Arap Araştırma ve Siyaset Çalışmaları Merkezi’nin (ACRPS), Irak’ta yaşanan son olaylarla ilgili yayınladığı raporunda, 2003 sonrası ABD’nin ve İran’ın, Irak’ın içişlerine müdahaleleri sebebiyle ülkede mezhepçi, çatışmacı ve dışlayıcı bir sistemin son yaşanan olaylara zemin oluşturduğu değerlendirmesinde bulundu.Merkezi Katar’ın başkenti Doha’da bulunan ACRPS’nin Irak’ta yaşanan son olaylarla ilgili yayınladığı raporunda, siyasi teorisyenlerce etnik ve dini kimliklere bölünmüş ülkeler için en ideal sistemin, “Uzlaşmacı Demokratik Sistem” olarak görüldüğü belirtilerek, şu ifadelere yer verildi:
“Saddam Hüseyin iktidarının 2003 yılında devrilmesinin ardından Irak için de en uygun sistemin “uzlaşmacı demokratik sistem” olduğu öngörülüyordu Uzlaşmacı demokrasi sisteminin en önemli esası geniş katılımın olması, Batılı olmayan demokrasilerde, Malezya örneğinde olduğu gibi, ülkeyi oluşturan etnik ve dini kesimlerin hepsinin temsil edildiği, bir sistem olması gerekir”
Rapordaki değerlendirmede 2003 sonrası Irak’taki sistemin bu esas üzerine bina edilmediği, bilakis bunun tersi olduğu ifade edilerek, ABD’nin ve İran’ın, Irak’ın içişlerine müdahaleleri sebebiyle Irak’taki uzlaşmacı-siyasi duruşun, mezhepçi, çatışmacı ve dışlayıcı bir sisteme dönüştüğü ileri sürüldü.
ABD ve İran’ın Maliki uzlaşısı
ACRPS raporunda, Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) Irak’a 1 milyar dolarlık insansız hava aracı, modern savaş uçakları, hava-kara füzeleri ve silahlarla donatılmış 200 HMMWV askeri araç satışı üzerinde anlaşma sağlandığına dikkati çekilerek, Pentagon’a bağlı Savunma ve Yardımlaşma Ajansı’nın “Söz konusu antlaşma ile Irak kuvvetlerinin kendine olan güveni artacak ve ülkede güvenliği sağlaması, ayrıca komşu ülkelere de huzursuzluğun yayılmasına engel olabilmesi için önemli katkı sağlayacaktır” açıklaması hatırlatıldı.
Geçen yılın sonlarına doğru Irak’ın, ABD ile bu yılın sonbaharında teslim edilmek üzere 36 adet F-16 savaş uçağı almak için anlaşmaya vardığı hatırlatılarak, şöyle denildi:
“Bu anlaşmalar ABD’nin Irak’ta önceliği, hem kendi çıkarlarını hem de bölgedeki müttefiklerini tehdit eden terörizmle mücadeleye verdiğini gösteriyor. Diğer bir yönüyle ise ABD’nin terörist grupların diğer bölge ülkelerine de yayılmasından korktuğunu ayrıca Nuri el-Maliki’nin de bu silahlarla üçüncü bir dönem daha başta kalmak için makamını rakiplerine karşı koruma altına almak istediğini gösteriyor.
Bu arada Maliki ve hükümetinin İran kontrolünde olduğu, dolayısıyla kendi pozisyonlarını korumanın aslında İran’ın nüfuzunu korumak demek olduğu yönünde uyarıda bulunanlar da var. Ancak ABD’nin içinden yapılan eleştirilere rağmen Obama Maliki’yi desteklemeye devam ediyor ve İran ile ABD’nin çıkarları Maliki odağında birleştiğini görüyoruz.”
ABD Başkanı Obama’nın açıklaması
ABD Başkanı Barack Obama 12 Haziran’da yaptığı açıklamada, Irak’taki gelişmeleri kaygıyla izlediklerini belirterek, “(Irak’ta herhangi bir seçeneği) Ortadan kaldırmıyorum, çünkü bu cihat yanlılarının ne Irak’ta ne de Suriye’de kalıcı şekilde tutunmamalarından emin olma yönünde riskler bulunuyor” ifadesini kullanmış, Irak’taki toplumları da eleştirmişti. Aşırılık yanlısı gruplarla mücadelede Şii, Sünni ve Kürt gruplarla hareket edilmesi gerektiğini Irak Başbakanı Nuri el-Maliki’ye bizzat ilettiğini vurgulayan Obama, “Açıkçası son birkaç yıldır, Irak’ın içindeki Sünni ve Şii liderlerin arasında bu tür bir güven ve dayanışmanın geliştiğini görmedik” demişti. Obama, bu durumun devletin zayıflığının nedenlerinden biri olduğunu ifade etmişti.
Öte yandan Amerikan medyasında Iraklı ve Amerikalı yetkililere dayandırılarak verilen haberlerde, Irak Başbakanı Nuri El-Maliki’nin gizli olarak Obama yönetiminden, aşırılık yanlılarının bulunduğu alanlara yönelik hava saldırısı yapılması talebinde bulunduğu belirtildi.
IŞİD militanları ve bazı aşiret güçlerinin, Irak’ın en büyük kentlerinden Musul ile Salahaddin vilayetinin merkez kenti Tikrit’in yanı sıra bölgedeki bazı yerleşim birimlerinde kontrolü ele geçirdiği açıklanmıştı.