Çocuklarda yaramazlıkla zeka genelde doğru orantılı olarak değerlendirilir. Yani yaramaz, hareketli çocuğun çok zeki olduğu düşünülür. Pedagog Dr. Melda Alantar bakın bu konuda neler söylüyor?
Yaramaz çocuğun zekâ yönünden normal çocuktan farkı yoktur. Sadece aşırı hareketlilik sonucu, aile tarafından çocuklara nerede durulması gerektiği öğretilmediğinde ‘şımarıklık’ görülür. Çok hareketli çocukta ‘hiperaktivite bozukluğu’ denen sorun oluşabilir.
Hareketlilik ile zekâ düzeyi arasında herhangi bir bağlantı yoktur. Aşırı hareketlilik sıklıkla ailenin sınır koymaması sonucu, çocukların nerede durması gerektiğini öğrenememesi durumunda, halk arasında "şımarık" denen çocuklarda görülür. Ayrıca, çok hareketli çocukta uzmanlar tarafından ‘Dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu’ denilen sorun da söz konusu olabilir. Ama o çocukların zekâları aynı diğer çocuklar gibi büyük oranda normal olmakla birlikte, onlarda görülen oranda geri veya ileri de olabilir. Yani, yaramaz çocuğun zekâ yönünden normal çocuktan farkı yoktur. Amaçsız hareketlilik zekâ geriliği olan veya otistik çocuklarda sık görülür.
Yaramazlıkla Zekâ Arasındaki Fark Ayırt Edilebilir mi?
Üstün zekâlı çocuklarda, amaçsız hareketlilik değil; keşfetme, merak etme, araştırma ve anlamaya çalışma gibi amaçlı hareketlilik görülebilir. Bu çocuklarda neden sonuç ilişkisi kurma, söyleneni kavrama iyi geliştiği için çocuk, ailenin ve büyüklerin koyduğu sınırları kolay kabullenir. Yaptıklarının sonucunu hesap etme yetenekleri, sosyal becerileri, zekâları nedeni ile daha gelişmiş olduğu için toplum içinde uyumsuz hareketleri çok gözlenmez.
Dikkat süreleri uzun olduğu ve dürtüsel olmadıkları için ilgilendikleri konu üzerine odaklanıp, uzun süre aynı konu ile meşgul olabilirler. Ailenin sınır koymaması, şımartmasından kaynaklanan yaramazlıklarda çocuk ailesinin yanında olmadığı başka ortamlarda, başka kişilerleyken söylenenleri dinler, evdeki hareketleri orada yapmaz.
Okula, kreşe giden çocuklarda, ‘Evde çok yaramaz, okulda çok sessiz’ denen çocuklar, genelde evde her isteği yapılıp, sınır koyulmayan çocuklardır. Bazen şımartma çok aşırı derecede olduğunda ve kurallar hiç öğretilmediğinde ise, çocukta her ortamda istediği davranışları kuralsız sergileme gözlenebilir.
Yaramazlıkta en çok ayırt edilmesi gereken; çocukta hiperaktivite olup olmadığıdır. Bu durumda aile ve büyükler sınırları koysa da, çocuk bunları uygulamak istese de, uygulayamaz, elinde olmadan düşünmeden hareket eder, başına çok iş getirir. Bu gibi durumlarda, ailenin gözünün devamlı çocuğun üzerinde olması gerekir.