Bebeklerin sağlıklı gelişimleri için mutlaka düzenli uykuya gereksinimleri vardır. Bebeklerin uyku gereksinimi yaş büyüdükçe azalmaktadır. Yeni doğan bir bebeğin uyku gereksinimi yaklaşık 16,5 saatken 3 aylık olduğunda 15 saat, 9 aylık olduğunda 14 saat, 18 aylık olduğunda 13,5 saat , 3 yaşına geldiğinde 12 saate inmektedir. Ayrıca bebeklerin 3 yaşına gelene kadar gece uyku ihtiyaçları olduğu gibi gündüz uykusuna gereksinimleri de vardır. Yine yaş büyüdükçe gece uykusu artarken gündüz uykuları azalmaktadır. 9 ayın altındaki bebeklerin uyku ritimlerinin beyin dalgalarının ölçülmesi yöntemiyle incelendiğinde uykularının çok derin olmadığı 50-60 dakikada bir uykularının hafiflediği ve kısa süreli uyanabildikleri saptanmıştır. Yukarıdaki grafikten bebeğinizin yaşına göre ortalama uyku ihtiyacını hesaplayabilirsiniz. Örneğin sağlıklı normal bir bebek, 1 haftalıkken toplam olarak 16,5 saat uyur. Toplam uyku gereksiniminin 8,5 saati gece uykusu iken geri kalan 8 saati de günde 4 kez olmak üzere gündüz uykusudur.
Bebeğinizin uyku düzeni
Yeni bebek sahibi olanların en çok huzursuzluk duydukları konulardan biri hem bebeklerinin hem de kendilerinin uyku düzenidir. Özellikle gece uykusunun azalması ve bölünmesi anne ve babayı kısa sürede tüketir.
Bebeğiniz doğduğunda günde yaklaşık 16 saat civarında uyur ancak bu süre zamanla azalır ve kısa periyotlar halinde bölünür. İlk haftalarda gaz sancısı ve mide asidinin ağzına gelmesi nedeniyle bebek huzursuz olup uyumayabilir. Hastalıklar, gereksiz fazla besleme ve fazla panik ve huzursuzluk da bebeğin uykusunu bozar. İlk aylarda bebeğinizin uykusu daha hafif olacağı için daha sık uyanır ve daha sonra tekrar uykuya dalmakta güçlük çeker.
Bebeğiniz iyi uyku alışkanlıklarını 6 hafta gibi erken bir dönemde geliştirebilir. Düzgün ve düzenli bir uyku alışkanlığı oluşturabilmek için ‘anahtar’ bebeği her gün aynı saatte henüz uyanıkken yatağa koymak, aynı saatte altını değiştirmek ve bir gece uykusu rutini geliştirmektir.
Bebeğiniz için ideal uyku ortamı hafif loş ışık (hemen hemen karanlık), sessiz ve rahat edebileceği ısıda bir odadır ve gece uykusuna hazırlık yaparken her hareketinizin huzurlu ve sakin olmasına önem vermelisiniz. Sakin hareket ederken gece uykusu rutinini çok uzun sürdürmemeli ve 5-10 dakika gibi bir sürede tamamlamalısınız. Gece ve gündüzü ayırt etmesini sağlayıp gündüz çok uzun saatler uyumasını önleyerek, sakin ve huzurlu gece beslemesi ve ılık bir banyo yaptırarak rahatlatabilirsiniz. Sakin ve huzurlu bir ortam yaratıp gece uykularının huzur ve mutluluk verici olduğunu ve korkmaması gerektiğini hissettirebilirsiniz ve sonunda uzun uykularını geceye kaydırabilirsiniz. Bebeğinizin uykuya dalarken sallanmak, sizi uyurken yanında istemesi, beslenme istemesi gibi negatif alışkanlıklarını pozitif olanlarla (kendi kendine uyumasını, uyandığında kendini huzurlu hissetmesini sağlamak gibi) değiştirmeniz gereklidir.
Bebeğiniz uykuya kendi kendine dalarsa gece sizi çağırdığında onunla ilgilenmeniz ve altını değiştirmenizin sakıncası yoktur. Gece uyandığı zaman bebeği çığlık çığlığa ağlatmayın ama daha ilk sesini duyuşunuzda da atlamayın. Bebeğinizin yanına gittiğinizde öncelikle bebeğinizin gerçekten huzursuz olup olmadığını anlamaya çalışın ve bir huzursuzluğu olmadığından emin olunca onu kucağınıza almadan ya da sırtına pat pat vurmadan, sakin ve yumuşak ses tonuyla onunla konuşarak rahatlamasını sağlayıp yeniden kendi kendine uykuya dalmasını sağlayın.
Bazı doktorlar bebeği yatağına uyumadan önce koymak ve kendi kendine uyumasını sağlamak gerektiğini savunurken bir kısmı ise bebeğin anne veya babanın kucağında veya hafifçe sallanırken ve kendini huzurlu hissederken uyutulmasını, bir diğer grupta ailece aynı yatağın bile paylaşılmasının sakıncası olmadığını savunur. Hangi yöntemi benimserseniz benimseyin uyku zamanı bebek için sıcak, huzurlu ve konforlu bir süreç olmalıdır.
Unutulmaması gereken bir konu da henüz bebek tam olarak uyanıkken onu yatağına koyup uyuması için zorlamaktır ki bu onun uyanık kalacağı sürenin daha da artmasına neden olacaktır.
Bebeğinizin uyku düzenini anlamak
Bebekler çok uyur ancak genellikle sizin istediğiniz zaman değil. Pek çok yeni doğan günde 16-18 saat uyur ve bebek büyüdükçe uykusu düzene girer. Onun uyku paternini anlayarak belli bir düzen oluşturabilirsiniz. Bebeklerin uykusu özellikle ilk aylarda yetişkinlerden farklı olarak çok kısadır ve sık sık uyanırlar. Yetişkinler genelde 6 saat derin uyku, 2 saat hafif uyku ve gece boyunca bir kez uykunun kesilmesi şeklinde bir düzene sahiptir. Hafif uykuda iken anlık olarak uyanabiliriz ancak bebeklerden farklı olarak bizler yeniden nasıl uykuya dalınabileceğini biliriz. Bebekler yetişkinlerden iki kat daha fazla hafif uyku siklusuna sahiptir, yani derin uykudan daha çok hafif uyku uyurlar ve tüm uyku süreleri de daha kısadır. Bebekler derin uykudan hafif uykuya geçtiklerinde uyanırlar.
Bebekler ilk aylarda 9-10 saati gece olmak üzere günde 14-16 saat uykuya ihtiyaç duyarlar. 6 aylık olduklarında ise uyku sürelerini kesintisiz 6-8 saate uzatabilirler. 4-6 ay civarında yapılan uyku EEG’sinde erişkin paterni gösterdikleri görülür. Uyku siklusları erişkinlerde 90 dakika iken bebeklerde kısa ve 50-60 dakika civarındadır. İlk aylarda bebekler yeniden uykuya dalabilmek için yardıma ihtiyaç duyarlar. Ebeveynler bebeği alır hafifçe sallar, rahatlatır, yeniden uykuya dalmasını sağlar ve yatağına yatırır ve bebek uyanır. Neden? Çünkü siz onu yatağına yatırdığınızda bebek hala hafif uyku siklusundadır. Bu durumda bebek uyuduktan sonra bir süre bekleyip onun derin uykuya geçtiğinden emin olduktan sonra yatağa yatırılmalıdır. Bunu nasıl anlarız? Bebeğin kol ve bacakları iyice gevşemiş ve kendini bırakmışsa-bebeğin kol veya bacağını hafifçe kaldırıp bıraktığımızda kontrolsüz bir şekilde düşüyorsa- derin uykuya geçmiştir.
Yeni doğan bebekler ne kadar uyur?
Yeni doğan bebekler, 2-3 saatlik bölümler halinde , toplam olarak 16-18 saat uyur . Daha sonra beslenmek veya çevreyle ilgilenmek için uyanırlar. Gece ve gündüz ritmi henüz yoktur. Yani ilk haftalarda uyanmadan bir gece geçirmeyi beklememek gerekir. Gece bebeğinizi ya beslemek ya da altını değiştirmek için kalkmanız gerekecektir. Bebek büyüdükçe uykusu düzene girmeye başlar. Bazı bebekler 6 haftalıkken bütün gece uyanmadan uyumaya başlarken diğer bir kısmı ise bu düzene ancak 5-6. aylarda ulaşırlar. Bazı bebekler daha fazla uykuya ihtiyaç duyarken bazıları az uykuyla yetinirler.
Gece uykuları
İlk 6 ayda bebeğiniz geceleri pek çok kez uyanacaktır. Bir yaşında ise gecede en az 1 kez uyanacaktır. Bebeğinizin gece uyanmaları her zaman sizinde kalkmanız anlamına gelmez, hatta eğer bebeğin karnının tok, altının temiz olduğundan ve üşümediğinden eminseniz kalkmamalısınız. Gece uyanmaları bebeğiniz gece beslenmeleri azaldıkça ve uzun uykuya geçtikçe azalacaktır.
• Geceleri bebeğinizi beslemeniz ya da altını değiştirmeniz gerekirse sert hareketler ve gürültü yaparak bebeği çok fazla uyarmayın. Uykusunu ne kadar az dağıtırsanız tekrar o kadar kolay uykuya dalar.
• Bebeğinizin gündüz uykularını azaltın.
• Bebeğinizin hafif uykusunun geldiğini gördüğünüzde onu yatağa götürün. Bebeğinizin nasıl gevşeyip uykuya dalabileceğini öğrenmesi gereklidir. Eğer uykusu geldiğinde onu sallar veya kucağınızda uyutmaya alıştırırsanız, gece uyanınca da uyuyabilmek için aynı aktivitelere gereksinim duyar. Gece uyanınca nasıl yeniden uyuyabileceğini anlaması için pratik yapmaya ihtiyacı vardır. Bu da ancak gece uykusuna kendi kendine dalmasını öğretmekle başlar.
• Bebeğinizi yatağa ağzında emzik ile yatırmayın. Eğer bebek emziği kendini sakinleştirmek için bir araç gibi görürse bu bir alışkanlık haline gelir. Emzik bebeklerin emme refleksini tatmin etmek içindir, uykuya dalması için değil. Eğer bebeğiniz uykuya ağzında emzik ile dalarsa uyuduktan sonra yavaşça emziği ağzından çıkartın ve yatağa emziksiz olarak koyun.
• 4-6. aylarda başlamak üzere bebeğiniz uyandığında onu kontrol etmek için yanına birkaç dakika gecikmeli gitmeye başlayabilirsiniz. Muhtemelen kendi kendine sakinleşip tekrar uykuya dalacaktır. Eğer ağlamaya devam ederse sessizce yanına gidip kontrol edin. Işığı yakmayın, kucağınıza almayın, sallamayın veya onunla oynamayın. Hala ağlamaya devam eder ve sesi biraz daha artarsa neyin onu rahatsız ettiğini anlamaya çalışın; karnı mı acıktı, altı mı ıslak, başka bir problem mi var? Sorun çözüldüğünde rahatlayıp yeniden uykuya dalacaktır.
Bebeklerin uyku düzeni nasıl değişir?
0 – 3 ay arası
Bebekler üç aylıkken gece 9 saat, ve gündüz üçe bölünmüş olarak 6 saat yani toplam 15 saat uyurlar. 6 aylıkken gecede kabaca 2’şer saatlik 2 kez hafif uyku ve kalan sürede derin gece uykusu uyur ve 9 aylık olduğunda ise hafif uykuların süresi 30 dakikaya iner ve toplam uyku süresi 14 saat olur. Bebeğiniz bir yaşına girdiğinde günlük uykusu yaklaşık 13-14 saat ve bunun 11 saati gece uykusu haline gelecektir.
• Bebeğinizin uykusunun geldiğini nasıl anlarsınız?
Bebekler 6-8 haftalık olana kadar bir kerede iki saatten fazla uyanık kalamazlar. Eğer uykusu geldiğinde onu yatağına yatırmakta gecikirseniz çok yorulacak ve uykuya dalmakta zorlanacaktır. Bu yüzden bebeğinizin uykulu olduğunu anlamalısınız. Gözlerini ovuşturma, kulağını çekme, gözlerinin altında karanlık halkalar oluşması gibi belirtiler bebeğinizin uykusunun geldiğini gösteren habercilerdir. Kısa bir süre sonra zaten altıncı hissinizle bebeğinizin uyku düzenini ve ne zaman uykusu geldiğini içgüdüsel olarak anlayabileceksiniz.
• Gece ve gündüzü ayırt etme
Bazı bebekler gece kuşudur. İlk günlerde pek bir şey yapamazsınız ancak bebeğiniz iki haftalık olduğunda ona gece ve gündüzü ayırt etmeyi öğretebilirsiniz. Gündüz uyanık olduğunda onunla mümkün olduğu kadar çok oynayıp onu oyalayın, evi ve odasını aydınlık hale getirin ve günlük olağan sesleri (örneğin telefon , TV veya radyonun sesi gibi) azaltmaya çalışmayın ve besledikten sonra uyumaya başlarsa uyandırın.
Geceleri ise onu beslemek için yanına gittiğinizde oyun yapmayın. Odanın ışıklarını ve sesleri azaltın ve onunla konuşmak için fazla zaman harcamayın.
Bebeğinize kendi kendine uyuma fırsatı verin
Bebeğiniz 6-8 haftalık olduğunda kendi kendine uyumaya başlayabilir. Uykusu geldiğinde ancak henüz tam uyumamışken yatağına yatırın.
3-6 ay arası 3-4 aylık bebekler günde yaklaşık 15 saat uyur; 10 saat gece ve kalanı parçalar halinde gündüz uyurlar. Hala geceleri bir ya da iki kez bebeğinizi beslemek için uyanabilirsiniz ancak 6 aylıktan itibaren bebeğiniz bütün gece boyunca uyumaya başlayabilir.
Bebekler için uygun uyku saati akşam 7 – 8.30 arasıdır. Daha geç saatte bebeğiniz çok yorulmuş olacak ve uykuya dalmakta zorlanacaktır. Bu yorgunluk fazlası size çok farklı gözükebilir, bebeğiniz duvarlara tırmanacak kadar uyanık ve canlı olabilir ama bu kesinlikle uyku vaktinin geçirilmiş olduğunun işaretleridir.
Sabahları bebeğinizi en az 10-12 saat uyuduğuna eminseniz aynı saatte uyandırın. Bu belli bir düzen oluşturmanıza yardımcı olacaktır.
6-9 ay arası
Bu aylarda bebekler günde 14 saat uyumak ister ve bir kerede 7 saat gibi uzun bir süreyle uyuma yeteneğini kazanmıştır. Eğer daha uzun uyuyorsa bu kendi kendine uyuyabilme yeteneğini kazandığı anlamına gelir. Gündüz biri sabah biri akşamüstü olmak üzere 1.5-2 saatlik kısa uykuları olabilir. Bebeğiniz günde üç kez kısa uykular uyuyorsa telaşlanmayın. Unutmayın gündüz ve gece uykuları için belli saatler uygulanması bebeğinizin uyku düzeninin oturtulmasına yardımcı olur.
Bu aylarda da bebeğinizin uyku düzenini oturtmak için öncelikle bir gece uykusu rutini oluşturmak gereklidir. Ilık bir banyo, sessizi sakin bir oyun, hikaye okumak, ninni mırıldanmak gibi. Ancak bütün bunları her gece aynı sırayla yapmaya özen gösteriniz. Bebeğiniz aynı sırayı takip etmekten hoşlanacaktır.
Bebeğinizin günlük aktiviteleri ve uykusu için belli bir düzen oturtmaya çalışın. Bu demek değil ki dakikası dakikasına saatlere uyacaksınız ancak genel olarak günün hemen hemen hep aynı saatlerinde yemek, oyun, uyku düzeni sağlayın. Bu saatleri benimsediğinde o saatteki aktiviteye daha kolay adapte olacaktır.
• Potansiyel tehlikeler
Bebeğinizin hiç uyku problemi yokken birden geceleri uyanmaya veya uykuya dalmada güçlük çekmeye başlayabilir. Bu gelişme aslında bebeğinizin zihinsel ve motor gelişiminin bir parçası olan ebeveynlerden ayrı kalmaya karşı gelişen huzursuzluk nedeniyledir.
Bu aylardaki bebeğiniz yuvarlanmaya, kendini çekerek ayağa kalkmaya ve yerde sürünmeye başlamıştır ve yeni yeteneklerini sürekli uygulamak, denemek isteyecektir. Hatta uyuduktan sonra bile uyanıp yeniden pratik yapmak isteyecektir. Çok yoğun olarak bu aktivitelerle uğraştığı zaman ve örneğin yatağında ayağa kalkıp uzun bir süre oturamadığı zaman, uykuya tekrar dalamayacak ve ağlayacaktır. Ayağa kalktıktan sonra yeniden oturamazsa ona nasıl oturabileceğini öğretmeniz gerekir. Bu her zaman yatağında ayağa kalktığında olmayabilir, hemen her yerde ve durumda ona nasıl yeniden oturabileceğini ve yatabileceğini öğretmeniz gereklidir ki gece uyanıp kalktığında yeniden kendi kendine yatmayı ve uyumayı öğrenebilsin. Ona oyun oynar gibi ayağa kalkmayı ve tekrar oturmayı pek çok kez tekrarlayarak öğretebilirsiniz.
Eğer bebeğiniz normalde akşam saat 8.30’dan sonra yatıyor ve gece birden uyanıyorsa bebeğinizi her zamankinden yarım saat önce uykuya yatırmanız onun gece boyu uyumasını sağlayabilir. Bu yöntem gerçekten işe yarayabilir. Deneyin.
9-12 ay arası
Bu aylarda bebeğiniz geceleri 10-12 saat ve gündüz iki kez 1.5-2 saat uyur. Bebeğinizin yeterince uyuyup uykusunu aldığından emin olmalısınız çünkü uyku bebeğinizin gelişimi için çok önemlidir. Sabit uyku düzenine ve bebeğinizi hemen hemen hep aynı saatlerde uyutmaya özen gösterin. Eğer bu düzeni kaydırırsanız gece uykuya dalması güçleşip daha sık uyanabilir. Daha önceki aylar için de söylediğimiz gibi banyo yaptırmak, masal okumak, sessiz bir oyun oynamak gibi. Her gece aynı rutini aynı sırayla yaptığınızdan emin olun. Bebekler düzenden hoşlanır ve sırda ne olduğunu bilmek onları mutlu eder. Eğer banyo yapmaktan hiç hoşlanmıyorsa bu aktiviteyi başa koyup ilk önce onu tamamlayabilirsiniz. Masal sevmiyorsa ona şarkı mırıldanabilirsiniz.
Bebeğinizin gece uykusu düzeni gibi gündüz aktivitelerini de düzene sokarsanız bebeğiniz gece rutinini daha kolay kabullenir. Eğer hep aynı saatlerde yer, oynar, uyur ve aynı anda yatağa giderse daha rahat uyur. Bebeğinize pek çok yeteneği kazanmasında yardımcı olduğunuz gibi uykuya kendi kendine dalması konusunda da yardımcı olabilirsiniz.
Bu aylardaki muhtemel problemler bebeğinizin yeni öğrenmeye başladığı ve çok zevk aldığı oturmak, yuvarlanmak, yerde sürünmek ve hatta birkaç adım atmak gibi aktivitelerden uzak kalmak istememesi olacaktır. Bu başarılar onu çok heyecanlandıracak ve uyumak istememesine, uyusa bile uyanıp yeniden pratik yapmak istemesine neden olacaktır. Kendini sakinleştirip uykuya dalamazsa ağlamaya başlayacaktır. Bebeğinizi gece uyanıp bu heyecanla bulduğunuzda beslemenizin yardımı olmayacak hatta durumu daha da zorlaştıracaktır.
Gelişiminin doğal bir parçası olan sizden ayrı kalma korkusu da-sizi özlemesi, geri dönüp dönmeyeceğiniz konusunda huzursuz olması gibi- siz odasına gidip sakin bir şekilde onunla konuştuğunuzda geçecek ve rahatlayıp uykuya dalacaktır.
6.aydan sonra bebeğiniz hala sizin yanınızda uyuyorsa artık onu kendi odasına taşıma vakti gelmiş demektir; geceleri uyanmasının sebeplerinden biri de sizin odadaki varlığınızı hissetmesi ya da sesinizi duyması olabilir. Gece uyuyamamasının diğer bir sebebi odasının aşırı karanlık olması olabilir. Kimi bebekler uyumadan önce tanıdık bir çevrede olduklarını görüp rahatlamak ihtiyacı duyabilirler; bu sebeple uygun bir gece lambası kullanmanız faydalı olabilir.
12-18 ay arası
Bebeğiniz artık bebeklikten çıkıp bir çocuk oldu ancak hala küçüklüğündeki kadar uykuya ihtiyacı var. İki yaşına kadar 11 saati gece olmak üzere günde 13-14 saat uyuması gerekli.Hala gündüz iki kısa uykuya ihtiyaç duyar ancak 18 aylık olduğunda günde bir kez akşamüstü 1.5-3 saat arası uyku yeterli olacaktır. Bu düzeni ise 4-5 yaşına kadar devam etmelidir. İki gündüz uykusundan bir gündüz uykusuna geçişi zor olabilir. Uzmanlar bunun için geçiş döneminde bir süre bebeğinizin gece ne kadar uyuduğuna dikkat ederek bir veya iki gündüz uykusu ayarlamanızı ve gündüz bir kez uyuduğunda gece uykuya erken yatırmanızı tavsiye ediyorlar.
• Bu aylarda sağlıklı uyku alışkanlıkları edinmesini nasıl sağlayabiliriz?
Hayatının bu ilk yıllarında çocuğunuzun uykularının sürekli bir düzene oturmasını beklemeyin. Bir kaç gün hatta ay boyunca geceleri düzenli uyuyup, sonra tekrar ilk doğduğu günlerdeki gibi geceleri sıklıkla uyanmaya başlayabilir.
Bebeğiniz daha küçükken yaptıklarınız dışında pek yeni birşey yoktur. Şu andaki en iyi kozunuz bebeğiniz yaklaşık altı aylıkken başladığınız stratejileri sürdürmektir;
Gece uykusu rutini; banyo yaptırmak, masal okumak, ninni mırıldanmak gibi, bebeğinizi sakinleştirip uyumasına yardımcı olacaktır. Unutmayın bütün bu aktiviteleri hep aynı sırayla ve oldukça sakin ve huzurlu hareketlerle uygulayıp bebeğe gece uykusunun huzur ve mutluluk verici olduğunu hissettirmek gerekir. Unutmayın bebekler ve çocuklar düzeni sever, aktivitelerin hep aynı sırayla yapılması ve arkadan ne geleceğini bilmeleri onları heyecanlandırır ve mutlu eder. Eğer bebeğinizin hala harcaması gereken fazla enerjisi varsa onu çok zorlamadan biraz daha oyun oynatıp veya masal anlatıp tekrar yatağına götürebilirsiniz.
Günlük aktivitelerde de hep aynı sırayı ve saatleri uygulamaya özen gösterin, bu düzeni benimsediğinde uyku vaktini daha kolay kabullenecektir.
Bebeğinizin uykuya her gece kendisinin dalmasına özen gösterin. Uyuyabilmesi için sallanma, ilgi ve ninni söylenmesi gibi aktivitelere ihtiyaç duymaması gerekmektedir. Eğer uyuyabilmesi için özel bir aktiviteye ihtiyaç duyuyorsa gece her uyanışında aynı aktiviteyi sağlamadan tekrar uykuya dalamayacaktır.
Bu yaştaki bebeğiniz geceleri uykuya dalma güçlüğü veya gece sık uykudan uyanma gibi sorunlar yaşayabilir. Bu yaştaki problem muhtemelen artık ayağa kalkıp yürüyebiliyor olmasından kaynaklanmaktadır. Daha önceki aylarda yeni öğrendiği aktivitelere ve başarılarına karşı duyduğu heyecan gibi bir heyecanla uyumak istemeyebilir. Uyumak istemezse uzmanlar bebeğinizi birkaç dakika süreyle yatağında bırakmanızı ve sakinleşmesini beklemenizi öneriyor.
• Bebeğin kendi kendine uyuması amacı ile ağlamasına göz yummak doğru mudur?
Bebeğe yalnız uyumayı öğretirken duygularını göz ardı etmemeniz gerekir. Bebekler tek başlarına uyumayı öğrenmeleri için ağlamaya terk edildiklerinde ailelerinin onları rahatlatmak için ilgilenecek kadar sevmedikleri hissine kapılırlar. Ağlamayı kestiklerinde sebep yardımın geleceğinden ümidi kesmiş olmalarıdır. Burada sorulması gereken soru "bebeği en az ilgilenerek nasıl uyuturum?" değil, "bebeğimin huzurlu, kendine güvenli ve sevildiğini ve önemsendiğini hissettirerek nasıl kendi kendine uyumasını sağlayabilirim?" olmalıdır.
Bebeği uykusunun geldiğini gördüğünüzde yatağına koyun ve ona şarkı mırıldanın, sırtını okşayın ve huzurlu olmasını sağladıktan sonra odadan ayrılın. Eğer ağlarsa yeniden odaya dönüp onu rahatlatıp tekrar çıkabilirsiniz.
İlk yıl içinde pek çok kereler bebeğinizin odasına dönüp onu sakinleştirmeniz, beslemeniz gerekebilir. Bebeğiniz onun ihtiyaçlarına cevap verdiğinizi ve size güvenebileceğini öğrenip huzur içinde uykuya dalabilir. Bebeğiniz ne kadar sizin onun ihtiyaçlarınıza cevap vereceğine inanırsa o kadar az ağlayacak ve huzurlu bir şekilde uyuyacaktır. Her ne kadar bebeğinize ihtiyacı olduğunda yardım etmek onu ağlamaya bırakmaktan daha fazla zaman harcamanıza neden olsa da, bebeğinizin şu anda ve ilerde daha mutlu ve huzurlu bir insan olmasını sağlayacaktır.
Eğer çocuğunuz gece uyandığı zamanlarda sizden yakın ilgi görmeye alıştıysa, onu yavaş yavaş bu durumdan vazgeçirmeye başlayın. Örneğin gece uyandığı saatlerde rahatlatmak amacıyla onu sütle beslemek yerine, sadece su verin ya da hiçbir şey vermeden tekrar uyutmaya çalışın. Geceleri uyandığında ışığı yakıp onunla oynamaya alıştırdıysanız, buna devam etmeyin. Işığı yakmadan, onu kucağınıza almadan sadece konuşarak rahatlatmaya çalışın.
Alıştığı uyku rutinlerinde bir değişim çocuğunuzda uyku problemine yol açabilir (örneğin odasının ya da yatağının değişmesi veya mutlaka birlikte uyuduğu ve sevdiği bir oyuncak hayvanının kaybolması gibi). 12-14. aylar arasında bebekler aktif olarak rüya görmeye başlarlar, bu da onun şaşkınlıkla ya da korkuyla uykusundan uyanmasına sebep olabilir.
Bu periyot anne ve babalar için gerçekten zor, stresli ve yorucu olabilir. Ancak uyku eğitimi konusunda sabırlı ve istikrarlı davranırsanız, bir süre sonra olumlu sonuçlarını almaya başlayacak ve yaşadığınız zorlukları unutacaksınız.
18-24 ay arası
Bebeğiniz artık gece 10-12 saat, akşamüstleri ise bir kez 1.5-3 saatlik uyku ihtiyacı duyar. Bazı bebekler ise 2 yaşına kadar günde iki kez gündüz uykusu uyuma ihtiyacı duyarlar ve sizin bebeğiniz de onlardan biri ise onunla savaşmayın, uyumasına izin verin.
Bu yaşta bebeğinizin hala kötü uyku alışkanlıkları varsa bunları değiştirmeye çalışın. Bebeğiniz hala sallanarak, kucakta veya ninni ile uyuyorsa artık bunları değiştirmenin zamanı gelmiştir. Bebeğiniz bu aktiviteler olmadan uyuyamıyorsa size bağımlı demektir ve gece de uyanınca size ihtiyaç duyacaktır. Uzmanlar şöyle bir örnek veriyor; siz yatağınızda yastığınıza başınızı koyup uyursunuz. Gecenin bir vakti uyanıp yastığınızın başınızın altından alınmış olduğunu görseniz ne yapardınız? Aynı şekilde bebeğiniz örneğin gece uykuya hep müzik CD’si dinleyerek dalıyor ise gece yarısı uyanıp müziği duyamayınca ne olduğunu düşünür ve yeniden uykuya dalmakta güçlük çekebilir. Bunu engellemek için bebeğinizi uykusu geldiğinde henüz tam uyumamışken yatağına yatırıp kendi kendine uyuması için yalnız bırakmak gereklidir.
• Bebeğinize kabul edebileceği seçenekler sunun
Bu günlerde çocuğunuz yeni keşfettiği bağımsızlığının limitlerini test etmeye başlar ve etrafındaki dünyayı kendisi kontrol etmek ister. Gece uykusu için savaşma süresini kısaltmak için bebeğinize gece uykusu rutininde seçim yapması şansı verebilirsiniz, örneğin hangi masalı dinlemek istediği, hangi pijamayı giymek istediğine karar vermesi gibi. Burada çocuğunuza yüzlerce ihtimal yerine sizinde uygun bulacağınız birkaç seçenek vermektir. Örneğin çocuğunuza "yatmak ister misin?" diye sormak yerine, çünkü alacağınız cevap büyük ihtimalle hayır olacaktır, "şimdi mi yoksa beş dakika sonra mı yatmak istersin?" şeklinde sorabilirsiniz. Hala kararı o vermiş olacak ancak her iki seçenekte de sizin istediğiniz olacaktır.
• Muhtemel sorunlar
Bu yaşlardaki çocuklarda en sık görülen problemler uykuya dalma güçlüğü ve sık gece uyanmalarıdır. Bu yaş grubunda bir sorun daha olabilir. 18-24 aylar arasında herhangi bir zamanda çocuklar yataklarının parmaklıklarına tırmanmaya çalışabilir ve düşme riski ile karşı karşıya kalabilirler. Bu durum bebeğinizi artık daha büyük yatağa almanız anlamına gelmez.
Bu durumda ne yapılabilir? Yatağı alçaltılabilir, yatakta parmaklıklara tırmanmasına destek olabilecek oyuncaklar varsa bunlar yataktan çıkartılabilir. Eğer çocuğunuz bir kez parmaklığa tırmanıp düştü ve siz çok ilgi gösterip onu kendi yatağınıza aldıysanız tekrara yatağına geri götürdüğünüzde aynı ilgiye ulaşmak amacı ile yeniden tırmanmayı göze alabilir. Bunun yerine sakin ve doğal olup, ciddi bir şekilde tırmanmaması gerektiğini söylemeniz ve onu yeniden yatağına yatırmanız gerekir. Ne yapmaması gerektiğini çabuk öğrenecektir.
Bebeğinizi yatağına yatırdığınızda onun sizi göremeyeceği bir yerden onu izleyip yatağın parmaklıklarına tırmanmaya çalıştığını gördüğünüzde hemen uyarın. Bunu birkaç kez yaptıktan sonra yeniden denemeyecektir.
Çocuğunuzun parmaklıklara tırmanmamasını sağlayamıyorsanız o zaman yatağın etrafını güvenli hale getirmeye çalışın. Yatağın etrafına yastıklar yerleştirebilirsiniz ve yatak etrafında bebeğiniz üzerine düşerse yaralanmasına neden olabilecek sert ve sivri oyuncaklar ve cisimleri uzaklaştırın. Her koşulda parmaklığa tırmanıyorsa parmaklığı alçaltın. Yani tırmanmasını engelleyemiyorsanız en azından yaralanmasını engelleyin.
Onu yenemiyorsanız onun tarafına geçin!
24-36 ay arası İki üç yaşlar arası çocuklar gece 11 saat uyku ve akşamüstleri 1.5-2 saatlik uykuya ihtiyaç duyar. Bu yaş grubu çocukların çoğu akşam 7-9 arası uyur ve sabah 6:30-8 arası uyanır. Yani artık sizin uyku düzeninize artık hemen hemen yakındır. Hala sizden daha fazla hafif uyku dönemine sahiptir ve bu 4 yaşına kadar böyle devam eder. Bir uyku döneminden diğerine sizden daha fazla geçeceği için yine sizden daha fazla uyanır. Bu yüzden çocuğunuza uyandığı zaman nasıl tekrar uykuya dalacağını öğretmeniz gerekir.
Artık çocuğunuz parmaklıklı yataktan çıkabilecek kadar büyümüştür. Hele birde ikinci kez hamile iseniz doğum yapmadan 6-8 hafta önce çocuğunuzu normal yatağa geçirmelisiniz. Yeni bebeği parmaklıklı yatağa getirmeden bir süre önce büyük çocuğunuz yatağına alışmış olmalıdır. Eğer çocuğunuz direnç gösteriyorsa bebek 3-4 aylık olana kadar parmaklıklı yatağı büyük çocuğunuza bırakabilirsiniz. Çocuğunuz alıştıktan sonra bebeği yatağa alırsınız.
Çocuğunuzun yeni taleplerini tahmin edip gece uykusu rutinine eklemek
Yeni bir hikaye, şarkı, bir bardak su gibi makul ve gerçekçi yeni talepler gece uykusu rutinine eklenebilir. Ancak çocuğunuz sadece bir isteğinin yerine getirileceğini bilmelidir, daha fazlasının değil. Çocuğunuz isteğinin yapıldığını görmeli ancak bunun sizin limitleriniz dahilinde olduğunu kavramalıdır..
Çocuğunuza her zaman sıcak bir iyi geceler öpücüğü vermeyi unutmayın
Çocuğunuz normal yatağa geçtikten sonra daha sık kalkmaya başlarsa onu yavaş ve sakin bir şekilde yatağına götürüp ciddi bir şekilde "iyi geceler" diyebilirsiniz. Bu yaşlarda yatmaya karşı direnç oldukça sık görülen bir durumdur ve bu yaşlardaki çocukların hiçbiri isteyerek yatmaz.
Karanlıktan korkma, yatağın altında canavarlar olması ve sizden uzak kalmak istememesi sık görülen problemlerdir. Çok endişelenmeyin. Korku çocuğunuzun normal gelişiminin bir parçasıdır. Eğer geceleri kabus görüp uyanıyorsa hemen yanına gidin rüyası hakkında konuşup onu rahatlatmaya çalışın. Eğer rüyaları devam ederse günlük hayatınızın içinde buna kaynak olabilecek problemleri bulmaya çalışın. Eğer gerçekten çok korkarak uyanıyor ve kolay kolay sakinleşemiyorsa onu arada bir yatağınıza almanızda bir sakınca yoktur.
Bebeğim gece boyunca huzurla uyurken şimdi uyumuyor ve sık sık uyanıyor. Neden olabilir?
Bebeğinizin uyku alışkanlığı değişti ise ve geceleri huzursuzlanıyor ve sürekli uyanıyorsa bunun pek çok sebebi olabilir;
Diş çıkarma; Dişetlerinde hafif ağrı ve kaşınma, huzursuzluk bebeğin normal düzenini geçici olarak bozabilir.
Büyümenin kilometre taşları; Bebeğiniz büyüdükçe daha fazla beslenmeye ihtiyaç duyabilecektir. Eğer bebeğinizi artık geceleri beslemiyorsanız ebeveynlerden biri mutlaka bebeğin odasına gidip onu rahatlatmalıdır.
Bebeğiniz gelişimiyle birlikte önemli adımlar atmışsa ve bunun için büyük çaba harcıyorsa -kendini çekerek ayağa kalkmaya çalışmak, yürümek gibi-bu başarının mutluluğu ile uyanık kalmak isteyebilir. Uykudan uyanıp bu yeni becerilerini denemek isteyebilir, bu durumda onu yatağından almadan rahatlatıp uyuması için huzurlu ortam yaratmaya çalışın.
Kulak enfeksiyonları; bebeğiniz bağırarak ağlıyorsa, kulağını çekiştiriyorsa, kendini arkaya atarak ağlıyorsa ve avutulamıyorsa bebeğinizde kulak enfeksiyonu olabilir. Bu durumda bebeğinize uyku düzeni oturtmak amacı ile sıkıntı çektirmenin anlamı yoktur. Bu durumda doktorunuzu aramanızda büyük yarar vardır.
Ayrılmaya karşı veya diğer huzursuzluklar; Çok hareketli bir günden sonra örneğin yolculuk, yeni bir bakıcının başlaması, annenin işe dönmesi, dadının izin alması ve bebeğin 9 aylığa yaklaşması bebeğin uykusunun bozulmasına sebep olabilir. Bebeğinizin huzursuz olduğunu hissediyorsanız onu rahatlatmak için iki kat daha çaba gösterin, uyku düzenini rutin hale getirmeye daha dikkat edin, daha fazla sevgi ve sabır ile yaklaşın ama hemen her zaman bebeğinizin kendi kendine uykuya dalmasını sağlamaya çalışın.
Bebeğinizi yatağınıza alabilir misiniz?
Hemen her aile herhangi bir zamanda bu deneyimi yaşar ve bebeği yatağa almanın herkes için daha iyi bir uyku sağladığını keşfeder. Ancak bu durum bazı problemlere sebep olabilir
1. Yatak örtünüzün, yastıklarınızın hafif ve gergin olmasına dikkat edin. Ağır, yumuşak ve çok kıvrımlı örtü ve yastıklar bebeğinizin hem çok ısınmasına hem de yüzünü kapatıp nefes almasına engel olabilir.
2. Bebeğinizin yatağın kenarlarına girip sıkışmamasına dikkat edin.
3. Yatarken bebeğinizi çok kalın giydirmeyin çünkü sizin vücutlarınızdan yeterince ısı alacaktır.
4. Bebeği yastık üzerinde yatırmayın.Hem yuvarlanıp yana düşebilir ya da yastığın yumuşak kıvrımları nefes yolunu kapatıp tehlikeli olabilir.
5. Bir bebekle oyun çocuğunu yan yana yatırmayın. Hem yanlışlıkla bebeği tekmeleyebilir hem de istemeden üzerine yuvarlanıp boğulmasına neden olabilir. Eğer her iki çocuğunuzu da yanınıza almanız gerekiyorsa mutlaka arada ebeveynlerden biri olmalı.
6. Uykunuz çok derinse bebeğinizi yatağınıza almayın
Bebeğinizi o hoşlansa bile yüzüstü yatırmayın. Sırtüstü ve yan yatırın. Çünkü yapılan araştırmalarda yüzüstü yatan bebeklerde ani bebek ölümleri görülmüş ve sırtüstü veya yan yatan bebeklerde bu durum söz konusu olmamaktadır. Amerikan Pediatri Akademisi ailelere bebekleri sırt üstü veya en doğrusu yan yatırmalarını önermektedir. Bebeğinizi yastıklarla destekleyerek yan yatarken de rahat uyumasını sağlamanız mümkündür.
Bebeğim ve Ben