13 yaşındaki Ayşe, annesine, "Sen bana karışamazsın, istediğim diziyi izlerim, istediğim şeyi giyerim, istediğim yere giderim, Face’de de istediğim yorumu yaparım, çocuk değilim artık!" diyor.
Ayşe, ön ergenlik dönemini yaşıyor. Bu dönem Ayşe’nin kendini mutsuz hissedebildiği, ‘ben kimim?’ diye kendini sorguladığı, ‘ben de varım üstelik sizden farklı bir bireyim’ düşüncesini ispatlamaya çalıştığı yaşlardır. Bağımsızlığın yanında aslında anne ve babasına bağlılığı ve desteklenmeyi de istediği, kararsız ve kaygılı bir dönemdir bu.
12-14 yaş, ön ergenlik dönemi olarak tanımlanır. Somut düşünceden soyut düşünceye geçildiği, çocuğun anne-babasının değerlerini sorguladığı fırtınalı bir süreçtir. Bu dönemde çocuğun ebeveynlerine karşı gelmeleri, çekişmeleri artar. "Ben bireyim, sizden farklı düşüncelere sahip olabilirim" dediği ve bunu anne-babasına yansıttığı, onlarla çatışma yaşadığı, hem bedensel hem de psikolojik açıdan birçok temel değişikliğin oluştuğu bir dönemdir. Daha çok yalnızlık duygusuna kapılırlar, endişelerini ve isteklerini eskisi kadar ebeveynleriyle paylaşmak istemezler.
Çocuk evde gösterdiği bu huzursuz, kararsız durumu okul ortamında da devam ettirir. Bu zorlanmayı okulda öğretmenler de yaşar. Ergen itiraz edebilir, eleştirebilir, sorgulayabilir, hareketli, kararsız, kaygılı davranabilir. Tüm bu süreç, çocuğun verdiği tepkiler aslında onun gelişiminde önemli bir role sahiptir. Birçok anne-babanın çocuklarına ulaşamadıklarını düşündükleri bu dönemde aslında öğretmenler doğru yaklaşımlarla bu ön ergenlerin dünyalarında ebeveynden daha da etkili olabilirler. Çocuklar, öğretmenlerinin arkadaş gibi yaklaşımlarını ve onları anlama gayret ve çabalarını önemser ve yakınlık gösterirler.
12-14 çocuklarıyla ilgilenen öğretmenlerimize yönelik iletişim önerilerimiz şunlar olabilir;
1. BİLİN: Bu dönemin özelliklerini çok iyi bilin.
2. KABUL EDİN: Öğrencilerinizi olduğu gibi kabul edin. Kabul etmek, onların duygularını anlama ve saygı gösterme çabasıdır. Öğrencilerinizin duygu düşüncelerine saygı gösterin. Öğrenciler saygıyla dinlenilmek ve anlaşılmak isterler. Onlarla göz kontağı kurarak konuşun.
3. İZİN VERİN: Kendilerini ifade etmelerine izin verin. Kabul etmek zor olsa da sizden çok farklı düşüncelere ve duygulara sahip olabileceğini unutmayın. Esnek ve anlayışlı olun. Baskıcı olmayın.
4. DİKKAT EDİN: İletişim becerilerinize dikkat edin. Öğrencilerin saygısızlığından yakınan öğretmenler, çoğunlukla olumsuz değerlendirmelerde bulunan öğretmenlerdir. Yargılamayın, eleştirmeyin, ad takmayın, suçlamayın. Öğüt vermeyin, kendinizi anlatmayın, başka öğrencilerle kıyaslama yapmayın.
5. SORUN: Bir sorun yaşadıysanız, sorunu aramaya kendinizden başlayın. ‘Ben nasıl bir öğretmenim, iyi bir dinleyici miyim, öğrencilerimi anlayabiliyor muyum?’ diye sorun kendinize.
6. SAMİMİ OLUN: Öğrencilerinizle ilişkinizde samimi olun. Soğukkanlı, esprili, yeniliklere açık, öğrenmeyi seven biri olmaya çalışın ve onların ilgi alanlarını öğrenin. Takip ettikleri güncel film ve oyunlardan haberdar olun.
7. DİNLEYİN: İyi bir dinleyici olun. Onları her defasında öğütlere boğmayın. Gençler de tıpkı yetişkinler gibi bazen güvendikleri birisinin onları sadece dinlemesini isterler.
8. KONUŞUN: Öğrencilerinizle net ve tutarlı konuşun. Sabırlı açıklamalarda bulunun. Mantıklı cevaplar verin. Öğretmen olarak duygularınızı, beklentilerinizi, kabul sınırlarınızı dile getirin ve uzlaşma zemini içinde hareket etmeyi amaç edinin. Onların tavsiyelerinize, samimiyetinize ve desteğinize ihtiyaçları var.
9. SEVGİNİZİ GÖSTERİN: Öğrencilerinizi sevin ve onlara sevgiyle bakın. ‘Bu çocuk baş belası, bununla uğraşamam’ demeyin. Bu şekildeki bir bakışla çocukta ilerleme sağlayamazsınız. ‘Bu çocuğa ne verebilirim, nasıl verebilirim, nasıl yaklaşmam gerekir?’ diye dertlenin. Öğrencilerinize sevginizi gösterin. Övülmesi gereken durumlarda onları övün. Alternatif yollar denemeye açık olun ve moralinizi yüksek tutun. Ergen çocuklar, kendilerini olduğu gibi kabul eden, seven bakışlar bulamazlarsa öğretmen ve ailelerinden uzaklaşır.
Zaman