İnşaat mühendisliği programı, her türlü bina, baraj, havaalanı, köprü, yol, liman, kanalizasyon, su şebekesi vb. hizmet ve endüstri yapılarının planlanması, projelendirilmesi, yapımı ve denetimi konuları ile ilgili eğitim ve araştırma yapar. İnşaat mühendisliği alanında çalışmak isteyen bir kimsenin sayısal akıl yürütme gücüne sahip; matematiğe, fiziğe, ekonomiye ilgili ve bu alanda iyi yetişmiş bir kimse olması gereklidir. Her bilim dalında olduğu gibi, inşaat mühendisliğinde de, kişinin bilgilerini anlamlı bir düzen içinde bir araya getirerek sentez yapabilme ve bundan yararlanarak problem çözebilme yeteneğini geliştirmiş olması gereklidir. Ayrıca iş sahipleri ve işçilerle iyi ilişkiler kurabilen, sabırlı, hoşgörülü ve düşüncelerini başkalarına iletebilen bir kimse olmak da inşaat mühendisliğinde aranan kişilik özellikleridir.
İnşaat mühendisliğini bitiren öğrenciye “İnşaat Mühendisliği Lisans Diploması” ve “İnşaat Mühendisi” ünvanı verilir.
İnşaat mühendisliği kurucu mühendislik alanlarının başında gelir. İnşaat mühendisliği geniş bir alanı kapsadığından çeşitli dallarda uzmanlaşma gereği duyulmaktadır. Bu alanların başlıcaları, yapı mühendisliği, temel mühendisliği, su mühendisliği, malzeme bilimi, ulaşım vb. konulardır. Lisansüstü öğretim düzeyinde, öğrencinin bu alanlardan birinde bilgi ve yeteneğini geliştirmesi ve seçtiği alan içinde bulunan belli bir problem üzerinde özgün araştırma yapması beklenir.Uzmanlık ve çalışma alanı ne olursa olsun inşaat mühendisi kuracağı yapının dayanıklılığını sağlamakla yükümlüdür. Bunun yanında, inşaat için gerekli malzeme ve personeli, bunların maliyetini hesaplar, malzemeyi satın alır, iş planını hazırlar, inşaatı denetler. Bu çalışmaları, yakın mesleklerden kişilerle işbirliği ve dayanışma içinde gerçekleştirir.İnşaat mühendisliği çalışmalarının önemli bir bölümü büroda gerçekleştirilirse de, yine önemli bir bölümü uygulama alanında yer alır. Bu nedenle, inşaat mühendislerinin bazıları büroda, bazıları şantiyede, pek çoğu da her iki alanda görev yaparlar.
Ülkemizde inşaat mühendisleri, Bayındırlık ve İskan, Orman, Tarım ve Köy işleri, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Ulaştırma Bakanlıklarında, DSI ve Karayolları Genel Müdürlüklerinde, kamu iktisadi teşekküllerinde görev almakta, bir kısmı ise serbest çalışmaktadır. Gelecekte inşaat mühendislerine duyulan gereksinme daha da artacaktır. İnşaat mühendisleri müteahhit olarak serbest de çalışabilirler.
İnşaat Mühendisliğinin Başlıca Araştırma ve İnceleme Konuları
İnşaat Mühendisliği bölümü geniş akademik personel potansiyeli ve laboratuar olanakları ile anabilim dallarının bütün alanlarında karşılaşılabilecek teorik ve uygulamaya yönelik her türlü problem, araştırma, inceleme, proje hazırlama ve danışmanlık hizmetleri ile ilgilenir. Bu çalışmalardan başlıcaları aşağıda belirtilmiştir :
* Betonarme, çelik, hafif, normal, yüksek, çok yüksek dayanımlı ve lifli beton, ve kompozit yapı sistemlerinin analiz ve tasarımı
* Yapı-zemin, yapı-akışkan dinamik etkileşim problemleri.
* Yapıların yangın etkisindeki davranışlarının incelenmesi.
* Malzeme, geometri değişimleri ve sınır koşulları bakımından lineer olmayan yapı sistemlerinin analiz ve tasarımı.
* Hasara uğramış yapıların incelenmesi ve takviye ilkeleri.
* Mevcut yapıların güvenliklerinin belirlenmesi ve takviye ilkeleri.
* Yapı sistemlerinin optimizasyonu.
* Yapı sistemlerinin stabilite problemleri ve deneysel olarak incelenmesi.
* Kompozit ve yapma yapı elemanlarının deneysel olarak incelenmesi.
* Kırılma mekaniği.
* Plastisite.
* Gradyan elastisite,yerel olmayan elastisite,lineer olmayan elastisite, homogen olmayan malzemelerin elastisitesi.
* Uygulamalı matematik.
* Varyasyonal yöntemler.
* Mevcut yapılar üzerinde yükleme yapılması, yıkıntısız deneylerle malzeme mukavemetlerinin incelenmesi.
* Çimento, agrega ve beton deneyleri ile diğer yapı malzemeleri üzerinde çeşitli fiziksel ve mekanik deneyler, yapı malzemelerinin kalite kontrolü.
* Betonun iç yapısı, taze betonun reolojisi, uçucu kül ve doğal trasın beton teknolojisinde kullanımı, normal ve hafif betonlarda rötre ve sünme, betonun kısa süreli ine lastik davranışı, betonda çatlak yayılması,betonlara ısıl işlem uygulanması, betonda katkı maddeleri, betonun dayanıklılığı, beton ve doğal taşların aşınması.
* Su kaynaklarını geliştirme çalışmaları.
* Hidroelektrik santraller.
* Hidroloji.
* Barajlar, bağlamalar, sulama ve drenaj tesisleri.
* Taşkın kontrol yapıları.
* Su alma yapıları, çökeltme havuzları.
* Göl ve nehirlerde navigasyon imkanları.
* Deniz deşarjları
* Temel zemini etütleri ve temel sistemlerine ilişkin tavsiyeler.
* Heyelan etütleri, heyelan önleme ve ıslah projelerinin hazırlanması.
* Şehir içi derin temel çukurlarının kazı duvarlarının desteklenmesi ve temel çukurunun kuru tutulması.
* Dolgu barajlar, hava meydanları ve otoyollarla ilgili proje kriterlerinin belirlenmesi ve geoteknik tasarım.
* Tünellerin projelendirilmesi ve inşaat sırası problemlerinin çözümü.
* Zemin ıslahı.
* Deprem yükleri altındaki zeminlerin davranışlarının incelenmesi.
* Trafik yönetimi.
* Demiryolları ve kentsel raylı sistemlerin (metro, hafif metro,tramvay) tasarım ve fizibilite etütleri.
* Beton yol teknolojisinde gelişmeler.
* Karayollarının yüzey özelliklerinin etüdü.
* Demiryolu ve karayolu üstyapısının projelendirme esasları.
İnşaat Mühendisliğinin Amacı
A1. İnşaat Mühendisliğinin amacı, insan hayatını, sağlığını ve mülkü koruyarak insanlığın yaşam koşullarının geliştirmektedir.
A2. İnşaat Mühendisi, toplum çıkarını ön planda tutarak, yaşam kalitesini ve kültürü geliştiren bir toplum hizmetlisidir.
A3. İnşaat Mühendisi günün gereksinimlerini araştırır ve inceler aynı zamanda ileriye dönük gelişmeleri de sezinler.
Meslek Teorisi Kuralları
B1. İnşaat Mühendisi, sahip olduğu bilgi, yetenek ve deneyim ile insanlığın genel çıkarına katkıda bulunacaktır.
B2. İnşaat Mühendisi, tüm ilişkisi olduğu kişilere özel amirlerine, meslektaşlarına ve emrindekilere tutarlı, adil ve içtenlikli davranacaktır.
B3. İnşaat Mühendisi, önünde bulunan görevli titizlikle inceleyecek ve özümseyecek ve bu görevin doğa ve toplumla ilgili amacı, hedefleri ve olabilirliğini araştıracaktır.
B4. İnşaat Mühendisi, sürekli gelişme ve tüm dünyada yaşayan ve gelecekte yaşayacak olan kuşakların ihtiyaçlarını karşılama amaçlarını geliştirecektir.
B5. İnşaat Mühendisi, gezegenimizin çok çeşitli eko sistemlerinin birbirleri ile giriftliği ve etkileşimini iyi anlayacak ve bu eko sistemlerin insan etkinlikleri dolayısıyla meydana gelen değişimleri telafi etme yeteneklerinin sınırlı olduğu gerçeğini tanıyacaktır.
B6. İnşaat Mühendisi, mühendislik yapılarının, tüm insanların sağlık ve güvenliği, onların toplumsal ve kültürel oluşumları ve çevre üzerindeki menfi etkilerini en aza indirecek önlemleri alacaktır.
B7. İnşaat Mühendisi mesleğini uygularken, herhangi bir ülkede, doğal kaynakların ve enerjinin en az tüketilmesinden ve en az düzeyde atık v kirlenme meydana gelmesine yönelik önlemleri alacaktır.
B8. İnşaat mühendisi:
* Doğal, oluşturulmuş veya sosyoekonomik çevrenin optimizasyonu ve sürekli kılınması için disiplinler arası anlayışın,
* İkame edilebilen ve dönüştürülmüş ikamesi-mümkün-olmayan malzemenin inşaatlarda daha fazla kullanılması eğiliminin,
* Çevrenin iyi korumasına dair önerilerine dayanan, projelerin çevre üzerindeki etkilerinin bilinçli olarak değerlendirilmesinin, geliştirilmesini sağlayacaktır.
B9. İnşaat Mühendisi, çevre koruma hedeflerinin planlama, tasarım inşaat ve işletme kıstasları ile kaynaştırılmasını teşvik edecektir.
B10. İnşaat Mühendisi, çevre bilincini geliştirmek ve çevresel olarak sağlıklı çalışma şartlarını sürdürmek gayretinde olacaktır.
B11. İnşaat Mühendisi sürekli gelişmeye sekteye uğratabilecek hiçbir eylem içinde veya desteğinde olmayacaktır.
B12. İnşaat Mühendisi, sahip olduğu ihtisasın tüm imkanlarını kullanarak toplum çıkarına her zaman öncelik vermek ve tüm bilgilerin elde bulunmasını sağlamak kaydı ile kamunun ve ilgili tarafların ortaya konan öneriler ve bunların dayandığı mantık hakkında açık bilgi sahibi olmalarını temin edecektir.
B13. İnşaat Mühendisi, birer standartlı ve işlevsel bir sonucun elde edilmesi için yeterli danışmanın yapılmış olmasını sağlayacaktır.
B14. İnşaat mühendisi, bir karar verici olarak, her zaman bilgi kaynaklarını iyi tarayacak, bütün bilinen görüşlerin etkilerini dikkate alacak ve uzmanların ve kendi astlarının görüşlerini dinleyecektir.
B15. İnşaat Mühendisi, karar vericilere, (ancak) kendi sağlam temellere dayanan görüşlerini bildirecektir.
B16. İnşaat Mühendisi, yaptığın işin sonuçlarının sorumluluğunu taşıyacak, hataların önlenmesi ve düzeltilmesi için özel gayret gösterecek ve kararlarını mazur gösterme maksadı ile gerçekleri değiştirme gayreti içinde olmayacaktır.
B17. İnşaat Mühendisi, meslektaşlarının mesleki yeteneklerine en yüksek düzeyde saygı gösterecek, bu hususta ırk, din, cinsiyet ve unvana dayanan ayırım yapmayacaktır.
B18. İnşaat Mühendisi, İşvereni/Müşterisine karşı görevlerini tam bir sadakatle yerine getirecektir. İşvereni/Müşterisine verdiği hizmetlerin karşılığı dışında, Müşteri/İşvereninin müsaadesi olsa dahi, kendisine ödeme yapılmasını kabul etmeyecektir.
(Bu kuralda Danışmanların özel durumu gereği gibi ele alınmamaktadır.)
B19. İnşaat Mühendisi İşveren/Müşterisine yazılı olarak açıklamada bulunmadan, üstlenmiş bulunduğu görevin ilgili olduğu işin kapsamında sayılan veya bulunan, taahhüt, danışmanlık veya imalat faaliyetini yürüten herhangi bir şirket, firma ve şahsın ticari ajanı olmayacak veya bu faaliyetlerde ağırlıklı mali çıkarı bulunmayacak veya böyle bir faaliyette yönetici olarak yer edinmeyecektir.
Aynı şekilde İşveren/Müşterisinin yazılı rızası olmadan; üstlenmiş bulunduğu görevin ilgili olduğu işin yürütülmesi için gerekli olan bir malzeme veya süreç karşılığı doğrudan doğruya veya dolaylı olarak ihtira hakkı, hediye (bahşiş) veya komisyon almayacaktır.
Mesleki Görev Bilinci Kuralları
C1. İnşaat Mühendisi her zaman mesleğinin saygınlığını, itibari ve güvenirliliğini üst düzeyde tutmak, mesleğinin saygınlığını yüceltmek ve kendi sosyal kişiliğini korumak mecburiyetindedir.
C2. İnşaat Mühendisi, hiçbir zaman kişisel çıkarlarının karar ve tavsiyelerini etkilemesine müsaade etmeden, mesleki sorumluluklarının tutarlılık ve tarafsızlıkla yerine getirecektir.
C3. İnşaat Mühendisi, kendi kontrolü ve yetenekleri düzeyi üzerinde bir uzmanlık gerektiren sorumluluklar üstlenmeyecektir.
C4. İnşaat Mühendisi, sadece kendisi tarafından yapılan veya denetlenen işlerin sorumluluğunu üstlenecek ve bunlar için imzasını kullanacaktır.
C5. İnşaat Mühendisi, yapılan işin sorumluluğunu üstlenmeye yetkisi veya yeteneği olmayan bir şahsın yaptığı işi kendi ismi altında gizlemeyecektir.
C6. İnşaat Mühendisi, İşveren/Müşterisinin çıkarlarını ilgilendiren tüm bilimsel, teknik, mali veya diğer bilgileri, bu bilgiler ilgili tarafından açıklanıncaya kadar ya da kamu yararını zedeleme noktasına gelinceye kadar gizli tutacaktır.
C7. İnşaat Mühendisi, kötü niyetle veya dikkatsizlik eseri olarak, meslektaşlarının mesleki itibarları, iş ve girişimlerini doğrudan doğruya veya dolaylı olarak zedelemeyecek veya zedeleme teşebbüsünde bulunmayacaktır.
C8. İnşaat Mühendisi, mesleğinin onurunu ve haysiyetini küçültücü bir tavırla veya kendini övücü bir üslupla, reklam yapmayacak, yayınlanmak üzere yazılar yazmayacak, aynı şekilde bu tür ilan ve yazıların yazılması ve yayınlanmasına müsaade etmeyecektir.
C9. İnşaat Mühendisi, mesleki iş edinme için yakışıksız bir biçimde girişimlerde bulunmayacak aynı şekilde işe kabul etme yetkisini kullanırken komisyon ya da başka nam altında ücret veya menfaat sağlamayacaktır.
C10. İnşaat Mühendisi, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak başka bir inşaat mühendisinin haksızca yerine geçmeye (ayağını kaydırmak anlamında) teşebbüs etmeyecek veya kendi bilgisi dahilinde başka bir İnşaat Mühendisi uhdesine verilmiş bir mühendislik hizmeti ile ilgili olarak herhangi bir müdahalede bulunmayacak veya böyle bir müdahaleye teşebbüs etmeyecektir.
C11. İnşaat Mühendisi, meslektaşları uhdesinde bulunan bir işe, ilgili meslektaşlarına haber vermeden müdahalede bulunmayacak veya o iş üzerinde inceleme yapmayacaktır.
C12. İnşaat Mühendisi, mesleki görev ve sorumlulukları ile ters düşen bir ödev veya mevkiyi kabul etmeyecektir.
C13. İnşaat mühendisi, kendi İşveren/müşterisinin talebi ve rızası olmadan İşveren/Müşterisinin namına ücret aracısı olmayacak, İşveren/müşterisinin talimatı dışında ve onun adına kendi görevlendirildiği işle ilgili olarak sözleşme yapmayacak ve sipariş bağlamayacaktır.
C14. İnşaat mühendisi, bir kamu sektörü kurumunda görevli iken, bağımsız müşavir veya müteahhitlerle haksız rekabete girişmeyecektir. (Özel sektörde olması durumunda)
C15. İnşaat mühendisi, hakkında bağımsız bir mahkeme tarafından yüz kızartıcı suç iddiası ile verilmiş bir hüküm varsa, aynı zamanda, meslek uygulayıcılarından beklenen seviyeli davranışa sadık kalmadığı gerekçesi ile disiplin kovuşturmasına maruz kalabilecektir.
C16. İnşaat Mühendisi, üstlenmiş olduğu tüm işlerin yürütülmesinin idamesi ve geliştirilmesi için sürekli olarak teknik ve mesleki gelişmelerin takip edilmesi, anlaşılması ve güncelleştirilmesinin sağlanması gerektiği idrakinde olacak, öbür meslektaşlarının da aynı davranışta olmasına yardımcı olacaktır.
C17. İnşaat Mühendisi, meslek adaylarının öğrenim ve eğitimini geliştirmek amacıyla sağlayabileceği tüm yardım ve desteği sağlayacaktır.