Röportaj: Zuhal Erkek
“Bir Fikrim Var” yarışmasında makine dalında birincilik kazanmış iki başarılı genç Halil İbrahim Turgut ve Recep Çulha. Turnikelerden elektrik enerjisi elde etmeyi başarmışlar. “Bu fikir aklınıza nereden geldi diye sorduğumda” bozuk bir turnikeyi tamir ederken akıllarına geldiğini söylüyorlar gülerek. Bugünlerdeki tek dertlerinin her gün kullandığımız metrobüs, tramvay, metro turnikelerinden geçerken harcadığımız enerjiyi, elektrik enerjisine dönüştürecek bu projeyi hayata geçirmek olduğunu ifade ediyorlar. Çok da haklılar, “neden bu enerji değerlendirilmesin” derken. “Günde binlerce insanın geçtiği bu turnikelerden sarf edilen enerjiyi değerlendirme derdine düştük. Şimdi tek istediğimiz bu projenin seri üretime geçirip, ülke ekonomisine katkıda bulunmak” diyorlar. Gençlerin, büyüklerinden tek istedikleri seri üretime geçmelerinde kendilerine yardım edecek birilerinin olması.
"Bir Fikrim Var” yarışmasının inşaat bölümü birincileri Ahmet Köker ve Hakan Temiz ise kışın viyadüklerde yaşanan kazalara son vermek amacıyla bir proje gerçekleştirmişler. Kazaların en çok viyadüklerde ve buzlanma sonucu olduğunu söyleyen gençler, bu tezlerini de gazetelerden biriktirdikleri kaza haberleri ile doğruluyorlar. Bu amaçla yola çıkan gençler, projelerinin uygulamaya geçmesini arzuluyorlar.
Bizlerde siz on5yirmi5 okuyucuları olarak bu gençlerle güzel bir söyleşi gerçekleştirdik.
Proje nasıl aklınıza geldi?
Halil İbrahim Turgut, Recep Çulha:
Bir arızalı turnike gördük. Arızasının elektrik olduğunu fark ettik. O arızayı tamir edelim derken bu turnikeden defalarca insanin geçtiğini fark ettik. Burada sarf edilen bir enerji olduğunu bu enerjinden elektrik enerjisi elde edeceğimizi düşündük. Bu fikir öncülüğünde böyle bir proje yapmaya karar verdik.
Bir turnikeden günde ne kadar elektrik enerjisi üretebiliyorsunuz?
Çalışma prensibimiz şu şekilde: Turnike günümüzde insanların defalarca kullandığı bir alet. Geçiş esnasında verilen 120 derecelik bir hareket var. Bu açı elektrik üretimi için bize az geldiğinden dişli çark tasarladık. O dişli çark sayesinde, mevcut 120 derecelik hareket dinamo dişlisinin ortalama 250 tur dönmesini sağlıyor. Çark ortalama 2 tur dönüyor. Bizim dişlimiz, çarkın 2 tur dönmesiyle ortalama 10 tur dönüyor. Daha sonra büyük dişlimizin de 10 tur dönmesiyle dinamo dişlerimiz 250 tur kadar dönmüş oluyor. Her geçiş esnasında o dönüş hareketi tamamlanana kadar 12 voltluk bir elektrik üretimi sağlıyoruz. Bu enerji dinamo sayısının artırılmasıyla birlikte 48 volta ve 80 volta çıkarılabiliyor. Durak olarak düşündüğümüzde; 10 adet turnikenin bütün hepsinin elektrik çıkışlarını birleştirdiğimizde 240 voltluk bir elektrik üretimi sağlayabiliyoruz. Bunu da tüm durağın aydınlatmasında veya istediğimiz başka bir yerde kullanabiliyoruz. Turnikenin üretilmesinin ekonomik boyutu normal bir turnike ile tamamen aynı, fazladan herhangi bir maliyet gerekmiyor. Sadece dişli çark için 150 lira kadar fazladan bir masrafı oluyor. Normal turnike üretilirken de harcanıyor. Bu artı masrafı 1 turnike ortalama 1 ayda bu masrafını karşılayabiliyor.
Projenizi nasıl değerlendirmek istiyorsunuz?
Projemiz, Küçükçekmece Belediye Başkanı Aziz Yeniay’ın düzenlediği “Bir Fikrim Var” yarışmasında 1.’lik kazandı. Patentini de aldıktan sonra hayata geçmesini kesinlikle istiyoruz. Çünkü tamamen faydalı, herhangi bir götürüsü yok tamamen getirisi olan bir proje. Sürekliliği olan bir proje, kullandığımız malzemelerle şu an için 40 yıl kadar kullanımı mümkün. 40 yıl süreyle herhangi bir maliyet gerektirmeden elektrik üretimi sağlayabiliyoruz. İnsanların sadece turnikeden normal hareketleri ile birlikte geçmelerini istiyoruz. Örneğin metrobüslerden günde binlerce insan geçiyor. Ve bu kuvvet tamamen boşa gidiyor. Turnikeden geçerken bir kuvvet uyguluyoruz. Neden bu kuvvet boşa gitsin. Her türlü kapıda kuvvet uygulanan her alanda bu projeyi uygulaya biliyoruz. Ve bu sayede elektrik üretebiliyoruz. Bu elektrikte tamamen kar elde etme amaçlı.
Tahminen ekonomik getirisi ne kadar olur?
Bu turnike ile en az bir ampul çalıştırsak, bu da günde ortalama 2-3 lira kar elde etmemizi sağlar. Bu da bir durakta ortalama olarak 30-40 liralık elektrik tasarrufu demektir. İstanbul çapında 100 adet durakta uygulamış olsak, her birinde 30 lira kadar tasarruf etsek, bir günde 3 bin lira kar elde etmiş oluruz. Durak sayımız çok fazla. Bu proje ile İstanbul çapında bir günde 30-40 bin lira kar elde etmemiz mümkün.
VİYADÜKLER’DE BUZLANMAY SON
Ahmet Köker, Hakan Temiz:
Nahit Menteşe Endüstri Meslek Lisesi öğrencilerinden Ahmet Köker ve Hakan Temiz de “ Bir Fikrim Var” yarışmasında İnşaat Bölümü’nde 1.’lik kazanmış. Onların projeleri ise viyadüklerin buzlanmasını engelleyecek bir çalışma. Asfaltın altına kullandıkları seramik plaka ve taşyünü ile buzlanmaya kesin çözüm getirdiklerini ifade ediyorlar. Onlarda Halil İbrahim Turgut ve Recep Çulha gibi projelerini hayata geçirebilmek için büyüklerinden yardım bekliyorlar.
on5yirmi5.com