeler kadın işçi kıyımını artıracak
Ortada bu gerçekler varken hükümet yeni düzenlemelerle doğurganlığı teşvik amacıyla doğum izin sürelerini artırıp kadın işçiye ve/veya çalışan babaya çocuk okul çağına gelinceye kadar yarı zamanlı çalışma hakkı getirdi. Bu düzenleme karşısında kadın işçinin 16 haftalık doğum raporu süresine ve 6 aylık ücretsiz doğum sonrası iznine dahi tahammül etmeyen işverenlerin tavrının ne olacağını hep birlikte göreceğiz. Ancak şunu hemen belirtelim ki son göstergeler kadın istihdamında hızlı bir azalmanın meydana geldiği ve ülkemizde öncelikle kadınların işlerini kaybettikleri yönünde.
Bu ülke gerçeklerinden sonra okuyucumuzun sorusunun yanıtına gelecek olursak;
Hamile işçi 7,5 saatten fazla çalıştırılamaz
Öncelikle hamile işçinin Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Oda ları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik gereğince günde 7,5 saatten fazla çalıştırılmaları yasaktır. Dolayısı ile işverenin sizin talebiniz olmasa dahi sizi günde 7,5 saatten fazla çalıştırabilmesi söz konusu değildir.
Görev yeri değişikliği tek taraflı kararla uygulanamaz
İş ve sözleşme şartlarında değişiklik olarak kabul edilecek bir uygulamanın işverenin alacağı tek taraflı bir kararla işçiye uygulanması mümkün değildir. İşverenin bu değişiklik önerisini işçiye bildirip kendisinden onay alması gerekmektedir. Buna göre 6 iş günü içinde işçi tarafından kabul edilmeyen bir değişiklik önerisi işçiyi bağlamaz. Dolayısı ile sizin bu tayin önerisini kabul etmemek hakkınız vardır.
Hamilelik işten çıkarma nedeni değildir
İş Kanunu’nun 5’inci maddesi ‘Eşit davranma ilkesi’ başlığını taşımaktadır. Bu maddenin 3’üncü fıkrasına göre;
“İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.”
Dolayısı ile işveren sizi çeşitli bahaneler ya da farklı gerekçeler göstererek işten çıkarma yoluna giderse yasal haklarınız çerçevesinde işe iade davası, yukarıda sözü edilen 5’inci madde çerçevesinde ayrımcılık davası veya işyerinizin mevcuduna göre (30 kişinin altında bir işyeri ise) kötü niyet tazminatı talebi ile dava açabilirsiniz.
***
Türkiye 70 ülke arasında birinci
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından iki yılda bir hazırlanan Küresel Ücret Raporu’na göre, anne olmanın en ağır bedelini Türkiye’deki kadın çalışanlar ödüyor.
2018-2019 yıllarını kapsayan ‘Cinsiyete Dayalı Ücret Farklılıklarını Anlamak’ temalı rapora göre anneler, çalışma hayatının kesintiye uğraması, çalışma saatlerinin azalması, esnek-kısmi süreli çalışma, işe alma ve yükselmede karşı karşıya kalınan ayrımcılık gibi nedenlerle anne olmayan kadınlara göre daha az kazanıyor. Rapor kapsamındaki 70 ülke arasında annelikle ilgili ücret farkının en yüksek olduğu ülke ise Türkiye. Türkiye’de anne olan kadın çalışan, anne olmayan kadına göre yüzde 30 daha az ücret alıyor.
Kaynak: Birgün