Trigonometrinin kurucusu olarak kabul edilen Battani kimdir? Battani biyografi… Battani kimdir kısaca… Battani kısaca hayatı… Battani’nin çalışmaları…
Battani, 858 yılında Urfa’nın Harran bölgesinde doğdu. Bir süre Fırat Nehrinin sol tarafında bulunan Rakka bölgesi’nde yaşadı. Babası Cabir İbn Sinan el Battani tarafından eğitildi. 877 yılında astromiyle ilgili çalışmalarına başladı, bunun için bugünkü Halep’in 160 km doğusunda, Fırat Nehri kıyısındaki Rakka şehrinde bir rasathane kurdu.
Battani’nin astronomi ve matematik alanında bilime büyük katkıları oldu. Ortaçağ Avrupa’sında Albategnius veya Albategni adıyla saygıdeğer bir öğretmen ve bilgin olarak tanındı.
Battani, Batıya trigonometriyi öğreten kişi olarak tanınmaktadır. Trigonometrinin mucidi olarak kabul edilen Battani; astronomi çalışmaları sırasında matematik ve trigonometriden faydalanmış, küre ve düzlem trigonometrisi üzerinde araştırmalar yapmıştır. Güneş, Ay ve gezegenlerin hareketlerini, yörüngelerini daha doğru bir şekilde belirlemeye çalışmış, Güneş’in Dünya’dan en uzak bulunduğu noktadaki hareketini keşfetmiş ve Dünyanınkine göre Güneş’in yörünge eğilimini ve Dünya’nın dönüş eksenindeki değişme değerlerini bulmuştur.
Kendisinden 500 yıl sonra gelen Kopernik’in 23 derece 35 dakika olarak bulduğu Dünya’nın ekliptik eğimini Battani, 23 derece olarak hesaplamış, bugün bilinen açı değerini yaklaşık yarım dakikalık bir farkla bulmuştur. Yaptığı gözlemlerle tam 489 yıldızı sınıflamıştır. Battani, yaptığı bu son derece hassas gözlemler sonucu güneş yılını ilk defa 365 gün 5 saat 46 dakika 36 saniye olarak gerçek değere çok yakın hesaplamıştır. Günümüzde gelişmiş teleskoplar ve bilimsel hesaplamalar sonucu bu ise bu değer, 365 gün 5 saat 48 dakika 46 saniye olarak hesaplanmıştır.
Battani, Müslümanlar için büyük bir önemi olan kıble yönünün farklı coğrafyalarda hesaplanabilmesine yönelik çalışmalar yapmıştır.
Battani’nin Çalışmaları:
Dik üçgenleri inceleyerek geometrideki temel kavramlardan sinüs, kosinüs, tanjant, kotanjant, sekant ve kosekantın tariflerini yapan ve bunları gerçek anlamda ilk defa kullanan kişidir. Sıfırdan 90 dereceye kadar açıların trigonometrik değerlerini hesaplamıştır. Tüm bu matematik ve trigonometri teknikleri Batı Avrupa’da 15. yüzyıldan 17. yüzyıla kadar Kopernik, Kepler, Tycho Brahe ve Galilei gibi ilim adamları tarafından da kullanılmıştır. Gerçek astronomik cetveli hazırlayan ilk ilim adamıdır. Battani, ilmi çalışma ve araştırmaları süresince hep Allahu Teala’nın büyüklüğünün sırlarını, göklerle yeryüzü arasındaki alakayı inceledi. Son derece mütevazi bir alimdi. İlmin Allahu Teala’nın marifetine, yani tanınmasına hizmetçi kabul ederdi.
Ömrünün hepsini Fırat Nehri yakınındaki rasathanesinde ilimle uğraşmakla geçiren Battani, İslam aleminde olduğu gibi, Batılı ilim adamları tarafından da çok faydalanılmış, onun bir deha olduğu kabul edilmiştir. İki oryantalist Gibbs ve Kremers, Battani hakkında: “Onda şaşılacak bir zeka vardı. O, Müslümanların her nevi kültürünü ihtiva eden bir ansiklopedi gibiydi” demişlerdir. Yine Batılı bir ilim olan Erich Bell de onun için: “Trigonometriye cebir ilmini uygulayan ilk bilim adamıdır. Yani cebirsel trigonometrinin kurucusudur. Tarih boyunca görülen en büyük astronomi alimidir” demiştir.
Battani, 929 yılında Samarra şehri civarında Kasralcıs’ta vefat etti.