Ali Tezel yazdı
Torba Kanun’da prim ve vergi affından başka çok sayıda değişiklik de var. 2008’de yürürlüğe giren kanundaki hatalar telafi edilmeye başlanmış ama kötü değişiklikler de mevcut. Bunlardan biri de asgari ücretin 16 yaşından değil, 18 yaşından küçükler ve büyükler diye değiştirilmesi. Bu, 16 ve 17 yaşındaki yaklaşık 250 bin çalışanın daha çok prim ödeyeceği için maaşları düşecek demek
Bundan sonra yapılacak düzenlemeyle asgari ücret “16 yaşından küçükler ve büyükler” diye değil, “18 yaşından küçükler ve büyükler” diye değiştirilecektir. Tasarıdaki maddeyle getirilen değişiklikle halen 16 yaşından büyükler 760.5 lira brüt ve 544 lira net ücret, 16 yaşından küçükler ise 648 lira brüt ve 464 lira net ücret alırken, bundan sonra 18 yaşından büyüklere 544 net, küçüklere 464 lira verilecek. Yani, asgari ücret 16 değil 18 yaş altına göre belli edilecek. 16 ve 17 yaşında olanlar artık ayda 80 lira daha az ücret alacaklar. Yakında asgari ücreti 16 yaşından küçükler-büyükler değil de 18 yaşından küçükler-büyükler diye ayıracaklar. Bu gelişmeyle, 16 ve 17 yaşındaki gençlerin ücretleri ayda 80 lira azalacak. Asgari ücretle değişiklik daha gündeme gelmeden SGK şimdiden bunu uygulamaya başlamış. 16 ve 17 yaşındaki gençler şimdiden daha çok SGK primi ödeyecekler.
250 BİN ÇIRAĞIN DA MAAŞI DÜŞECEK
Torba Kanun ile ayrıca asgari ücrette yaş kademesi değiştirilince çırak statüsünde çalışan yaklaşık 250 bin işçinin de maaşı düşecek. Çırak olarak çalışanlar halen brüt asgari ücretin yüzde 30’unu, yani 229 lira alarak çalışıyorlar. Yeni kanunla çırakların maaşı 178 liraya düşürülüyor. Yani maaşları zaten düşük olan çırakların geliri 51 lira daha azalmış olacak. SSK’LI OLANIN TARIM SİGORTASI SONA ERECEK “Tarım Bağ-Kur’lu olanlar, SSK’lı işe girerlerse Tarım Bağ-Kur sona erer, SSK çalışması bitince otomatik Tarım Bağ-Kur başlatılır” denilerek reformun hataları düzeltiliyor.
30 GÜNDEN AZ ÇALIŞANLARA BORÇLANMA HAKKI
29’uncu maddeyle, ayda 30 günden az olarak işverenlerince SGK’ya bildirilen işçiler 30 günden eksik kalan sürelerini isterlerse isteğe bağlı kapsamında her ay veya sonradan borçlanma suretiyle ödeyebilecekler. Borçlanma süreleri de SSK’lı gibi değerlendirilecek; şu anda ödedikleri zaman Bağ-Kur’a sayılıyordu. Yerinde bir düzenleme, reformun hataları düzeltiliyor. Ayrıca, ayda 30 günden az olarak işverenlerince SGK’ya bildirilen işçiler, 30 günden eksik kalan sürelerini isterlerse isteğe bağlı kapsamında her ay ödemeleri halinde SSK’lı gibi değerlendirilecek; zira şu anda ödedikleri zaman Bağ-Kur’a sayılıyordu. Buna ilaveten, ayda 30 günden az SGK’ya bildirilenler, isterlerse İŞKUR’a işsizlik sigortası primini de her ay ödeyebilecekler.
TOPLULUK SİGORTALILAR BAĞ-KUR’DAN KURTULDU
Eski topluluk sigortalılarına 01.10.2008 gününden beri yapılan eziyete son veriliyor. Ülkemizle sosyal güvenlik sözleşmesi akdetmemiş ülkelere götürülen Türk işçileri için işverenler, sadece kısa vadeli (iş kazası-meslek hastalığı) ile GSS primi ödüyorlar, bu işçilerin uzun vadeli yani emeklilik primlerini ödemiyorlardı. İsteyen işçi, emeklilik primini kendi cebinden isteğe bağlı olarak ödüyordu ama ödediği isteğe bağlı primler SSK’ya değil Bağ-Kur’a sayılıyordu. Yani bize Sosyal Güvenlik Reformu olarak sunulan reformla yurtdışına götürülen işçiler, ameleler hem emeklilik primlerini kendi ceplerinden ödemek zorunda bırakılmıştı hem de kendi ceplerinden ödedikleri emeklilik primleri Bağ-Kur’a ödenmiş sayıldığından daha geç ve daha az emekli aylığı ile emekli olacaklardı. Yapılan yarım düzenlemeyle işçiler, emeklilik primlerini yine kendi ceplerinden ödemeye devam edecekler ama ödedikleri primler SSK’ya sayılmaya başlanacak.
ÇIRAK VE STAJYERLER İLE KURSİYERLERE SAĞLIK YARDIMI
24’üncü madde ile yapılan değişiklikle; SGK, çırak ve stajyerlere GSS kapsamında sağlık yardımı vermiyordu. Bu konuda çok sayıda eleştiri alıyordu, yapılan düzenlemeyle çırak ve stajyer olarak prim ödeyenlere de artık sağlık yardımı verilecek. İŞKUR eğitimine katılarak adlarına İŞKUR tarafından prim ödenenlere de SGK, GSS kapsamında sağlık yardımı vermiyordu. Bu konuda çok sayıda eleştiri alıyordu, yapılan düzenlemeyle bu kesime de artık sağlık yardımı verilecek.
65 YAŞINDAN BÜYÜKLER DE KAPSAMDAN ÇIKARILIYOR
25’inci madde ile yapılan düzenlemeyle 5510 Sayılı Kanun ile 01.10.2008 gününden beri; eski adıyla Tarım Bağ-Kur ve Tarım SSK’lılardan aylık gelirleri asgari ücretten az olanlar sosyal güvenlik kapsamı dışında tutulmuştu. Şimdi bunlara bir de 65 yaşından büyük olanlar eklenmiş oldu. Artık, 1.10.2008 gününden beri kendilerinden emeklilik primi istenmeyen (ama 01.01.2012 gününden sonra mecburi GSS primi ödeyecek olan) ve emekli olmaları mümkün olmayan 10 milyonluk tarım kesimi (gerek çiftçi gerekse de çiftçi yanında amele olanların) arasına 65 yaşından büyük olanlar da eklenmiş oldu. Kısa süre sonra bunun sıkıntılarını da yaşarız. Zira, ileride bu kesim emekli aylığı gibi bir hakkı olmadığında ve çalışma güçlerini de kaybettiklerinde yaşayacak para bulamayacaklardır.
TRAFİK KAZALARINDA PROVİZYON İSTENMEYECEK
Acil hallerde olduğu gibi trafik kazalarında da (trafik kazaları acil hal değil miydi?) provizyon olmaksızın hastalar SGK üzerinden GSS’li gibi tedavi edilecek. İşçilerden ücretsiz izinli olanlara 1 aya kadar zorunlu GSS primi ödemeden sağlık hakkı getirilmiş.
ZORUNLU GSS’DE 182 LİRA KALDIRILMIŞ
01.01.2012’ye ertelenecek zorunlu GSS uygulamasında aylık kişi başı düşen gelirlerine göre, 31 lira, 91 lira ve 182 lira olan dilimlerden 182 lira kaldırılmış. 182 lira ödemiş olanlara da ödedikleri iade edilecek. Stajyerler ve kısmi zamanlı çalıştırılan öğrenciler ile usta öğreticilerin prime esas kazançları, asgari ücret olarak sabitlenmiş.
EVDE ÇALIŞANA YENİ KOLAYLIK
İSTEĞE BAĞLI STAJ DA GELECEK
Halen sadece üniversite öğrencilerinden zorunlu staj yapanlar sigortalı oluyordu; artık isteğe bağlı stajyerlik de başlayacak. Bu durumda normalde işçi olanları da şirketler stajyer diye bildirebilecekler, yani kayıtdışılığı yasal hale getirecekler.
EVDE İŞ YAPAN KADINLARA YENİ HAK
Kendi evinde vergiye tabi olmayacak basit işler yapıpsatıp kadınlardan isteğe bağlı olanlar, diğer isteğe bağlıların yarısı kadar prim ödemektedirler. Ama bunun ön şartı, 01.10.2008 gününden önceden beri bu işi yapıyor olmalarıydı. Şimdi bu şart kaldırılmış, halen yapmakta olmaları yeter şart olmuş. Yerinde bir uygulama. Yerinde bir uygulama.
18’DEN KÜÇÜKLERİN BABALARINA VERİLEN CEZA-PRİME AF
Başbakan 2007 yılında “18 yaşından küçüklere gittikleri hastanelerde sorgusuz sualsiz tedavi imkânı getirdik” dedi ama sonraki şu cümleyi unuttu: “Ana-babalarının kesesinden.” Uygulamaya göre 18 yaşından küçüklerin ana-babasının sosyal güvencesi yoksa, hastanede bakılıyor ama ana-babadan biri o gün zorunlu GSS’li oluyor ve kanuna göre bir ay içinde gelir testi yaptırıp SGK’ya GSS giriş bildirgesi düzenlemek zorunda. Bunu bilmeyen anababalara şu ana kadar önce 760 lira ceza, sonra da en yüksek GSS primi olan aylık 182 lira borç çıkartıldı.
TRAFİK KAZASI SAĞLIK GİDERLERİNİ SGK ÖDEYECEK
2007 yılına kadar SGK, trafik kazalarındaki sağlık giderlerini ödüyordu ama Sayıştay denetimine girdiği bu ilk yılda Sayıştaycılar, “Trafik kazalarında zorunlu trafik sigortası var, siz ödemeyin oradan alsınlar” diye rapor yazınca, SGK trafik kazalarında sağlık yardımını kesip vatandaşları mağdur etmişti. Şimdi bu mağduriyete son veriliyor ve trafik kazalarında da SGK, sağlık yardımı verecek.
Gazete Habertürk