TÜİK enflasyonu 407 mal grubundan derlediği fiyatlarla hesaplıyor. Aralık ayında bu 407 malın 203’ünde fiyatlar artarken, 161’inde fiyatlar düştü, 43 malda ise fiyat değişikliği olmadı. Ancak enflasyon hesabına konu edilen mal sepetinin halk gerçeği ile ilgisi bulunmuyor.
TÜİK’in mal sepetinde pirinçten, bebek mamasına, pastırmadan badem içine kadar toplam 125 gıda malı bulunuyor. TÜİK’e göre yurttaşların harcamalarının yüzde 23,03’ünü gıda ve alkolsüz içecekler grubu oluşturuyor. Bu oran asgari ücret ile geçinmek zorunda kalan 7 milyon çalışanın ve onların ailelerinin gerçeğine uymuyor. Gıda mallarında yaşanan enflasyon düşük gelirli yurttaşları çok daha derinden etkiliyor. 125 gıda malının ağırlıklarıyla derlenen gıda enflasyonu yüzde 25 olarak gerçekleşse de bu malların içinde pastırma, badem içi, cips, bal, kuzu eti gibi, yoksulun mal sepetinde bulunmayan mallar da mevcut. Temel gıda ürünlerindeki yıllık enflasyon şu şekilde;
- Kuru Soğan: yüzde 183
- Salça: yüzde 90
- Patates: yüzde 74
- Bebek Maması: yüzde 68
- Kiranın payı yüzde 5
TÜİK’in mal sepetindeki ağırlıkları, halk gerçeğini yansıtmıyor. Yurttaş, TÜİK’e
göre altın mücevhere kuru soğandan 5 kat fazla para harcıyor.
TÜİK’in hazırladığı mal sepetine göre yurttaşlar harcamalarının yüzde 14,85’ini konut harcamalarına yapıyor. Konut harcamalarında ise yoksulun giderlerinin büyük bir bölümünü oluşturan faturalar ve kiralar bulunuyor. TÜİK’e göre yurttaşların harcamaları içinde kiranın payı yüzde 5,18. Yine TÜİK verilerine göre aralık ayında ortalama kira bedeli 903 lira. Buna göre TÜİK’in hesaplamalarına göre ortalama bir yurttaş ayda yaklaşık 18 bin lira harcama yapıyor. TÜİK’in harcama ağırlıkları ise çelişkilerle dolu. Örneğin,
Kira bedelinin harcama içindeki ağırlığı, yüzde 5,18
AYLIK KİRA BEDELİ, 903 TL
Sigaranın harcama içindeki ağırlığı, yüzde 4,78 bir paket sigara, 11,23 TL
903 liralık kira bedeli harcamalarının yüzde 5,18’ini oluşturan TÜİK yurttaşı, elde ettiği 18 bin liranın yüzde 4,78 yani 860 lirası ile sigara alıyor. Böylece TÜİK’e göre bir yurttaş günde ortalama 2,5 paket sigara içiyor.
SORUN GELİR DAĞILIMINDA
Türkiye’nin gelir dağılımı OECD ülkeleri içinde Asya ve Avrupa ülkelerinin en kötüsünü konumunda. 7 milyon asgari ücretlinin bulunduğu, yarısının yoksulluk sınırı altında gelir elde ettiği Türkiye’de kişi başına düşen gelir ortalama aylık 18 bin lira civarında. Buna karşılık TÜİK’in ortalama gelir üzerinden hesapladığı enflasyon ülkenin yarısından çoğunu oluşturan yoksulların gerçeğini yansıtmıyor. Uzmanlar ise yoksullar için ayrı bir enflasyon hesabı yapılması gerektiğini söylüyor.
ALTIN MÜCEVHER FİYATLARI YURTTAŞI RAHATLATTI
Altın mücevherler ağustos ayından bu yana yüzde 10’dan fazla değer kaybetti. Buna karşılık TÜİK, yurttaşın salçadan, patatesten, soğandan, şekerden, bulgurdan, pirinçten çok daha fazla altın mücevhere harcama yaptığını varsaydığı için altın mücevherlerdeki fiyat düşüşü tüketici enflasyonunu soğandan daha çok etkiliyor. TÜİK’i, mal sepetine göre altın mücevherin ağırlığı yüzde 1,17. Bu rakamlarla yurttaşlar soğandan 5 kat, salçadan 9 kat, patatesten 3 kat fazla altına para harcıyor.
MUZ KADAR SOĞAN SOĞANDAN FAZLA PASTA
Öte yandan enflasyon hesabında kullanılan malların ağırlıkları ise yoksul halkın gerçeği ile uyumsuz. Zam şampiyonu kuru soğanın mal sepetindeki ağırlığı yüzde 0,22 iken pastanın ağırlığı yüzde 0.27. TÜİK’e göre yurttaş kuru soğana ayırdığı paradan yüzde 18 fazlasını pastaya ayırıyor. Ayrıca TÜİK’e göre yurttaşlar kuru soğana yaptığı harcamanın yüzde 50 fazlasını baklavaya yapıyor. İşte TÜİK’in gıda malları için belirlediği ağırlıklar;
- Kuru Soğan : yüzde 0,22
- Muz : yüzde 0,21
- Sucuk: yüzde 0,34
- Balık : yüzde 0,39
- Pasta: yüzde 0,27
- Baklava : yüzde 0,33
Kaynak: Birgün