Güneş-Dil teorisi çalışmalarıyla bilinen İbrahim Necmi Dilmen kimdir? İbrahim Necmi Dilmen biyografi… İbrahim Necmi Dilmen kısaca hayatı… İbrahim Necmi Dilmen kimdir kısaca… İbrahim Necmi Dilmen ve Güneş-Dil teorisi… İbrahim Necmi Dilmen’in eserleri nelerdir?
Edebiyat tarihi çalışmalarıyla tanınan İbrahim Necmi Dilmen, bir avukat oğlu olarak Selanik’te doğmuştur. İlkokulu Gümülcine’de, ortaokulu ise Selanik İdâdi’sinde tamamlamıştır. 1909 yılında İstanbul Hukuk Mektebi’ni bitirdikten sonra Selanik Hukuk Mektebi’nde devletler hukuku ve mali kanunlar dersleri vermiştir. Balkan Savaşı’nın kaybedilmesinden sonra 1913 yılında İstanbul’a dönmüştür.
1913 ve 1916 yılları arasında Vefa, Darüşşafaka ve Davud Paşa liselerinde edebiyat öğretmenliği yaptı. 1917 yılında Darülfünun Edebiyat Fakültesi’nde Ural-Altay Dilleri Kürsüsünde Giese’nin yanında müderris muavinliğini, onun ardından Ali Ekrem Bolayır’ın muavinliğini yapmıştır. Bir süre sonra tekrar lise hocalığına dönmüş, 1928 yılına kadar Galatasaray Lisesi ve Erkek Muallim Mektebi’nde edebiyat tarihi dersleri vermiştir. Latin harflerinin kabulünden sonra birçok yerde yeni harflerle ilgili dersler vermiştir. İbrahim Necmi Dilmen, daha Harf İnkılabından önce bu konuda makaleler yayınlamıştı. Dilmen, Harf İnkılabını savunan isimlerin önde gelenlerindendi.
İbrahim Necmi Dilmen, yeni alfabenin öğretilmesi ve yaygınlaştırılması çalışmalarının ardından gramer çalışmalarına ağırlık vermiştir. 1931 yılında Gazi Terbiye Enstitüsü ve Musiki Muallimliği Mektebi’ne edebiyat öğretmeni olarak tayin oldu. 26 Eylül 1932 yılında Dolmabahçe Sarayı’nda toplanan I. Türk Dil Kurultayından sonra Türk Dil Kurumu merkez kuruluna üye seçildi. Bir süre sonra da Türk Dil Kurumu genel sekreteri oldu. Yine bu yıllarda Maarif Vekaleti umumi müfettişliğine tayin edildi. Dilmen, 1935 yılında Burdur Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girdi. Türk Dil Kurumu Genel Sekreterliği ve milletvekilliği ölümüne kadar sürdü.
Harf İnkılabına yaptığı katkılardan dolayı Mustafa Kemal Atatürk tarafından kendisine Dilmen soyadı verildi. İbrahim Necmi Dilmen, 1936 yılında Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’ne profesör olarak atandı. 1941 yılına kadar özellikle Güneş-Dil teorisinin esasları ve Tanzimat Edebiyatı üzerinde durmuştur. 5 Mart 1945 yılında geçirdiği bir kaza üzerine Ankara Numune Hastanesi’ne kaldırılmış ve burada ölmüştür Cenazesi İstanbul Büyükada Mezarlığı’na defnedilmiştir.
İbrahim Necmi Dilmen, köklü bir dil eğitimi görmemesine rağmen dil konularına sonradan ilgi duymuştur. Harf İnkılabından sonra başlatılan dili sadeleştirme ve tasfiyecilik hareketlerinin şiddetli savunucularından olmuştur. Mustafa Kemal Atatürk, tasfiyecilik hareketinin dili bir çıkmaza girdiğini görmüş ve tüm dünya dillerinin Türk dilinden doğduğu varsayımına dayanan Güneş-Dil teorisini ortaya atmıştır. Ancak Güneş-Dil teorisi ilmi bir esasa dayanmadığından konuyla ilgili yapılan çalışmaların ve İbrahim Necmi Dilmen’in dille ilgili eserlerinin de ilmi bir değeri olmadığı bilinmektedir.
İbrahim Necmi Dilmen’in Eserleri:
- Türkçe Gramer (4 cilt, 1930)
- Türk Dil Bilgisi (2 cilt, 1936)
- Edebiyat Tarihi Dersleri (1922)