Deniz Ergürel’in haberi
Ülkemizde 22 Ağustos’tan itibaren ücretsiz filtreleme uygulaması başlatılacak. Bir filtre tartışmasıdır gidiyor. Nedir bu internet filtresi? Acaba sanal dünyada neler değişecek?
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu’nun (BTK) aldığı karara göre internet servis sağlayıcıları, 22 Ağustos’tan itibaren abonelerine ücretsiz bir filtre sistemi sunacak. Kullanımın zorunlu olmadığı bu filtre sisteminin amacı internetteki zararlı içeriği engellemek, çocuklar ve aileler için daha güvenli internet kullanım imkanı sağlamak.
Filtre sistemini kullanmak isteyen aboneler çocuk profili, aile profili ve yurtiçi internet profili olmak üzere üç farklı profilden birini seçebilecek. Herhangi bir filtreleme sistemi kullanmak istemeyen aboneler ise standart profil altında yer alacak. BTK açıklamasına göre standart profilde kalacak aboneler bugün internete nasıl bağlanıyorlarsa 22 Ağustos sonrasında da aynı şekilde bağlanmaya devam edecek.
Nasıl bir sistem
BTK öncelikle beyaz ve kara liste adı verilen bir veri tabanı hazırlayacak. Bu veri tabanları belirli periyotlarla güncellenecek ve internet servis sağlayıcı şirketler bu listelere göre profil erişimlerini düzenleyecek. Veri tabanı hazırlanırken kullanıcı şikayetleri, uzman görüşleri ve uluslararası kuruluşların listelerinden yararlanılacak.
Filtre sistemini kullanmak isteyen abonelere bir kullanıcı adı ve şifre tahsis edilecek. Aboneler internet üzerinden özel bir kullanıcı paneli yardımıyla istedikleri profili seçip uygun içeriklere erişecek. Bu filtreleri çeşitli tekniklerle aşmaya çalışanlar içinse herhangi bir yaptırım yok. Zira istemezlerse bu filtreleri kullanmama hakkına sahipler. Peki bu profillerin birbirinden farkı ne olacak?
Çocuk profili: En kısıtlı profil. Bu profili kullanan aboneler sadece beyaz listedeki alan adı, IP adresi, port ve web proxy sitelerine erişebilecek.
Aile profili: Çocuk profilinden biraz daha az kısıtlama içeriyor. Kara listede yer alan web sitelerine erişim engellenecek. Bunun dışında kalan içeriğe erişmek serbest.
Yurtiçi internet profili: Sadece yurtiçinden yayın yapan ve kara listede olmayan sitelere erişime izin veren profil.
***
Olumlu yönleri
Çocuklarını internetteki zararlı içeriğe karşı korumak isteyen ama bu konuda yeterli teknik bilgiye sahip olmayan aileler için bu düzenleme yararlı olabilir.
İnternetteki zararlı içerikten çekinen aileler bu düzenleme ile internet aboneliği fikrine daha sıcak bakabilir.
İnternet filtrelerinin ücretsiz olması aileler için bir avantaj.
Filtre kullanımının abonelerin tercihine bırakılması ise bir başka önemli nokta.
Eleştiriler var
Filtrelemenin devlet birimleri tarafından yapılacak olması ve listelerin oluşturulmasındaki kriterlerin belirsizliği sansür endişesini gündeme getiriyor.
Filtrelerin bazı teknikler yardımıyla kolayca aşılabilmesi bu sistemin geçerliliği konusunda soru işaretlerini ortaya çıkarıyor.
Filtre kullanmak istemeyenlerin standart profil altında tanımlanması ileride sorunlara yol açabilir.
5651 no’lu yasa kaynak gösterilerek erişim engellemeleri devam edebilir.
Yabancı ülkelerdeki uygulamalar
Çoğu ülkede internet servis sağlayıcıları ve özel kuruluşlar yasalara dayanarak engelleme/filtreleme yaparken bazı ülkelerde bu önlemler doğrudan devlet birimleri tarafından yapılıyor. Türkiye ikinci gruptaki ülkelerden. İfade özgürlüğünü Anayasa’nın birinci maddesi ile koruyan ABD, internet erişimini engellemeye yönelik teknik uygulamalar yapmıyor. Eğer internette yasalara aykırı bir suç işlenmişse yasal takip yapılıyor, suç içeren içerikler kaldırılıyor. 2000’de yürürlüğe giren Çocukları İnternet’ten Koruma Yasası (CIPA) ile okul ve kütüphanelerde internet filtresi kullanılması zorunlu hale getirildi. Bu filtreler uygunsuz içeriğe sahip web sitelerine erişimi engelliyor.
İngiltere ve Kanada’da Cleanfeed adı verilen bir filtreleme sistemi kullanılıyor. Bu sistem internet servis sağlayıcıları tarafından uygulanıyor. İngiltere’de Internet Watch Foundation (Internet Gözlem Vakfı) ve Kanada’da Cybertip.ca adlı kuruluşlar çocukların cinsel istismarına yönelik ulusal ve uluslararası kaynaklı web sitelerini tespit eder, kara listeye alır ve bu listeyi internet servis sağlayıcılarıyla paylaşır. İnternet servis sağlayıcıları da bu sitelere erişimi engeller.
Çin’de altın kalkan projesi
Çin’de Altın Kalkan Projesi (Golden Shield Project) adıyla oldukça etkili bir filtre mekanizması var. Bu mekanizma aracılığıyla sadece çocukların cinsel istismarına yönelik siteler değil, resmi ideolojiye aykırı propaganda yapan bazı web sitelerine erişim de engelleniyor. Demokrasi, diktatörlük, insan hakları gibi bazı kelimeler kara listeye alınmış.
Zaman