Selçuklu Sultanı Melikşah’ın eşi Terken Hatun kimdir? Terken Hatun biyografi… Terken Hatun nasıl ölmüştür? Terken Hatun hain miydi? Terken Hatun kısaca hayatı… Terken Hatun’un tarihteki önemi nedir? Detaylar haberimizde…
Gerçek adı bilinmemektedir. Terken ismi onun unvanıdır. Selçuklu Sultanı Melikşah’ın “Celâlüddevle ve’d-din” lakabından dolayı “Celâliye Hatun” olarak anılır. Tarihi kaynaklarda Terken Hatun’a dair ilk bilgiler kızı Mah-Melek Hatun’a Halife Muktedi-Biemrillah’ın talip olmasıdır. Halifenin veziri bu meseleyi bildirmek üzere İsfahan’a geldiğinde Sultan Melikşah onu Terken Hatun’a göndermiştir. Terken Hatun kızını 500.00 bin dinar süt hakkı, 100.000 dinar mehir ödemesi, ayrıca halifenin başka bir eşi ve cariyesi olmaması kaydıyla kızını halifeye gelin olarak vermiştir. Düğün 1087 yılında yapılmış, düğünün ardından Halife Muktedi-Biemrillah, Terken Hatun’a hil’atler göndermiştir.
Terken Hatun, Büyük Selçuklu Devleti’ndeki siyasi olaylarda aktif rol almıştır. Terken Hatun küçük oğlu Mahmud’u veliaht yaptırmak isterken, devrin kudretli veziri Nizamülmülk ise Sultan Melikşah’ın büyük oğlu Berkyaruk’u veliaht tayin ettirmek istiyordu.
Terken Hatun, Nizamülk’ün aleyhinde siyaset yürütürken onun yerine kendine daha yakın olan Tacülmülk’ü getirmek istiyordu. Bu yüzden Sultan Melikşah ile Nizamülmülk’ün arası açılmıştı. 1092 yılında Nizamülmülk’ün, Batıni bir fedai tarafından öldürülmesi ile Terken Hatun hedefine biraz daha yaklaşmıştır.
Bazı araştırmacılar Sultan Melikşah’ın yediği av etinden zehirlenip şaibeli bir şekilde ölmesinden Terken Hatun‘u sorumlu tutmaktadır. Oğlu Mahmud’u tahta çıkarmak için giriştiği mücadele bu suçlamaların başlıca sebebidir. Sultan Melikşah’ın ölümünü bir süre gizleyen Terken Hatun, Halife Muktedi’den oğlu Mahmud adına hutbe okutmasını istemiştir. Terken Hatun bu hedefine 25 Kasım 1092 yılında ulaşmıştır. Berkyaruk’u yakalatmak için Kürboğa’yı İsfahan’a gönderen Terken Hatun, sonrasında oğlu Mahmud ile birlikte Bağdat’tan ayrılmıştır. İsfahan’ı teslim alarak Nizamülmülk’ün adamlarınca Rey’e götürülen Berkyaruk üzerine bir ordu göndermiştir. Ancak bu ordu Burucird Savaşı’nda yenilgiye uğramıştır. Bunun üzerine Berkyaruk, İsfahan’ı kuşatmıştır. Terken Hatun, İsfahan ve Fars diyarı dışındaki yerlerde Berkyaruk’un saltanatını kabul etmek zorunda kalmıştır.
Sonrasında pes etmeyen Terken Hatun, Azerbaycan Meliki İsmail b. Alp Sungur Yakutı’ye evlenme teklif etmiş ve ona saltanatta ortaklı teklif etmiştir. Ancak Melik İsmail de Berkyaruk ile girdiği mücadeleyi kaybetmiştir. Bu yenilgi de Terken Hatun’u yıldırmamıştır. Tahtı ele geçirmek için kayınbiraderi Tacüddevle Tutuş ile gücünü birleştirip İsfahan’dan yola çıkmıştır. Ancak yolda hastalanıp geri dönmüştür. 1094 yılının Temmuz ya da Haziran ayında İsfahan’da ölmüştür.
Bağdat’ta Hanefîler için Terken Hatun Medresesi yapıldığı gibi İsfahan Cuma Camii avlusunun kuzey tarafında yer alan, teknik ve estetik özellikleri bakımından kusursuz sayılan kubbeli bölüm de Terken Hatun adına 1088’de inşa edilmiştir. Türk tarihinde hatunlar İslâm öncesi dönemden beri güçlü konumdaydı. Selçuklular zamanında bu gelenek güçlenerek devam etmiştir. Terken Hatun, siyasî olaylar içinde yer alan birçok erkek hânedan mensubunun ve onlar adına sayısız entrikalar çeviren devlet adamlarının mâruz kalmadığı ağır ithamlara muhatap olmuş önemli bir simadır.