Ülkemizde, beslenme bozukluğu, yanlış beslenme gibi sorunlar nedeniyle boyu kısa kalan binlerce çocuk var.
İstatistiklere göre; beş yaş altındaki her 100 çocuktan 10’u bu yüzden kısa kalıyor! Uzamayan çocukların üçte birinde ise boy kısalığının ciddi boyutta olduğuna dikkat çeken İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları ve Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden Çocuk Endokrinoloji Klinik Şefi Doç. Dr. Ceyhun Dizdarer; aileleri uyarıyor:
HAMBURGER YOK
"Çocuklarımızın sağlıklı büyümesi için sokakta değil, evde beslenmesi gerekiyor. İlköğretim ve lise döneminde çok yaygın olan fast food beslenmeyi, büyüme çağındaki çocuklarınızın hayatından çıkarın! Doğum günlerini de hamburgercide kutlamaktan vazgeçin!" Doç. Dr. Dizdarer, ailelere çocuklarını kısa boylu kalmaktan kurtaracak önerilerde bulundu.
Çocuklar için beslenme boy uzunluğunu doğrudan etkiliyor mu?
Büyüme geriliği; öncelikle beslenme bozuklukları olmak üzere, hormonal ve ailevi nedenler ya da kronik hastalıklar gibi değişik sebeplere bağlı olarak ortaya çıkabiliyor. Ciddi beslenme yetersizlikleri kendini, gelişmede duraklama ile belli eder. Yanlış beslenme ise sinsi gelişir ve özellikle beş yaşından sonra kolay düzeltilemeyen bodurluğa yol açabilir. Büyüme hormonu eksikliği ise yaşına göre boyu kısa, özellikle kilolu çocuklarda görülür.
MUTLU OLAN UZUYOR
Çocuklardaki beslenme eksikliği nasıl önlenebilir?
Büyümek için beslenmenin, temel bir önemi vardır. Anneler, çocuğun sağlıklı büyümesi için her besin öğesinden yeterince alması gerektiğini bilmek zorundadır. Araştırmalar; Türk çocuklarının kalsiyum ve Omega 3 yağ asidinden yetersiz beslendiğini ortaya koyuyor. Bu yüzden, çocuklarımızın süt içmesine ve balık yemesine özen göstermek gerekiyor.
Çocukların hangi yaş dönemlerinde, hangi beslenme şartlarına dikkat edilmeli?
Büyümenin hızlı olduğu dönemlerde yani 0-1 yaş ve buluğ çağındaki beslenme geleceği etkiler. Yaklaşık 25 santim uzanan birinci yaşta çocuk anne sütü ile desteklenmeli, anne sütünden ek gıdalara geçerken tüm hayatı etkileyen alışkanlıkların yerleştirileceği unutulmamalıdır. Ülkemizdeki önemli sorunlardan biri de; annelerin ek gıdaya erken ve bol çeşitli başlamasıdır. Bu durumda, kronik dengesiz beslenmenin temeli atılmaktadır.
Sağlıklı büyümek için çocuğun psikolojik durumu da önemli mi?
Sağlıklı aile ortamı, büyüme sürecinde önemlidir. Psikososyal ortamın boyu etkilemesine en iyi örnek, devlete bağlı yuva çocuklarıdır. Yapılan araştırmalar; kötü psikolojik ortamda ya da anne babasından ayrı büyüyen çocuklarda kalıcı boy kısalığı olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak mutlu çocukların, iyi uzayacağını söyleyebiliriz
EK GIDALARA ÇABUK BAŞLAMAK İYİ DEĞİL
Gebelik döneminde beslenmenin, çocuğun büyümesinde ne kadar rolü var? Sonrasında anne sütünün rolü nedir?
Anne karnında yeterli büyüyememenin; ileride kalıcı gelişme geriliğine yol açabileceği biliniyor. Beslenme, annenin ihtiyaçlarına ek olarak bebek gelişimi için gebelik döneminde dengeli olarak artırılmalıdır. Aynı şey anne sütü verirken de geçerlidir. Türkiye’de çocuklar oldukça uzun süre emzirilmelerine karşın, ek gıdaya çok erken başlanmaktadır. Bu da ileride çocuklarda beslenme problemlerine yol açabiliyor. Annenin özellikle gebelik döneminde, ardından da emzirme döneminde; iyot, demir, çinko ve diğer vitaminler açısından zengin olan şu besinleri alması çocuk için çok faydalı olur: Fındık, fıstık, ceviz, süt ürünleri, marul, enginar, muz, bezelye, bakliyat, et, yumurta sarısı, pekmez, kuru erik, kuru üzüm, kayısı… Emziren anneler iyotlu tuz tüketmeli ve tuzu yemek piştikten sonra ocaktan indirirken ilave etmeli.
ANNE BABA BALIK YİYOR ÇOCUĞA PİZZA VERİLİYOR
Aileler ne tür beslenme hataları yapıyor?
Ne yazık ki aileler, beslenmenin ‘ihtiyaç, iştah, besleme’ dengesi ile sağlanacağını bilmiyor. Aşırıya kaçabilen besleme motivasyonları ile bebeklerde iştah kaybına neden olduklarını anlayamıyorlar. Kronik iştahsız çocukların büyük bölümünde bu sorun var. Büyüyen çocuk da kendi beslenme düzenine ailesini karıştırmıyor.
Aileler, beslenme konusunda çocuğa yenik mi düşüyor?
Çocuk kola istiyor, anne ayranı içiremiyor. Anne baba evde balık yerken, çocuğu yemez diye dışarıdan pizza söylüyor. Maalesef ilköğretimdeki çocukların büyük kısmı patates kızartması, hamburger, hazır köfte, pizza ve meyve suları ile besleniyor.
BÜYÜK PROBLEM
Beslenme bozukluğuna bağlı gelişme geriliği nasıl fark edilir ve nasıl tedavi edilir?
Şu an en büyük problemimiz dengesiz beslenme! Obezite ve boy kısalığının birlikte görülmesi de gündemimizde… Bu nedenle, çocuklarımızda beslenmeyi değerlendirirken sadece kiloyu önemsemeyelim. Çocuğun boyunun da yaşına göre yeterli düzeyde uzayıp uzamadığını kontrol etmemiz gerekiyor.
MUCİZE BİTKİ YOK!
Boy uzatan mucizevi bir besin var mı?
Çocukların boylarına yönelik endişeleri sömürülmeye çalışılıyor. İnternetten, eczanelerden veya aktarlardan, boy uzattığı iddia edilen karışımları kesinlikle almayınız. Aileler, çocuk endokrinoloji uzmanlarının önermediği hiçbir şeyi kullanmamalı!
UYKU SATİ ÖNEMLİ
Dengeli beslenme nasıl sağlanabilir?
Tüm besin ögeleri yeterli ve dengeli tüketilmeli. Sabah kahvaltısız güne başlanmamalı. Kaliteli gıda tüketimine özen gösterilmeli. Yumurta, süt ürünleri ve balık sofrada yerini almalı. Düzenli spor yapmalı, büyüme hormonu gece 10 civarında salgılandığı için uyuma saati geciktirilmemeli. Çocuğa, erken yatıp rahat uyuyabileceği bir ortam sağlanmalı.
HALTER YERİNE YÜZMEYE GİTSİN!
Düzenli spor yapmak boy uzatır mı?
Mutlu ve dengeli bir bedenin, boyu olumlu etkilediğini söyleyebiliriz. Tüm çocuklarımıza her türlü sporu yapmalarını ve özellikle grup sporlarına dahil olmalarını öneriyoruz. Spor; bedenin özelliklerine göre seçilmelidir.
BASKETBOL KASLARI UZATIYOR
Halk arasında basket oynamanın boy uzattığına dair inanış var. Ne kadar doğru?
Özel bir spor yöntemi ile boyu anlamlı bir şekilde uzatmak tıbben mümkün değil. Kasların uzamasına yönelik yüzme ve basketbol gibi sporların; halter ya da ağırlık kaldırmak yerine tercih edilmesini öneriyoruz.
Profesyonel olarak spor önerir misiniz?
Çok erken yaşlarda profesyonel spora başlayan çocukların, aşırı antrenmanlar nedeniyle boylarının uzamadığını görüyoruz.
Sabah