İki yaşındaki çocuğunuzun iPad’le fotoğraf çekip mail atabilmesiyle övünmeyi bir anlığına bırakmaya ne dersiniz? İşte çocuğunuzla ‘gerçek’ vakit geçirmek için öneriler…
Çocuklarla oyun oynama işini anne-babalar tabletlere ve televizyonlara bıraktığından beri yeni nesilde çaktırmadan değişiklikler oluyor. Nesnelerin dokularını öğrenmeleri gereken yaşta dokundukları tek şey, retina ekranların pürüzsüz yüzeyi. Samsung, bu yeni kullanıcı kitlesi için ‘Galaxy Tab 3 Kids’ adlı bir ürün bile çıkardı. Etrafımız iki yaşında, konuşamayan ama minik parmaklarıyla akıllı telefonda kamerayı açıp kendi fotoğrafını çekebilen bebeklerle dolu. Sokaktaki çocuklarını eve çağıran ebeveynler, artık eskisi kadar efor sarf etmek zorunda değil. Çocuklar artık nadiren sokakta oynuyor.
Amerikan Pediatri Derneği, “İki yaşın altındaki çocuklar televizyonla bile hiç karşılaşmamalı” diye tavsiye verdikten sonra Massachusetts Üniversitesi ayrıntılı bir çalışma yürüttü. Buna göre televizyon ve bilgisayar oyunu, ebeveyn-çocuk etkileşimini bozuyor. Seyredilmediği halde bile televizyonun açık olması, çocuklarda zekâ ve dil gelişimi bakımından düşük performansla yakından ilişkili. 2,5 yaş öncesinde iki boyutlu öğrenme, gerçek yaşam tecrübesiyle öğrenmenin yerine geçemeyecek şekilde pasif ve yetersiz bir uyarılma çeşidi. İki yaşın altında gerçek hayatı yeterince deneyimleme şansı bulamamak, düşük zekâ ve dil gelişiminde problemlere yol açıyor.
Uzman psikolog Pınar Mermer akşamları herkesin tablet, bilgisayar başına geçip sanal dünyayı gerçek dünyaya tercih eder gibi davrandığına dikkat çekiyor: “Ekran, sıcak aile ilişkilerinin yerini tutamaz. Ekranın uzun süreli kullanımı küçük çocuklarda beyin yapısında farklılıklara yol açar, sosyal -psikolojik gelişim açısından zararlıdır.”
Psikolog Nesil Bay ise tablet kullanımına sınır getirmekten bahsediyor: “Tablet, çocuğun boş anını doldurma aracı ya da ailenin çocukla ilgilenemediği zamanın kurtarıcısı olmamalı. Anne-baba çocuğun yanında çok fazla tablet/akıllı telefon kullanıyorsa ve bu süre, çocuğun aileyle zamanından çalıyorsa, çocuk ebeveynlerini örnek alacaktır. Sınırlara evdekiler de uymalı.”
Bu noktada, günümüzün ‘gerçek’ oyunlar oynayabilmiş şanslı büyükleri, yeni jenerasyona biraz merhametli davranabilir. Dijital dünyanın çocuklara sunduğu sanal eğlenceler sınırsız, anne-babaların vakti kısıtlı, dünya daha hızlı dönüyor; evet, pastoral çocuklar yetiştirmek belki artık ütopik ama dengeyi sağlamak için yapılabilecekler de var. İşte bazı öneriler…
Silinebilir kalemler
Çocukların el-göz koordinasyonu için kalem tutabilmeleri önemli. Bir şeyler karalayabilmek, hayal gücü ve görsel zekâ gelişimi için faydalı. Suda çözünen silinebilir kalemlerle, evinizin duvarları küçük bir Picasso’nun eserleriyle dolabilir.
Dans edin
İki yaşındaki partneriniz size kısa sürede ayak uyduracaktır. Neşeli bir şarkı eşliğinde tepinmek, hem çocuk ve ebeveyni arasındaki etkileşimi arttırıyor hem de çocuğun hareket koordinasyonunu geliştiriyor.
Kitap okuyun
Konuşmadığı sürece bebeğinize kitap okumanın onu sıkacağını düşünüyorsanız yanlış yoldasınız. Bebekler konuşmasalar da pek çok şeyi anlayabilir. Resimli kitapları, ona erken yaştan itibaren anlatarak çocuğunuzun ileride kendini daha iyi ifade etmesine yardımcı olabilirsiniz.
Aile gazetenizi yapın
Facebook’un hayatınızı domine etmesine izin vermeyin. Ailenizde olanları yazdığınız birkaç yapraklı bülteniniz, okumayı yeni öğrenen küçük muhabiriniz için haftayı anlamlı kılacak bir etkinlik olabilir.
Birlikte yemek yapın
Birlikte yaptığınız turşunun olmasını bekleyebilir, meyveleri yıkamasına izin verebilirsiniz. Bu basit görevlerle hem yardım ettiğini hissedecek hem de yemekleri yerken sorun çıkarmayacak.
Bozuk para futbolu
Futbol oynamak için illa Playstation’a ihtiyacınız yok. Basit parmak futbolunu biraz süsleyerek çekici hale getirin. Sevdiğiniz takımlardan bir fikstür yapıp çeyrek finalden itibaren oynayabilirsiniz.
Stop-Motion film çekin
Evdeki oyuncaklarını ya da kuklalarını bir hikâyenin içinde görmek çocuğunuzu mutlu edecektir. Hikâye opsiyonu sınırsız; isterseniz Star Wars figürlerinin arasına bir Barbie koyun, Lego’lardan yaptığınız başka bir kahraman gelip onları balkondaki iki saksıdan oluşan vahşi ormandan kurtarsın.
Ona ait bir çadır
Evde sandalyelerden ve çarşaflardan yapabileceğiniz bu kuytu köşeye elektronik eşya sokmayın.
Kutu oyununuzu yaratın
Bir kartona kendi şekillerinizi çizin, kurallarınızı koyun. Piyon olarak en sevdiği arabasını ya da oyuncak kahramanını kullanmasına izin verecek bir senaryo yazın. Oyunu onun da şekillendirmesine izin verin.
Birlikte alışveriş yapın
Birlikte alışveriş listesi yapın, fiyatlarla ilgili onu bilgilendirdikten sonra onun da fikrini alın, en azından öyle görünün, okuma-yazma öğrendiyse listeyi onun okumasına izin verin.