Mahmut Celalettin Ökten 1882 yılında Trabzon’da doğdu. Celalettin Ökten baba tarafından Gürcüzadeler olarak bilinen köklü bir aileye mensuptu. Küçük yaşta hıfzını tamamlayıp, Rüşdiyeye kaydoldu ardından Trabzon İdadisi’ne yazıldı. İdâdîde okuduğu yıllarda dedesi Ömer Feyzi Efendi’nin yerine Trabzon Çarşı Camii’nin imam-hatipliğini yaptı. 1905 yılında İstanbul’a giderek Darülmuallimin-i Aliyye’ye girdi. Bu okulu bitirdikten sonra Darülfünun Edebiyat Şubesi’ne kaydoldu. 1911 yılında buradan mezun olunca İstanbul Sultanisi Arapça muallimliğine tayin edildi ve İlmi yetişkinliği yanında başarılı öğretim metodu sayesinde kısa sürede “Celâl Hoca” olarak şöhret buldu.
Mahmut Celalettin Ökten, İmam-hatip okullarının açılmasındaki gayretleriyle tanınan, bu okullarda müdürlük ve hocalık yapan din alimidir. Türkiye’nin dini, ilmi, kültürel ve sosyal hayatında önemli yeri olan imam-hatip okullarının kurulması fikrinin ilk sahibi ve ilk program yapımcılarından biri olması dolayısıyla bu okulların tarihinde çok önemli ve unutulmaz bir yeri vardır.
Harf inkılabından sonra Arapça derslerinin kaldırılması üzerine okulun Türkçe hocalığını da üzerine alan Celal Hoca, uzun yıllar İstanbul’un çeşitli okullarında Türkçe, edebiyat, felsefe ve mantık dersleri okuttu. Vefa Lisesi’nde felsefe hocası iken 1947 yılında emekliye ayrıldı. 1949 yılında ise Maarif Vekaletince İstanbul’da açılan imam-hatip kursuna müdür ve öğretmen olarak tayin edildi. Bu vesile ile okulların eksiklerini görüp, bunları giderme imkanı bulan Celal Hoca birçok yetkili ile görüşmelerde bulundu. Sonunda imam-hatip okullarının açılması yönünde karar alındı ve Celalettin Ökten 1951 yılında İstanbul İmam-Hatip Okulu’nun ilk müdürü oldu.
Arapça, Farsça, Fransızca bilen, özellikle Arap edebiyatına vukufuyla tanınan, İslami ilimler yanında Batı kültürünü de yakından incelemiş bir din alimi olan Celal Hoca, bütün ilmi hayatı boyunca tahkik metodunu uyguladı. Genel felsefe, kelam ve İslam felsefesi alanlarında iyi yetişmiş, bu konularla ilgili olarak Arapça ve Fransızca’dan tercümeler yaptı.
Celalettin Ökten, 21 Kasım 1961’de vefat ettikten Edirnekapı Şehitliği’ndeki aile kabristanına defnedildi.
Celalettin Ökten’in Çalışmaları ve Kişiliği
Gayretli, aynı zamanda sabırlı ve kanaatkar bir anlayışla eski kültürün yeni nesle aktarılmasında başarılı hizmetler gerçekleştirdi. Günümüz insanının tasavvur edemeyeceği kadar sade bir hayat yaşardı.
Celalettin Ökten, tabiatındaki aşırı titizlik ve müşkülpesentlik, okuduğu ve yazdığı her kelime üzerinde duruşu, her noktada kaynak eserleri uzun uzadıya tahkik edişi gibi sebeplerle bazı makaleleri dışında yayımlanmış herhangi bir eseri bulunmamaktadır.
İslami ilimlerde modern metodoloji ve sosyolojinin uygulanmasını arzu eden, klasik kelâmın, çağımız insanının ve İslam dünyasının ihtiyacını karşılayacak yeni ilm-i kelam haline getirilmesini gerekli gören Celal Hoca’nın bu gaye ile hazırladığı tamamlanmamış bazı çalışmaları da bulunmaktadır. 1000 cildi aşkın eserden oluşan kitaplığını Süleymaniye Kütüphanesi’ne bağışladı.