Aile içinde problemlerin olması hayatın tabii bir gerçeğidir. Genel olarak anlaşmazlıklar, karşılaşılan problemler ile arzulanan durum arasındaki uyuşmazlıktan kaynaklanır.
İnsanoğlu için istekler sınırsız, ihtiyaçlar farklı ve imkânlar sınırlı olduğuna göre önemli olan önceliklere dikkat edilmesi, problemlerin birbirini etkileyerek içinden çıkılmaz bir hale gelmemesi ve etkili bir şekilde çözümlenebilmesidir.
Aile içi problemler daha çok şu konularda ortaya çıkar:
– Eşler ve diğer aile üyelerinin birbiriyle iletişim şekli
– Sürekli kavga veya gerginlik
– Aile üyelerinin diğer aile üyeleri ile ilişkileri, onların müdahaleleri
– Anne-babanın çocuk ve gençlerle ilgili tutum ve davranışları
– Aile üyelerinin arkadaş ve dostlarının etkileri
– Aile içi sorumluluklar
– Ailenin ekonomik durumu
– Aile üyelerinin birbirlerine sevgi ve ilgiyi gösterme biçimlerini yetersiz görmeleri.
Problemli bir durumla başa çıkabilmek için bilinçli, mantıklı bir çaba gösterip çözüm şekli için çeşitli alternatiflerin üretilmesi ve bu alternatifler arasında en uygun olanın seçilip uygulanmasına ise "problem çözme" denilmektedir. Etkili problem çözme becerisine sahip olan kişiler stresle daha iyi başa çıkarlar. Bu kişiler bilhassa depresyon açısından daha az risk altındadırlar. Problem çözebilme yeteneklerinin geliştirilmesi ile aile içi problemler diğer sosyal problemler gibi daha kolay çözülmektedir. Bu konuda kişisel gelişim kitapları, seminerler, psikolojik danışmanlık vb. de yararlı olmaktadır. Örneğin, üvey annesi ile iyi geçinemeyen bir genç kızın evlenmek için talip olan ilk kişiyle evlenmeyi, denk olup olmadığını düşünmeden ve yakından tanımadan, sadece arkadaşlarının tavsiyesiyle kabul etmesi aceleci ve dürtüsel bir çözüm şeklidir diyebiliriz. Eşinin televizyon izleyip kendisiyle ilgilenmemesinden yakınan kişinin uygun çözüm yollarını denemek yerine ‘ben de kendi işlerime bakarım onu böyle kabul ederim’ diye düşünmesi uygun olmayan bir davranıştır.
Etkili problem çözebilme ise birbirini takip eden şu beş sürecin gerçekleşmesine bağlıdır:
Probleme odaklanın: İyi bir problem çözme motivasyonunun sağlanması için kişinin probleme karşı duyarlılığının artıp, zaman ve enerji harcamaya hazır olması gerekir. Geçmişte yaşanan olumsuz tecrübeler öğrenilmiş çaresizliğe yol açıp odaklanmayı zorlaştırabilir.
Problemi tanımlayın: Sosyal problemler de sayısal problemler gibi aşamalar halinde düşünüldüğü ve bilinenlerle bilinmeyenler net olarak değerlendirildiği zaman daha iyi çözülür. Bunların başında kişinin hem kendisinin hem de problemle ilgili diğer kişilerin duygularını ve davranışlarını, yeterliliklerini, yetersizliklerini ve sınırlarını iyi tanıyıp değerlendirmesi gelir.
Alternatifler üretin: Bütün ihtimalleri göz önüne alarak bunların arasından en iyisini seçmek demektir.
Doğru karar vermek için bekleyin: Kişi, ürettiği çözümlerin yerinde ve etkili olduğundan emin olabilmesi için çözüm için alternatifleri belirledikten sonra bir süre sakin bir şekilde bekleyip düşünmelidir.
Çözüm için genel değerlendirme yapın: Problemli durum ile uğraşılırken çözümün ne kadar etkili olduğuna bakın.
Çözümü zora sokmayın
Yeni bir durumla karşılaşılmış olması, bilgi ve tecrübe eksikliği, belirsizlik, ne istediğini bilmemek, neyin doğru olduğunu tam olarak algılayamamak, ailenin sürekli gerginlik içinde olması ve birbirini suçlaması, geçmişe takılmak, aşırı hayalcilik, olumsuz ihtimalleri düşünmek, problemi çözmek için bir gayret göstermemek çözümü zora sokar.