Ruh sağlığı alanında çalışmak sabırlı ancak yüksek iş tatmini peşinde koşanlara göre bir kariyer vaat ediyor
Konunun uzmanları Türkiye’nin bu alanda uzman açığı içinde olduğunu ancak gençlerin “iş garantisi” endişeleri nedeniyle çok fazla rağbet göstermediklerini anlatıyorlar. Bu alanda kariyer yapmak uzun bir süreç gerektiriyor. Öncelikle “ruh sağlığı” dendiğinde işin çok fazla ayağı var. Bu alanda klinik psikologlar, psikolojik danışmanlar, psikanalistler, çift ve evlilik terapistleri, aile terapistleri ve sosyal hizmet uzmanları çalışıyor. Peki bu meslek gruplarından birine dahil olmak için nasıl bir eğitimden geçmek gerekiyor?
En çok klinik psikolojiyi tercih ediyorlar
Psikolog unvanını almak isteyenlerin ilk olarak, üniversitelerin psikoloji bölümlerinde en az lisans diplomasına sahip olmaları gerekiyor. Lisans derecesindeki bu eğitim, ülkemizde 31 üniversitede veriliyor. Geniş bir yelpazeye sahip olan psikoloji içinde yaklaşık 25 alt dal barındırıyor.
Davranış Bilimleri Enstitüsü Kurucusu Emre Konuk, gençlerin daha çok uygulamalı alanları tercih ettiklerini ve en çok klinik psikolojinin talep edildiğini belirtiyor. Genel olarak bakıldığında psikoloji alanında lisans yapanlar klinik psikoloji alanında iki yıl yüksek lisans yapabiliyor. Fakat bazı üniversiteler yüksek lisansa kabul etmenin ön koşulu olarak psikoloji diplomasına gerek duymuyor. Örneğin Boğaziçi Üniversitesi, kendi vakfında telafi dersleri sunarken, Bilgi Üniversitesi ise psikoloji bilgisi yeterlilik sınavı açıyor.
Psikiyatrist açığı daha fazla
Ruh sağlığında tıp eğitimi kökenli tek alan psikiyatri, diğerlerine oranla daha az eleman yetiştiren bir bölüm. Tıp fakültesini bitirdikten sonra uzun bir eğitim dönemini göze alıp psikiyatriyi seçenler tıbbın diğer alanlarına göre daha az sayıda. Öte yandan ruh sağlığında kariyer yapmak isteyenler için en fazla “iş garantisi” sunan bölüm de burası. Üstelik, en fazla kazanç elde edilen alan da denilebilir. Psikiyatri anabilim dalını tercih eden öğrenciler, tıp fakültesinde altı yıllık eğitimi tamamladıktan sonra, dört yıl boyunca psikiyatri alanında uzmanlaşarak psikiyatr olarak iş hayatına atılıyor. Türkiye’de yaklaşık 50 üniversite tıp eğitimi veriyor.
Türkiye için yeni bir alan: Psikanaliz
Ruhsallığını farklı bir bakış açısıyla inceleyen psikanaliz, tarihsel olarak eski olsa da ülkemizde çok yeni bir alan olarak göze çarpıyor. Üniversitelerde psikanaliz eğitimi bulmak mümkün değil. Bu eğitimi sadece, IPA (International Psychoanalytical Association) gibi kuruluşların tanıdığı grup ya da derneklerde almak mümkün. İstanbul Psikanaliz Grubu ve İstanbul Psikanaliz Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Derneği bunlar arasında.
Psikanalist olabilmek için önceden ya psikolog ya psikiyatrist olarak çalışıp deneyim kazanmak gerekiyor. Birçok etaptan oluşan psikanaliz eğitimi 10 yıllık bir süreyi kapsıyor.
Danışmanlıkta daha çok fırsat var
Psikolojik danışman unvanını elde edebilmek için eğitim fakültelerinin dört yıl süren “Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık” bölümünden mezun olmak gerekiyor. Bu alanda lisans eğitimi veren 18 üniversitenin 16’sında yüksek lisans ve doktora yapmak mümkün. Bu programlardan da her yıl yaklaşık 800 psikolojik danışman mezun oluyor.
Bu bölümden mezun olanlar genellikle Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullar, rehberlik ve araştırma merkezleri; Adalet Bakanlığı’na bağlı ceza ve tutuk evleri, ıslah evleri; silahlı kuvvetlere bağlı psikolojik danışma ve rehberlik servisleri; Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastane ve sağlık merkezlerinde iş bulabiliyorlar.
Sosyal hizmet uzmanlığı
Amerika’da terapi dünyasının yüzde 80’i sosyal hizmet alanında çalışıyor. Ama Türkiye’de en yeni ruh sağlığı hizmeti veren mesleğin sosyal hizmet uzmanlığı olduğunu söylemek yanlış olmaz. Bu alanda eğitim veren tek okul Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal Hizmet Bölümü. Buradan mezun olanlar, “sosyal hizmet uzmanı” veya “sosyal çalışmacı” unvanını alıyorlar. Bu alanla ilgilenenler, Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerde, Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı rehberlik ve araştırma merkezleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumları, SSK, Sosyal Hizmet İl Müdürlükleri, rehabilitasyon merkezleri, çocuk yuvaları, huzurevleri ve cezaevleri gibi kurumlarda çalışabiliyorlar.