"Elli yaşındayım ve her zaman özgür yaşamak istedim. Hayatımı özgürlük içinde tamamlamama izin verin. Ölürken hakkımda "Hiç bir okula, kiliseye, enstitüye, akademiye ait değildi. Özgürlük rejimi haricinde hiçbir rejime ait olmadı." denmesine izin verin."
Courbet, gerçekçilik akımının yaratıcısı ve terimi literatüre kazandıran ressam olarak ün kazandı. Bir sanatçı olarak doğa manzaraları, deniz manzaraları ve mecazi kompozisyonlarla ilgilendi. Ayrıca, sosyal konuları işledi, fakirlerin zorlu çalışma şartlarına dikkat çekti. Eserleri ne romantizm ne de neoklasizm akımının içinde yer aldı. Courbet, gerçekçi bir ressamın görevinin sosyal aykırılıkları ve dengesizlikleri ortadan kaldırarak doğruyu açığa çıkarmak olduğuna inandı.
Normandiya. (1872/1875). Washington D.C.: Ulusal Sanat Galerisi.Courbet için gerçekçilik sadece çizgilerde ve biçimde mükemmelliği yakalamak değildi. Ayrıca, doğadaki düzensizlikleri anlatan ressamların kendiliğinden gelişen ve kaba boyamalarını da içeriyordu. Hayatın sertliğini betimledi ve bunu yaparken çağdaş fikirler geliştirdi.
Çalışmaları Honoré Daumier ve Jean-François Millet ile birlikte değerlendirildi ve Realizm (Gerçekçilik) olarak isimlendirildi.
Kontes Karoly’nin Portresi (1865)Ornans’ta dünyaya gelen ressamın ailesi çiftçiydi ve oğullarının hukuk okumasını istiyordu. 1839 yılında Paris’e giden Courbet orada Steuben ve Hesse’nin stüdyosunda çalışmaya başladı. Stüdyodan bir süre sonra ayrılarak İspanyol, Flaman, Fransız ressamları inceleyip, eserlerinin kopyalarını çizerek kendi tarzını oluşturdu.
İlk çalışmasında bir Cariye’yi betimledi. Fakat daha sonra gerçek hayatın etkileri üzerinde çalışmaya başladı. 1847 yılında, Hollanda’yı ziyaret etti. Rembrandt, Hals ve diğer Hollandalı ustaların eserlerinden etkilenerek ressamların çevrelerindeki hayatı anlatmaları gerektiğine inandı.
Erken dönem çalışmaları arasında, kendi köpeğinin portresi ve Pipolu Adam ilgi çekti. Bu iki eseri de Paris Salonu sergilemeyi reddetti. Fakat, genç eleştirmenler hakkında pek çok yazı yazdılar ve 1849 yılında Courbet bilinen bir ressam haline geldi. Bu dönemde Ornans’taki Akşam Yemeğinden Sonra (Paris Salonu bu resmi ödüllendirdi) ve Loire Vadisi gibi eser üretti.
Ressamın en önemli çalışmalarından biri de Ornans’ta Cenaze’dir.
1850 Salonu, ‘Ornans’ta Cenaze ile birlikte 1945’de saldırıya uğrayan Taş Kırıcılar ve beş eserini daha sergiye kabul etti. Bu eserleri çoğunlukla yerel hayat ve arkadaşları ile ilgiliydi.
Ressam gerçekçilik ile ilgili fikirlerini anarşizm ile birleştirdi ve belirli bir dinleyici kitlesi kazandıktan sonra demokratik ve sosyalist konuşmalar yapmaya başladı.
1850 yılında bir arkadaşına şöyle yazdı:
“ …medenileşen toplumumuzda acımasız bir hayat yaşamam gerekli oldu. Devlete karşı bile özgür olmalıyım. Sempatimi kazanmış insanlara kendimi açık bir şekilde göstermeliyim.[3] ”
Sanatçının Stüdyosu isimli tablosunu 1855 yılında yaptı. Bu tablo kendi hayatının bir betimlemesiydi. İçlerinde Charles Baudelaire’in de olduğu arkadaş çevresi ile birlikte kendini çizdi.
14 Nisan 1870’de Courbet, özgür ve sansürsüz sanat için bir bildiri yayınladı. Bu bildiriye imza atanlar arasında André Gill, Honoré Daumier, Jean-Baptiste Camille Corot, Eugène Pottier, Jules Dalou ve Édouard Manet vardı.
III. Napolyon’un vermek istediği şeref nişanını reddetmesi ile rejim karşıtları arasında popüler oldu. 1871 yılındaki devrim sırasında Paris’teki müzelerin korunması görevi ressama verildi ve ressam kalabalığın müzeleri yağmalamasına engel oldu. Resmi emir çıkartılarak Vendôme Column bölgesinin yıkmaya çalışanlara ayak diremesi sonucunda Versailles’da bir mahkeme tarafından altı ay hapis ve 500 frank para cezasına çarptırıldı.
1873’te yeni seçilen başkan Mac-Mahon, Vendôme Column’un bir daha inşa edilmesini istedi ve Courbet masrafları ödemekle cezalandırıldı. Ressam İsviçre’ye sığındı. 4 Mayıs 1877’de tahmini masraf açıklandı: 323.091 frank ve 68 sent. Courbet gelecek 33 sene boyunca her yıl 10.000 fran ödemeye mahkûm edildi.
Courbet, 58 yaşındayken İsviçre’de La Tour-de-Peilz’de ağır alkol sebebiyle geçirdiği karaciğer rahatsızlığı sonucunda 31 Aralık 1877’de vefat etti.