İki neyzenin bile aynı akordu tutturması çok zorken bu akşam 40 neyzen bir araya gelip tek nefes oluyor.
Geçen yıl hayata geçirilen ‘Kırk Ney Bir Nefes’ projesinin sanatçıları, bu yıl Cemal Reşit Rey‘de bir kez daha ney severlerin karşısına çıkıyor. Dinleyeni manevi havaya büründüren, felsefesi ve Türk-İslam kültüründe ayrı yeri olan bir enstrümandır ney. Akort tutturması en zor olan çalgıların başında gelir. Neyi tek bir kişiden dinlemek bile ruha müthiş haz verirken, birkaç neyzenin aynı anda üflediği ney sedasının tadı bambaşka yansır kulaktan kalbe. İki neyzenin bir araya geldiğinde akort tutturamayacakları ile ilgili söylemler olsa da şimdi bahsedeceğimiz projede yer alan 40 neyzen, bu yaygın kanıyı bozmaya aday. Geçen yıl çeşitli yerlerde tek ses ve tek nefes olan usta neyzenler, bu akşam Cemal Reşit Rey‘de unutamayacağımız bir konser daha verecek.
Zaman gazetesinden Esra Keskin’in haberine göre, ‘Kırk Ney Bir Nefes’ projesinin mimarı, usta neyzen Aziz Şenol Filiz, 40 neyzenin aynı anda üflemesinin en büyük hayali olduğunu söylüyor. Hayatında bir kez olsun yapmayı planladığı 40 neyzenin tek ses olması, Filiz’in birçok arkadaşı tarafından gerçekleşmesi imkânsız gibi görülse de; o, idealinden hiç vazgeçmemiş. Ona göre bu proje zor değil. Önemli olan tek şey 40 neyzenle gönül birliği içinde olabilmek… Bu düşüncelerle çıktığı yolda, hayalini paylaştığı birçok neyzen, projeyi çok içten karşılamış ve içinde yer almayı kabul etmiş.
Filiz’in idealini gerçekleştirme sürecini bir de onun ağzından dinleyelim: "Hayalimi anlattığım kişiler bunun zor olduğunu söylediler, fakat yine de kabul ettiler. Bu konuda direkt tanıdığım ya da sadece kendisinin neyzen olduğunu bildiğim birçok sanatçı arkadaşımla, bütün konuşmaları kendim yaptım. Neticede herkese, hiç üşenmeden projeyi ve düşüncelerimi anlattım. Bu samimiyet karşısında en yaşlısından en gencine, Türkiye’nin pek çok ilinden ağabeylerim ve hocalarım böyle bir hâli yaşamayı kabul ettiler. Bizim bu konuda vurgulamak istediğimiz şey, izleyicilere 40 kişinin gönül akordunu yansıtabilmekti. Akordun, insanların ruhlarından ve o beraberliği istemelerinden kaynaklandığını düşünüyorum. Hakikaten biz o sahnede, var olan repertuarı gönül akorduyla seslendiriyoruz."
Proje aslında ilk aşamada tek bir konser olarak düşünülmüş. Fakat halkın yoğun ilgisi karşısında arkası da gelmiş. Filiz, "Bazı şeyler siz düşünmeseniz de kendiliğinden kararlılığını ortaya koyuyor. ‘Kırk Ney Bir Nefes’ de öyle oldu. Yani biz tek konser diye düşünürken geçen yıl Bursa Festivali bizi ağırladı. Ardından Sultanahmet ve Ayasofya arasında yoğun bir kalabalığın karşısına çıktık. Bu sene tekrar Cemal Reşit Rey’de çalıyoruz. 2010 projeleri kapsamında inşallah tekrar çalacağız." diyor. 40 neyzen arasında 83 yaşında ki Yavuz Yekta‘dan Ekrem Vural‘a, Mahmut Bilki‘den Yusuf Kayya‘ya, Salih Bilgin‘den Arif Erdebil‘e, Bülent Özbek‘e, Sadrettin Özçimi‘ye ve 22 yaşındaki Eşref Berk Türkoğlu‘na kadar birçok usta neyzen yer alıyor.
Projenin sahibi usta neyzen Aziz Şenol Filiz, 40 neyzenin aynı anda üflemesinin en büyük hayali olduğunu söylüyor.
Üreticiler ney yetiştiremiyor
Son dönemde geleneksel sanatlara olan ilginin artışından olsa gerek, geçen yılki konserin biletleri 15 gün öncesinden tükenmiş. Bu akşamki konser için de biletler bitmiş ancak projede yer alan 40 neyzen, 2010 projeleri kapsamında önümüzdeki günlerde tekrar bir araya gelecek. Üstelik bu birliktelik Galata Mevlevihanesi’nde olacak. Filiz, "Halkın ilgisi, biraz meraktan biraz da o heyecanı yaşamak istemelerinden kaynaklanıyor. Ama eserleri icra ederken ortaklığın tadını asıl biz sürdük. Sadece ney konserleri değil, ney de inanılmaz bir talep patlaması yaşıyor. Üreticiler ney yetiştiremiyor. Üretilen neylerin her gün yurtdışına gidecek hâli yok. Türkiye’de geleneksel sanatlara doğru kayan bir süreç yaşanıyor." diyor ve ekliyor: "Bunun nedeni belediyelerin ve özel kuruluşların açtığı kurslardır. Bazen ney kurslarının bu kadar çok açılmasının iyi mi kötü mü olduğu ile ilgili tartışmalar yaşanıyor. Bana göre elbette iyi. Çünkü ney çalamayan vazgeçecektir. Üfleyebilense ileride usta olabilir. Bundan daha güzel bir şey olamaz." Filiz’e göre şu an Türkiye’de profesyonel neyzenlerin sayısı 100 civarında. Neyle ilgilenen ve bu sanatı icra etmeye çalışanların sayısı ise 3 ile 5 bin arasında değişiyor.