İnsan sadece ekmek yiyerek hayatta kalamaz. Yiyeceklerin çeşitli olması gerekir ki vücudumuzun ihtiyaç duyduğu bütün vitamin ve mineralleri alabilelim.
Sadece birkaç yiyecekle yapılan geçici diyetler bile gerekli besinleri içerecek kadar çeşide dayanır. Çok olası bir senaryo olmasa da, diyelim ki sadece bir tek yiyecekle beslenmek gerekseydi, hangi yiyecek diğerlerine kıyasla daha fazla besin içerir? Ya da ihtiyaç duyulan besinler sadece patates, muz ya da avokadodan edinilebilir mi?
‘Tavşan açlığı’
Kesin olan şu ki bu tek besin et, sebze ya da meyve olamaz. Ette temel vitaminler ve besinler olmadığı gibi lif de yoktur. Sebze ve meyvelerde bol vitamin olsa da yağ ve protein içermezler.
Kanada’nın kuzeyinde ‘tavşan açlığı’ adı verilen ve sürekli olarak tavşan eti gibi yağsız et yiyen insanlarda bir hafta içinde ishal, baş ağrısı, halsizlik ve keyifsizlik belirtileri baş gösterdiği söylenir.
Besin yetersizliğinden ölmemek için bu insanların bir miktar yağ alması gerekir. İnsanın bütün kaloriyi proteinden alması, besinlerinin yağ ve karbonhidrat içermemesi karaciğerin protein işleme yeteneğini köreltir.
Sadece patates?
Glasgow Caledonian Üniversitesi’nden diyetisyen Jennie Jackson’a göre, et ve sebzenin olmadığı yerde patates kötü bir alternatif değildir. Zira patates nişastalı olmasına rağmen protein de içerir ve buna çeşitli amino asitler de dahilfit. Fakat 3 kg patates yenmesi halinde bile günlük protein ihtiyacının sadece üçte ikisi karşılanmış olur.
Avustralyalı Andrew Taylor bir yıl boyunca sadece patatesle beslenmeyi denemişti. A ve E vitaminleri, demir ve kalsiyum alabilmek için tatlı patates de yiyen Taylor buna rağmen B vitaminleri, çinko ve diğer mineralleri yeterince alamıyordu. Fakat denemeden fazla zarar görmeden çıkmayı başarmış, hatta epeyce kilo da kaybetmişti.
Sadece patates ve sütle beslenmenin mümkün olduğunu, bunların eksik bıraktığı molibden için de azıcık yulafın yeterli olduğunu söyleyenler de oldu.
Besinler birlikte nasıl işlev görüyor?
Fakat tek yiyeceğin sakıncaları sadece içerdiği besinle de ilgili değil. İnsanda belki de beslenme yetersizliğini önlemek için tek besine yönelmesini engelleyen bir mekanizma da vardır. Sürekli aynı şeyi yediğinde midesi bir süre sonra onu kaldırmaz hale gelir ve o besinden bile yeterince alamaz olunca hayati tehlike baş gösterir.
Ayrıca, gerekli vitamin ve mineralleri aldıktan ve yeterli kaloriye ulaştıktan sonra ister tek besinli ister çok çeşit içeren bir diyeti sorun olarak görmeyen yaklaşım doğru değildir.
Zira besinlerin bir arada nasıl bir işlev gördüğüne dair bilgilerimiz hala çok sınırlı. Örneğin birkaç sebze yerine birçok sebze ile beslenmenin daha sağlıklı olduğunu gösteren veriler olmasına rağmen bunun nedeni tam olarak bilinmiyor.
Belki de yeşil sebze içermeyen bir diyet kanser riskini artıracaktır. “Hangi yiyeceğin ne tür etkide bulunduğunu bilmiyoruz” diyor Jackson. “Yani tek tek besinlerin ne sağladığını bulabilirsiniz, ama neden mahrum olduğunuzu bilemezsiniz.”- BBC Dergi