Sosyal fobi, ‘sosyal ortamlarda, özellikle performans gerektiren durumlarda kişinin aşağılanıp utandırılacağı korkusunu duyması durumu’ olarak tanımlanıyor.
Sorunun daha hafif formu; kişinin korku uyandıran ortamdan uzaklaşması şeklinde gerçekleşiyor. Ağır vakalarda ise sosyal yalnızlık ve izolasyon görülüyor. Bu durumun kişilik özelliği gibi algılandığını belirten, "Ancak yaygın anksiyete bozukluğunun bir formudur. Başkalarının önünde gülünç duruma düşme sosyal fobisi olan kişilerin en temel korkusudur" diyen Uzman Psikolog Sevda Yurtseven, çocuklarda sosyal fobinin ileriki yıllarda ciddi sorunlara yol açabileceğini söylüyor.
ANNE VE BABADA VARSA ÇOCUKTA DA GÖRÜLEBİLİR
Bebekte yabancılara karşı korkunun 4-9 aylar civarında başladığını, 2 yaşa doğru son bulduğunu vurgulayan Yurtseven, Bunun beklenen bir süreç olduğunu belirtiyor ve çocukta ne zaman sosyal fobiden şüphelenmek gerektiğine dair şu bilgileri aktarıyor:
"Eğer utangaçlık ve çekingenlik durumu çocuğun günlük yaşantısını etkiliyor, yapması gereken davranışları yapmasını engelliyor ve arkadaşları ile iletişimden uzaklaştırıyorsa sosyal fobiden bahsetmek uygun olmaktadır. Çocukların rol modeli öncelikle anne ve babasıdır. Anne ve baba da utangaçlık durumu varsa, çocuk da ilişki kurma şeklini aile vasıtasıyla edindiğinden utangaç olma ihtimali artar. Özellikle 0-1 yaş döneminde ebeveyni ile sağlıklı bir bağ oluşmamış çocuklarda utangaçlık daha sık görülebilir. 1-3 yaş arası özerklik dönemidir.
Bu dönemde çocukta bağımlı bir yapı geliştirebilir ve pasif, fazla uyumlu ve özerk olmayan bir karakter ortaya çıkabilir. Özellikle 3-6 yaş arası merak ve girişimcilik dönemidir. Bu süreçte çocuk eleştirilir ve bastırılırsa utanç duygusu gelişir. Özellikle ilk yıllarda sosyal ortama fazla alıştırılmayan çocuklarda diğer insanlarla iletişime geçişte problemler yaşanabilir. 6-12 yaş sosyalleşme dönemidir. Okul çağı ile rollere uyum da söz konusu olur. Özellikle çocuğun ebeveyn, arkadaşlar, öğretmen tarafından olumsuz şekilde eleştirilmesi, kendi özelliklerinden fazla beklenti sahibi olunması, başarı ve başarısızlığın fazla ön plana çıkarılması çocukta beğenilmeme endişesi yaratabilir. Burada en önemli nokta, ebeveynin çocuğa hiçbir dönemde soğuk ve reddedici davranmamasıdır. Bu tip davranışlar, sosyal korkulara ve kaçınmaya sebep olabilir. Yapılan aile ve ikiz çalışmalarında tek yumurta ikizlerinde çift yumurta ikizlerine göre daha anlamlı olarak sosyal fobi saptanmıştır."
BU BELİRTİLERE DİKKAT
Sevda Yurtseven’in verdiği bilgiye göre, korku verici uyaranlarla karşılaşan çocuklar, yaşadıkları sıkıntıyı tam olarak adlandıramayabilir. Bu nedenle çeşitli dışavurumlarla sıkıntı yaşadıklarını büyüklere hissettirirler. Anksiyete, ağlama, huzursuzluk gösterme, donakalma, anneye, babaya ya da güven duydukları herhangi birine sıkıca sarılma çocukların gösterdiği davranışlardan bazıları. Herhangi bir hastalıktan, medikal ilacın yan etkilerinden şüphelenilmeyen ve şikayetlerin 6 aydan fazla sürdüğü durumlarda çocuğun sosyal fobi yaşıyor olabileceği göz önünde bulundurulmalı. Fizyolojik belirtiler ise; kalp atım hızının artması, solunumun hızlanması, ellerde titreme, terleme, kızarma, mide bulantısı, uykuya dalış süresinin uzaması olabilir.
DEPRESYON VE MADDE BAĞIMLILIĞINA KADAR GİDEBİLİR
Sosyal fobi yaşayan hastaların başka rahatsızlıklar göstermelerinin de mümkün olduğunu belirten Uzman Psikolog Sevda Yurtseven, bu rahatsızlıkların neler olabileceğini ise ve uygulanacak tedavi yöntemlerini ise "Herhangi bir nesne ya da obje fobisi, panik atak, obsesif kompulsif bozukluk, major depresyon, aşırı alkol ya da madde kullanımı ve bağımlılık bunlardan bazılarıdır. Sosyal fobisi olan kişilerde kekemelik görülebilir, ayrıca kekemelikle beraber sosyal fobi pekişir ve kısır döngü oluşma riski vardır. Sosyal fobinin etkili farmakolojik ve psikolojik tedavisi vardır. Tedavi şekli kararlaştırılırken hastanın kişisel özellikleri dikkate alınır. Hasta korktuğu sosyal aktiviteleri yapması için cesaretlendirilir, maruz bırakma terapisi uygulanabilir. Çocuklarda oyun ile beraber konu üzerinde hakimiyet kazandırılmaya çalışılır. Anne ve babaya davranış özellikleri tavsiyeleri verilir" şeklinde özetliyor.
sag-lik.net