Botanik alimi İbn-i Baytar kimdir? İbn-i Baytar kimdir kısaca… İbn-i Baytar biyografi… İbn-i Baytar kısaca hayatı… İbn-i Baytar eserleri… İbn-i Baytar bilime katkıları…

İbn el-Baytar, tam künyesi ile Ebu Muhammed Abdullah bin Ahmed el-Baytar’dır. Müslüman bilim adamı, botanikçi, eczacı ve hekimdir. Endülüs’ün en önemli bilim adamlarından olan İbn Baytar, İslam’ın Altın Çağının ve Müslüman Tarım Devriminin en büyük eczacı ve botanikçilerinden biri sayılmaktadır. Bitkiler üzerindeki çalışmaları sebebiyle “A’sâb” (Botanik Bilgini) lakabıyla bilinir.

İbn Baytar, Endülüs’ün bir sahil şehri olan Malaka’da doğdu. Doğum tarihi belli değildir. Babası baytar, yani veteriner olduğu için İbn-i Baytar adıyla tanınmıştır. İbn-i Baytar, meşhur alimlerden ders aldı. Yirmi yaşından itibaren Yunan, Rum ve İslam alemindeki beldeleri dolaştı ve çeşitli otların hususiyetleri hakkında bilgi ve tecrübe sahibi olan Müslüman ve gayrimüslim bilginlerle görüştü.

Gezip gördüğü yerlerdeki bitkileri yerinde inceledi. İncelediği bitkinin, yetiştiği beldeyi ve toprağı, o bitkinin büyümesinde tesiri olan diğer durumları tetkik etti. Bu seyahatine Kuzey Afrika’dan başladı. Fas, Tunus, Cezayir, Trablus civarında araştırma yaptıktan sonra deniz yoluyla Antalya’ya geldi. Daha sonra İtalya ve Yunanistan taraflarına giderek araştırmalar yaptı. Sonra Mısır’a giderek Eyyubi meliklerinden Melik Kamil Muhammed İbni Behr’in hizmetine girdi. Mısır’daki botanik alimlerinin başına getirildi.

Aynı hükümdarla Şam taraflarına giderek araştırmalar yapan İbn-i Baytar, Melik Kamil’in ölümü üzerine Mısır’a döndü. Kısa bir müddet sonra tekrar Şam’a gitti. Bitkiler üzerindeki araştırmalarına Suriye ve Anadolu’da devam ederken, 1248 senesinde Şam’da vefat etti. Kendisinden önce yaşamış, Dioskorides, Galen, Hipokrat, İbn-i Sina, Gafiki gibi bilginler tarafından yazılan eserleri inceleyip şerh yazan İbn-i Baytar, tetkik ettiği hususlarda o konu ile alakalı nakillerin doğruluğu ve güvenilirliğini iyice araştırdı. Böylece botanik ilminin gelişmesine tesiri oldu. Bitkileri inceleyerek ilaçlar yaptı. Ayrıca tarlada biten mahsullere zarar veren otları da tespit eden İbn-i Baytar, muhtelif bitki nevilerine ait koleksiyonlar ortaya koydu. Eserlerinde 1400 kadar bitkiyi tek tek inceledi. Bunlardan hangi ilaçlar yapılabileceğini tespit etti. Bu ilaçların kimyevi yapıları ve hastalıkları önlemedeki tesir derecelerini en ince teferruatına kadar anlattı. Bir liste haline getirdiği bu bitki ve ilaçların üç yüz tanesi tamamen kendi keşfiydi. İbn-i Baytar, ayrıca hayvanlar üzerinde de araştırmalar yaptı. Ehli (evcil) ve vahşi (yabani) hayvanlar hakkında bazı tasniflerde bulundu. Yetiştirdiği talebelerin en büyüğü İbn-i Ebi Usaybia’dır.

İbn-i Baytar Eserleri:

1. Kitâb-ül-Cami fi Edviyet-il-Müfrede
2. Kitâb-ül-Muğni fi Edvite-il-Müfrede
3. Mizân-üt-Tabib