1969 yılında Konya’da doğdu. İlk, orta ve lise eğitimini Konya’da tamamladı.
Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Makineleri Bölümünden 1992 yılında mezun oldu.
Yüksek lisans eğitimine Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü’nde başladı ve 1994 yılında mezun oldu. Aynı yıl girdiği sınavı kazanarak Harran Üniversitesi’nde araştırma görevlisi oldu.
Doktora eğitimine Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü’nde başladı ve 1999 yılında doktor unvanını aldı. Harran Üniversitesi’nde Yardımcı Doçent olarak öğretim üyeliğine atandı.
2007 yılında UAK tarafından yapılan sınavı kazanarak doçent unvanını aldı.
2009’da Karabük Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümünde göreve başladı ve bölüm başkanlığına atandı. Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Abdullah Çavuşoğlu döneminde (2009-2011) dekan yardımcılığı görevini yürüttü. Prof. Dr. Burhanettin Uysal’ın Mühendislik Fakültesi dekanlığına vekâlet ettiği 2011 yılı boyunca da dekan yardımcılığı görevini devam ettirdi.
2012’de Karabük Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümünde profesörlüğe yükseltildi.
2014’de YÖK tarafından Mühendislik Fakültesi dekanlığına atanan Polat halen dekanlık görevini sürdürmektedir.
Prof. Dr. Refik POLAT akademik yaşamı boyunca; Bölüm Başkanlığı, Bilim Teknoloji Araştırma Projeleri Üst komisyon üyeliği, Etik kurul üyeliği, çeşitli fakültelerde yönetim kurulu üyelikleri, AR-GE ve İnovasyon Öğrenci Kulübü danışmanlığı, Senato ve Yönetim Kurulu Üyeliği gibi birçok akademik ve idari görevlerde bulunmuştur ve halen görevlerini sürdürmektedir.
Polat aynı zamanda KBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalından MBA derecesine de sahiptir.
Ulusal ve uluslararası bilimsel dergiler ve kongrelerde sunulan çok sayıda makalesi ve bu makalelere yapılan çok sayıda atıfları bulunmaktadır.
18 Mart 2015 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Karabük Üniversitesi Rektörlüğü’ne atandı.
Prof. Dr. Refik Polat evli ve 3 çocuk babasıdır. Polat İngilizce bilmektedir.