Trafik kazalarında özellikle kazazedeyi araçtan çıkarmaya çalışırken meydana gelebilen omurilik felcinin önüne geçmek amacıyla Bursa’da projelendirilen “proneck” adlı boyunluğun üretilmesi için Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumuna (TÜBİTAK) müracaat edildi.
Araçtaki koltuk başlıklarına gömülü olan ve açıldığında baş, boyun, omurga düzleminde yaklaşık 50 santimetrelik bir alanı sabitleyen proneck, kazazedeyi bir sedyeye yatırılmış pozisyona getiriyor. Omurilik felci riskini ortadan kaldırdığı bildirilen projenin kabulü halinde boyunluğun 5 farklı prototipi üretilerek otomotiv firmalarına tanıtılacak.
Buluşun sahibi, profesyonel arama kurtarma görevi de bulunan Uludağ Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dramatik Yazarlık Bölümü Ana Sanat Dalı Başkanı Yrd. Doç. Dr. İbrahim Öztahtalı, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bir trafik kazasında nefes alan, bilinci yerinde bir kazazedenin ilk müdahaleyi yapan kişi tarafından araçtan çıkarıldığı an, zaten kırık olan boynunun düştüğüne ve öldüğüne şahit olduğunu, olaydan sonra bu durumun önüne geçmek için çalışmaya başladığını anlattı.
Çalışmaları sonucu söz konusu ürünü tasarladığını belirten Öztahtalı, “Proneck, kaza sonrasına müdahale edenlerin kazazedeye rahatlıkla uygulayabileceği ve kazazedenin baş, boyun, omurga yaralanmalarını stabil tutarak ömür boyu yatağa bağlanmasını önleyecek bir buluş. Bu buluş, üzerinde çalıştıkça ve kazanın oluşma senaryolarını düşündükçe gelişmeye başladı. Önce Türk Patent Enstitüsüne, arkasından uluslararası patent örgütlerine müracaat ettik. Bugün buluşun 3 patenti var ve dünyada tanınan bir buluş olma yolunda ilerliyor” değerlendirmesinde bulundu.
Öztahtalı, Dünya Sağlık Örgütünün istatistiklerine göre, her yıl 150 bin civarında insanın kaza sonrası araçtan çıkarılırken omurilik felci olduğunu dile getirdi.
“Proneck”in, koltuk başlığına gömülü üretilen standart dışı bir boyunluk olduğuna değinen Öztahtalı, şöyle devam etti:
“Normalde boyunlukların boyun bölgesinde koruyabileceği alan sınırlı. Proneck, teknik olarak uygulama aşamasında başın üst ve alt kısmına doğru açılan iki kulakçığa sahip. Bu kulakçıklar, baş, boyun, omurga düzleminde yaklaşık 50 santimetrelik bir alanı sabitleyerek, kazazedeyi bir sedyeye yatırmış konuma getiriyor. Böylece kazazedeyi araçtan nasıl çıkarırsanız çıkarın, baş, boyun, omurga düzlemi tam sabitlendiği için omurilik felci olma riski ortadan kalkıyor. Bir kişiyi bile omurilik felci olarak yatağa bağlanmaktan kurtarsak, proneck gerçek amacına ulaşmış demektir. Uludağ Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisi’ndeki uzmanlar, bu ürünün ticarileşmesi için sanayi kuruluşlarıyla bağlantılar kurdu. Bir otomobil yan sanayi firması, projeye ve buluşa ciddi ilgi gösterdi. Şimdi projeyle TÜBİTAK’a müracaat ettik. Kabul edilirse iki yıl içinde 5 prototip üretilecek.”
“10 yaşında bir çocuk bile rahatlıkla uygulayabilir”
Öztahtalı, dünyada standartlaşan örgütlerin ilk yardım eğitimlerinde kazazedeyi araçtan çıkarmak için uygulanan rentek manevrasının “yüzde 95” başarısızlıkla sonuçlandığını söyledi.
Kazazedenin iri, ilk müdahalecinin de zayıf biri olması durumunda rentek manevrasıyla kurtarmanın mümkün olmayacağını hatta baş, boyun, omurga yaralanmalarını daha ciddi boyutlara geçirebileceğini vurgulayan Öztahtalı, şunları kaydetti:
“Proneck, 10 yaşında bir çocuğun bile rahatlıkla uygulayabileceği bir şey. İlk hareket noktası, koltuğun başlığının arkasındaki baş parmakların girebileceği küçük oyuklardan boyunluğu açmak ve koltuğun başlığından çıkarmak. Daha sonra yaralıyı hiç oynatmadan boynunu sabitlemek ve yaralıyı hafif ön tarafa alıp ürünün kulaklarını açıp sabitlemek. Böylece baş, boyun, omurga düzleminde yaklaşık 50 santimetrelik sabitleme sağlanıyor ve yaralı araçtan çıkarılabiliyor. Proneck, sadece trafik kazalarının ardından kullanılacak bir buluş değil. Herhangi bir yerde, evde, piknikte gerçekleşen boyun yaralanmalarında araçtan çıkartıp uygulanabilir. Uygulandıktan sonra tekrar araçtaki yerine oturtup kullanılabilir. Ayrıca proneck, her koltuğun başlığında bulunacağı için araçtaki herkese uygulanabilir. Amacımız bu boyunluğun tüm ülkelerde kullanılması. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Birleşmiş Milletlerin (BM) bu konuya ilgi duyacağını düşünüyoruz. DSÖ ve BM, bu buluşun insanlık için önemli olduğu vurgusunu yaptığında yasal olarak araçlarda proneck bulunma zorunluluğunun da ortaya çıkacağını düşünüyoruz.”
Yrd. Doç. Dr. İbrahim Öztahtalı, her araçta bu boyunluktan bulunmasının, kaza sonrası araç içindeki kişilerin omurilik felci olmasını engelleyeceğine dikkati çekti.
Bu buluşun Türkiye için çok önemli olduğuna işaret eden Öztahtalı, “Adımızı dünyaya duyuracak bu buluşun, son zamanlarda üretimiyle ilgili ciddi çalışmaların yapıldığı yerli otomobillerimizde kullanılmasını arzu ediyorum” diye konuştu.