Çocuklarda okul öncesi dönem olarak da adlandırılan 4-5 yaş, evde kazanılan doğru beslenme alışkanlıklarının yerleştiği, bu alışkanlıkların okul dönemindeki yeme davranışlarınıda etkilediği hatta yetişkin birer birey haline gelindiğinde oluşabilecek sağlık sorunlarıyla bile ilintili olduğu bilinen bir süreçtir. Bu dönemde doğru beslenme alışkanlıkları kazanma konusunda anne, baba ve aile büyükleri önemli birer örnek teşkil etmektedir.
Bu yaş grubundaki çocukların günlük olarak her besin grubundan tüketmesi sağlanmalıdır.bu besin grupları süt ve süt ürünleri, et grubu, sebze –meyve grubu, yağ grubu ve tahıllardan oluşmaktadır Yapılan fiziksel aktivite göz önünde bulundurularak çocukların günlük beslenme düzeni ayarlanmalıdır. Bu dönemde özellikle dikkat edilmesi gereken bir nokta kahvaltı yapma alışkanlığının oluşturulmasıdır. 1-2 dilim peynir çeşitleri, tam tahıllı ekmek, zeytin, pekmez – bal, süt, haftada 2-3 kere yumurta veya omlet, taze meyve, evde yapılmış kuru meyveli kek veya börek çocukların kahvaltılarında olabilecek gıdalardır.
Bu yaş grubu çocukların oldukça aktif oldukları ve gelişimlerinin en yüksek düzeyde seyretti düşünülerek gereksinimleri karşılayacak hem besleyici değeri yüksek hem de çocukların severek tüketebileceği gıdalarla beslenmesi gerekmektedir. Her zaman olduğu gibi her öğün kendi içerisinde yeterli miktarlarda karbonhidrat ,protein ve yağ içermelidir. Mutlaka kahvaltı arkasına ara öğün, öğle yemeği, bunu takip eden 1 veya 2 küçük ara öğün ve akşam yemeği okul çocuğunun gereksinimlerini karşılayacak yemek sistemidir.
Özellikle çocukların ana öğünlerde temel besin grubumuz olan ekmek ve ekmek türevi olan çorba – pilav – makarna gibi gıdalar, et/ tavuk haftada en az 1gün balık ve mevsiminde olan herhangi bir sebze yemeği ,bunun yanında oldukça önemli kalsiyum kaynakları olan süt ve yoğurt hem ana öğünlerde hem de ara öğünlerde tükettirilmelidir. Büyüme ve gelişme sırasında vücutta meydana gelen bir çok mekanizmada proteinlere önemli görevler düşer. Eğer vücudumuz protein alamazsa vücut hücreleri yenilenemez. Bu durumda büyüme yetersiz kalır.Vücut için temel protein kaynakların yiyeceklerimizden sağlanır.
Proteinler bitkisel ve hayvansal kaynaklar olmak üzere iki kaynaktan elde edilir.Hayvansal kaynaklar yumurta,et,tavuk,balık,deniz ürünleri,süt,yoğurt gibi kaynaklardır.Proteinlerin bitkisel kaynakları ise kurufasuyle,nohut,mercimek gibi kurubaklagiller ve tahıl ürünleridir.Tabii bunların dışında hayatın başlangıcında aldığımız en değerli protein kaynağı anne sütüdür.
Hayvansal kaynaklı proteinlerin biyoyararlılığı yüksektir.Yani vücudumuz bu proteinlerden daha çok yararlanır.Bitkisel kaynaklı proteinlerin vücut tarafından kullanımı ise daha düşüktür.Hayvansal besinlerin içinde proteinin vucüt tarafından en iyi kullanıldığı gıdalar anne sütü ve yumurtadır.Her ikisinde de bulunan proteinlerin neredeyse tamamı vücudumuz tarafından kullanılır.Bu yüzden yumurta ve anne sütündeki proteinler “örnek protein ” olarak adlandırılırlar. Çocuklarda büyümenin devam etmesi sebebiyle protein gereksinimi fazladır.Her yaş grubu için protein gereksinimi farklıdır.Alınan protein kaynaklarının vücudun kolay kullanabileceği kaynaklardan olması gerekir.Bu nedenle bitkisel kaynaklı proteinlerle beraber hayvansal kaynaklı proteinler de beslenmede kullanılmalıdır.
Proteinin eksik alınması çocuklarda büyümeyi ve zihinsel gelişimi etkileyebilir.Büyüme-gelişme sorunları oluşabilir.Ayrıca proteinin vücutta bir çok önemli reaksiyonda yer aldığını düşünürsek bu reaksiyonlarda da aksamalar gerçekleşebilir.
Milliyet-Amerikan Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü/ Dyt. Ayça Ilıca Murat