İslam’da Musiki’nin yeri nedir? Cami-tekke musikisi…
Musiki, insanlık tarihi kadar eskidir. Musiki, insan fıtratının meylettiği Allah’ın lütfu olan nimetlerden birisidir. Duygu ve düşüncelerin ifade edildiği bir araçtır.
Kur’an ve Musiki
Kur’an tilaveti musiki olarak değerlendirilmemiştir.
Ancak “…Kur’an’ı ağır ağır, tane tane oku.” (Müzzemmil Suresi, 4. ayet.) ayeti ile “Kur’an’ı sesinizle süsleyiniz” (Buhari, Tevhid 52.) hadisi, kıraatte güzel sesin önemini belirtmiştir. Kur’an’ı ruh ve manasından soyutluyarak, onu salt bir ses ya da nağmeye indirgeyerek okumak hoş görülmemiştir. Kur’an’ı ruh ve manasından soyutluyarak, onu salt bir ses ya da nağmeye indirgeyerek okumak hoş görülmemiştir.
Ezan
Tevhidin ilanı ve namaza çağrı işlevi olan ezanın okunuşu, aynı zamanda bir sanattır. Osmanlı döneminde Selatin camilerde görev yapacak imam ve müezzinlerin güzel sesli ve musiki bilgisine sahip olmaları tercih edilmiştir. Enderun’a alınan güzel sesli ve kabiliyetli gençler, musiki eğitiminden sonra hünkâr müezzinliğine seçilirlerdi.
Dinî (Cami-Tekke) Musikisi
Cami musikisi enstrümana yer vermeden, yalnızca insan sesiyle icra edilir. Camide Kur’an-ı Kerim tilavetinin yanında müezzinlerce yapılan tesbihat, tekbir, salavat, salâ, ilahi, güzel sesle okunur. Osmanlı döneminde her hicri ay için bestelenmiş ayrı ilahiler vardı.
Tekke musikisinin icrasında enstrüman kullanılır. Tekke musikisinde zikir ön plandadır. Musiki zikrin devamlılığını sağlayan bir görev üstlenmiştir. Tekkelerde yapılan zikirlerde seslere, ritmin yürütülmesi amacıyla, kudüm, bendir, ney, rebab gibi enstrümanlar eşlik eder.
Osmanlılarda musikinin icra alanlarından biri de mehterdir. Mehter dünyanın en eski askeri bandolarından birisi olarak kabul edilir. Mehter Takımı, savaş zamanında askerlere cesaret vermek ve düşmana korku salmak amacıyla orduyla birlikte sefere çıkardı.