Mustafa Kemal’in Samsun’a çıkışından TBMM’nin açılışına kadar geçen süre ulusal mücadelenin hazırlık dönemini oluşturur ve kongreler dönemi olarak adlandırılır.
Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandıktan bir gün sonra Mustafa Kemal Paşa, Yıldırım Orduları Komutanlığına getirildi. Bu görevde iken Ateşkes Antlaşması’nın kendi komutanlık bölgesinde İngilizlerce tek yanlı uygulanmasına karşı koydu. Nkfu.com’da yer alan bilgiye göre, yapılan baskı sonucu görevinden alınarak 13 Kasım 1918′de İstanbul’a geldi. Padişahın ve Osmanlı genelkurmayındaki arkadaşlarının desteğini sağlayarak kendisini 9. Ordu Müfettişliğine atandırmıştır. Mustafa Kemal; İstanbul’un resmen olmasa da işgal altında bulunmasından dolayı kurtuluşun ancak Anadolu’da gerçekleştirileceğine inanıyordu.
30 Nisan 1919′da 9. Ordu Müfettişliği’ne atanan Mustafa Kemal’in bu göreve padişahça getirilmesinin sebepleri şunlardır.
1. Birinci Dünya Savaşı’na Osmanlı Devleti’nin girmesine neden olan İttihatçı asker kadro ile ters düşmesi ve bu kadroyu eleştirmesi.
2. İstanbul’a geldikten sonra padişah ve çevresinde güven verici bir izlenim bırakması, o dönemin ünlü komutanlarından biri olması.
3. İstanbul Hükümeti’nin, Doğu Karadeniz’de Pontoscu Rumlara karşı sivil direnişçilerle birleşen askerler üzerinde Mustafa Kemal’in caydırıcı bir etki yapacağını düşünmesi.
Mustafa Kemal’in gerçekleştirmek istediği temel amaç nedir?
Türk halkını, tehlikelere karşı uyarıp halkı örgütlemek ve bağımsızlık mücadelesini başlatarak kayıtsız şartsız ulus egemenliğine dayanan bağımsız bir Türk devleti kurmaktır.
Bölgedeki tüm askeri ve sivil makamlara emir verme yetkisi olan Mustafa Kemal Samsun’da;
a) Bütün yurttaki orduların ve silahların anlaşma devletlerine teslimini engellemeye çalıştı.
b) Müdafaa-i Hukuk gruplarıyla ilişki kurarak “bölgesel kurtuluş” görüşünü ulusal bir niteliğe ve birliğe yükseltmeye çalıştı.
19 Mayıs – 25 Mayıs 1919 tarihleri arasında Samsun’da kalan Mustafa Kemal, İngilizlerin denetimindeki bir kentte istediklerini yapamayacağı için 25 Mayıs’ta Havza’ya geldi. Burada;
1. Anadolu’da dağınık bulunan birliklerin komutanlarını kendine bağladı.
2. Ateşkes hükümlerine göre askerlerin terhislerini önlemeye çalıştı.
3. Yurdun her köşesinde mitingler düzenlettirme yolunda buyruklar verdi.
4. Yapılacak mitinglerde azınlıklara kötü davranılmamasını istedi.
Mustafa Kemal Paşa, hem ordunun hem de ulusun savaşa hazır hale getirilebilmesi amacıyla Erzurum’daki 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir, Sivas’taki 3. Kolordu Komutanı Refet Bey (Bele), Ankara’daki 20. Kolordu Komutanı Ali Fuat Bey (Cebesoy) ile başlatacağı ulusal mücadele için görüş birliğine varmıştır.