Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, Anayasa değişikliği paketinin bazı maddelerinin iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açılan davada verilen kararını basın toplantısıyla açıkladı.
Anayasa Mahkemesi, 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna ilişkin iptal davasında, Anayasa Mahkemesi ve HSYK ile ilgili bazı maddelerin kısmen iptaline karar verdi.
Kısmen iptal edilen maddeler dışında Anayasa paketi referanduma götürülecek.
Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, Anayasa Değişikliği Paketi’nin iptali ve yürürlüğünün durdurulmasına ilişkin davayla ilgili Yüce Mahkeme’nin aldığı kararı, düzenlediği basın toplantısıyla açıkladı ve soruları yanıtladı.
Kılıç, Anayasa‘nın bazı maddelerinde değişiklik yapılması hakkındaki Kanun’un iptali ve yürürlüğünün durdurulması istemiyle Türkiye Büyük Millet Meclisi üyesi 111 milletvekilinin yaptığı başvurunun, bugün (dün) Anayasa Mahkemesi tarafından saat 09.30’da başladığı görüşme ve müzakerelerin 9,5 saatlik bir maratondan sonra karara bağladıklarını bildirdi. Kılıç, alınan kararlarla ilgili şu açıklamayı yaptı:
”Başvuran davacıların, bu Anayasa paketinin tamamının şekil yönünden iptali konusundaki iddialarının tamamı reddedilmiştir.
Ancak, Anayasa paketinin, Anayasamızın 4. maddesinde ön görülen teklif edilemezlik yasağı kapsamında olduğu iddia edilen 8., 14., 16., 19., 22., 26. maddelerinin incelenmesine oy çokluğuyla karar verilmiş ve yapılan denetim sonunda kanunun 16. maddesiyle Anayasa Mahkemesi‘nin yapısına ilişkin Anayasa’nın 146. maddesinde yapılan değişikliğin 4. fıkrasında Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Sayıştay, Yükseköğretim Kurulu ve Baro Başkanlarının Anayasa Mahkemesi’ne gönderecekleri üyeler için yapacakları seçimlerde, her üyenin bu seçimlerde kullanacağı oyda, her üyenin ancak bir aday için oy kullanabileceğine ilişkin, tırnak içinde ifade ediyorum burayı, her üyenin yani fıkrada iptal edilen bölümü söylüyorum; ‘Her üyenin ancak bir aday için oy kullanabileceğine ilişkin’ bu ibare iptal edildi.
Yine kanunun 22. maddesi ile Anayasa’nın 159. maddesine yapılan düzenlemenin 3. fıkrasında yer alan ‘Sayın Cumhurbaşkanı’nın Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’na atayacağı üyelerin iktisat ve siyasal bilim dallarıyla, üst kademe yöneticilerinden olacağına ilişkin ibare, yine bu 3. fıkradaki yine tırnak içinde söylüyorum; ‘iktisat ve siyasal bilim dallarıyla’, yine tırnak içinde, ‘üst kademe yöneticileri’ bu ibareler iptal edilmiştir. Yani geriye kalan hukuk dallarındaki öğretim üyeleri ile avukatlar arasında seçim mümkün halde devam edecektir.
Yine ayrıca Danıştay, Yargıtay, Adalet Akademisi ile adli ve idari yargı hakim ve savcılarının Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu‘na üye seçiminde ancak bir aday için oy kullanabileceklerine ilişkin ibare de iptal edilmiştir. Ve bu ibarelerin, yine tırnak içinde ifade ettiğim, ‘ancak bir aday için oy kullanabileceklerine ilişkin’ ibarelerin bu esas maddelerin dışında, geçici maddelerde de yansımaları var. Oralarda da geçici maddelerde bu ibareler yer alıyordu. O maddeler içinden de, geçici maddeler içinde de bu ibareler çekilip alınmıştır, iptal edilmiştir.
Yürürlüğün durdurulmasına ilişkin istem oy birliğiyle reddedilmiştir. Kurulumuzun aldığı sonuçlar bunlardır: bu sonuçların ülkemiz için, milletimiz için hayırlı olmasını diliyorum.”
SİYASİLERDEN İLK TEPKİLER GELDİ
Anayasa Mahkemesi’nin, Anayasa Değişiklik Paketi’nde HSYK ile ilgili bazı maddelerde kısmi iptal kararı alması muhalefet tarafından farklı değerlendirildi. İşte, Saadet, CHP, MHP, BDP ve BBP’den karara ilk tepkiler:
SAADET: AYM MECLİS’İN ÜZERİNE ÇIKTI
Saadet Partisi Genel Başkanı Numan Kurtulmuş, ”Anayasa Mahkemesi, bir kere daha kendisinin TBMM üzerinde, senato gibi görev yaptığını tescilledi” dedi.
Kurtulmuş, Anayasa Mahkemesi’nin 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna ilişkin iptal davasında, Anayasa Mahkemesi ve HSYK ile ilgili bazı maddelerin kısmen iptaline karar vermesi ile ilgili olarak, Kurtulmuş, yaptığı değerlendirmede, mahkemenin henüz yasalaşmamış hükümleri iptal ettiğini söyledi.
”Anayasa Mahkemesi, bir kere daha kendisinin TBMM üzerinde, senato gibi görev yaptığını tescilledi. Teklif içinden cımbızla ifade çekerek yeni bir yasa yaptı” görüşünü dile getiren Kurtulmuş, Anayasa Mahkemesi Raportörü Osman Can‘ın medyada yer alan ”Anayasa Mahkemesi’nin kararını yok sayın” yönündeki görüşlerinin uygulanamayacağını ve daha büyük bir karmaşa ortaya çıkaracağını da sözlerine ekledi.
CHP: KÖKTEN İPTAL EDİLMELİYDİ
CHP milletvekilleri, Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç‘ın anayasa değişikliğinin iptali istemine ilişkin başvuruyla ilgili kararı açıklamasını Meclis kulisindeki televizyondan izlediler. İşte ilk tepkiler:
CHP Grup Başkanvekili Muharrem İnce, Anayasa Mahkemesinin, Anayasa değişikliği paketine ilişkin kararına ilişkin, ”Sorunumuz o 2 maddeyle ilgilidir, 2 madde referanduma gitmeyecekse, hayırlı uğurlu olsun” dedi.
Kararın açıklamasının ardından yapılan değerlendirmelerde bulunan CHP Grup Başkanvekili İnce, şunları söyledi:
”Anayasa Mahkemesi, hukuki bir inceleme yapmıştır. Haklı bulur, haklı bulmaz… Anayasa Mahkemesi, bugüne kadar ki başvurularımızın yüzde 63’ünde bizim istediğimiz şekilde karar vermiş, yüzde 37’sinde farklı kararlar vermiş. Bunun hukuki sonuçları olduğu gibi bilimsel platformda da bu tartışılacak. Karara saygılıyız.
Karar, beni şahsi olarak tatmin etmedi… Ama halkımız, bütün milletimizi tatmin edecektir. Anayasa Mahkemesinin, CHP’nin hassasiyetlerini dikkate almak gibi bir özelliği yok, olmak zorunda da değil. İktidar partisi, sürekli olarak yargıyla bizim aramızda polemiklere giriyordu. Bütün istatistiklere baktığımızda yüzde 63 oranında biz haklı çıkmışız. Gerekçeli kararı görmeden, ayrıntılı değerlendirme yapmamız doğru olmaz. Halkımız, Türk milleti, referandumda yargıyı, yürütmenin emrine sokmayacaktır, buna güveniyoruz.
İki madde referanduma gitmeyecekse… Bizim engellilere, yaşlılara, çocuklara pozitif ayrımcılıkla ilgili bir sorunumuz olabilir mi? Bizim bunlara itirazımız yok. Sorunumuz o iki maddeyle ilgilidir. İki madde referanduma gitmeyecekse, hayırlı uğurlu olsun.”
DİĞER GÖRÜŞLER
CHP İstanbul Milletvekili Mustafa Özyürek ise ”Kılıç’ın açıklamasına göre iki madde referandum dışı kalacak. CHP’nin esas itirazı, hukuk devletini ihlal eden düzenlemeler şeklinde olduğu için bu iki maddeyeydi. Bu durumda CHP’nin itirazları dikkate alınmış oluyor. Diğer maddelerin referanduma gitmesi halinde evet oyu vereceğimizi söylemiştik” dedi.
CHP İzmir Milletvekili Ahmet Ersin de ”Anayasa Mahkemesi, bir orta yol bulmaya çalışmış. Pratikte çok sağlıklı bir sonuç çıkaracağını zannetmiyorum. Karar beni tatmin etmedi. Biz de üyelerin seçim şekline itiraz ediyorduk, seçim şekli bizim istediğimiz şekilde oldu” şeklinde konuştu.
CHP Afyonkarahisar Milletvekili Halil Ünlütepe ise ”Sayın Cumhurbaşkanı’nın referanduma sunduğu madde metni, Anayasa Mahkemesi’nce müdahale edilerek, değişiklik yapılıyor. Dolayısıyla iki madde referanduma gitmiyor. CHP’nin dediği gibi iki maddenin dışında halk oylaması yapılıyor. Bu iki maddenin dışında referanduma gidilmesi halinde destek olacağımızı, başından beri söyledik. İstediğimiz oldu. Bu iki maddedeki kısmen iptaller, maddenin tümünün oylanmasını engeller” değerlendirmesinde bulundu.
MHP: AYM YETKİSİNİ AŞTI
MHP Genel Sekreteri Cihan Paçacı, AYM’nin bazı maddelerin kısmen iptaline karar vermesi ile ilgili olarak, mahkemenin yetki aşımında bulunduğunu söylerken referandumda ‘Hayır’ çıkması için çalışacaklarını söyledi.
Paçacı, Anayasa Mahkemesi‘nin, 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna ilişkin iptal davasında, Anayasa Mahkemesi ve HSYK ile ilgili bazı maddelerin kısmen iptaline karar vermesi ile ilgili olarak, mahkemenin yetki aşımında bulunduğunu söyledi.
Paçacı, yaptığı değerlendirmede, değişiklik paketinin zaten tartışmalı olduğunu ve sadece ”AK Parti’nin anayasası gibi durduğunu”, ancak buna rağmen kararı referandumda halkın verebilmesi için CHP‘ye iptal başvurusunda destek vermediklerini belirtti.
Anayasa Mahkemesi‘nin görev ve yetkilerinin Anayasa‘da belirtilmiş olduğunu anımsatan Paçacı, mahkemenin değişiklikleri sadece şekil yönünden inceleyebileceğini kaydetti.
Mahkemenin, kamuoyunda ”türban düzenlemesi olarak” bilinen değişiklikleri, Anayasa‘nın değiştirilemez ve değiştirilmesi teklif dahi edilemez maddeleri ile ilişkilendirdiğini anımsatan Paçacı, gerekçesi henüz açıklanmadığı için son iptallerin neyle ilişkilendirileceğini merak ettiklerini söyledi. Paçacı, ”Anayasa mahkemesi yetki aşımında bulunmuştur” diye konuştu.
Cihan Paçacı, referandumda ”Hayır” oyu çıkması için çalışacaklarını da bildirdi.
BDP: TATMİN EDİCİ KARAR DEĞİL
Anayasa Mahkemesinin kararını değerlendiren BDP de, CHP gibi kararın kendilerini memnun etmediğini açıkladı.
BDP Grup Başkanvekili Ayla Akat Ata, Meclisin iradesinin temel kabul edilmesi gerektiğini ifade ederek, ”Anayasa Mahkemesinin kararının, Meclisin iradesini hiçe sayan ve yasama organının yerine geçebilecek bir karar olmamasını beklerdik. Bu karar için bu tür şaibeler var. Siyasi parti olarak bizi mevcut karar tatmin etmedi” diye konuştu.
BDP Şırnak Milletvekili Hasip Kaplan da kararda, Anayasa değişiklik paketinin tamamına ilişkin çok esaslı bir değişikliğin söz konusu olmadığını, referandum sürecini etkilemediğini söyledi.
CHP Tunceli Milletvekili Kamer Genç ise karara göre, ”HYSK ve Anayasa Mahkemesi ile ilgili maddelerinin referanduma götürülemeyeceğini” savundu.
BBP: CHP’NİN İSTEDİĞİ OLDU
BBP Genel Başkanı Yalçın Topçu, Anayasa Mahkemesi ve HSYK ile ilgili bazı maddelerin kısmen iptali ile ilgili olarak, ”CHP’nin istediği neyse adeta o yerine getirildi” dedi.
Topçu, Anayasa Mahkemesi’nin, 5982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanuna ilişkin iptal davasında, Anayasa Mahkemesi ve HSYK ile ilgili bazı maddelerin kısmen iptaline karar vermesi ile ilgili olarak, ”CHP’nin istediği neyse adeta o yerine getirildi” dedi.
Topçu, yaptığı değerlendirmede, ”Mahkemenin adeta evli olmayan iki insanı boşamak gibi karar verdiğini” ifade ederek, CHP eski Genel Başkanı Deniz Baykal‘ın, TBMM’deki grup konuşmasında, değişiklik teklifinin iki maddesinin iptal edilmesini geri kalanları da referanduma götürmeden hep birlikte yasalaştırmayı önerdiğini ifade ederek, ”CHP’nin istediği neyse adeta o yerine getirildi” diye konuştu.
Topçu, milletten kaçılmaması gerektiğini de kaydetti.