Deniz Ergürel’in haberi
Teknoloji dünyasına Fransızların adını yazdıran sistem, 2011 sonunda ortadan kaldırılacak. Çünkü Minitel, Amerikalıların internetine Fransız kaldı.
Fransız telefon ağına bağlı bir teletekst terminali olan Minitel, internet öncesinde kullanılan bir online servisti. Fransız PTT’sinin (posta, telefon ve telekomünikasyon) 1980’li yılların başında geliştirdiği bu sistem ile kullanıcılar online alışveriş, tren rezervasyonu, chat ve telefon rehberinde arama yapabiliyorlardı.
Minitel, tıpkı diğer büyük teknolojiler gibi hükümetin katkılarıyla gelişti ve yaygınlaştı. Sosyal hayatı düzenlemek için Minitel’i önemli bir araç olarak gören Fransa, bu teknolojiye büyük destek verdi. Desteğin nihai amacı Fransa’yı teknolojik olarak diğer ülkelerden çok daha ileri bir seviyeye taşımaktı. Ama bu destek, interneti geliştiren Amerikalıların aksine askerî değil, sivil kanattan geldi.
Minitel ilk başta, Fransa Telekom şirketinin kâğıt israfını önlemek amacıyla dijital bir telefon rehberi ağı olarak tasarlandı. Kullanıcılar, bilgisayara benzeyen özel bir terminal yardımıyla, aradıkları telefon numarasına bu dijital ağ üzerinden ulaşabiliyorlardı.
Fransa Telekom şirketi, Minitel’i yaygınlaştırmak için kullanıcılara ücretsiz terminaller dağıttı, servisi kullanma bedeli de telefon faturasına yansıtıldı. Servis sağlayıcılar ise içerik üretme işi üzerine yoğunlaştılar. Minitel’e gösterilen ilgi artınca kullanım alanı çeşitlendi. Dijital telefon rehberinin yanında hisse senedi takibi, online alışveriş, tren rezervasyonu ve hatta chat servisleri yaygınlaştı.
Kullanıcı sayısı 9 milyondu
1980’li yılların ortalarına geldiğimizde, henüz internetin telaffuz edilmediği, kişisel bilgisayarların yaygın olmadığı yıllarda, Fransızlar Minitel ile dijital çağa adımlarını atmış oldular. Minitel, 90’lı yılların ortalarına kadar popülerliğini korudu ama bu çok uzun sürmedi. Çünkü dünya internet teknolojisi ile tanıştı.
Fransızlar nasıl Minitel’i desteklediyseler, ABD’liler de interneti destekliyordu. Her iki ülke kendi teknolojisini ve iş modelini dünyaya hakim kılmak için çalıştı. Bu mücadeleden galip gelen internet oldu. 1999 yılında dünya üzerinde internet kullanıcılarının sayısı 150 milyonu aşarken Fransız Minitel kullanıcılarının sayısı ancak 9 milyon civarındaydı.
Bunun en önemli sebebi internetin, Minitel’den çok daha hızlı olmasıydı. Bir Minitel terminalin bağlantı hızı 1200 bps iken, o yıllardaki bir internet modeminin bağlantı hızı 56 kpbs’ye çıkıyordu. Bugün ise 100 MB’lik bağlantılar yapabiliyor.
Bir diğer önemli sebep ise kişisel bilgisayarların ve laptopların yaygınlaşmasıydı. İnsanlar basit bir terminal ve sınırlı grafiklere sahip bir teknoloji kullanmak yerine daha cazip imkânlar sunan kişisel bilgisayarlara yönelmişlerdi.
Mobil internetin yaygınlaşması Minitel’in sonunu getirdi. Tek bir merkezden ağır bir şekilde yönetilen Minitel, merkezi olmayan internet teknolojisine yenildi. 2009 yılında Fransız Telekom şirketi servislerini durdurduğunu açıkladı, 2011 yılının sonunda ise bu servisler tamamen ortadan kalkacak. Bir zamanlar teknoloji dünyasına Fransızların adını yazan Minitel artık bir nostalji olarak hatırlanacak.
***
Modem, klavye ve ekrandan oluşan bir terminal
Minitel sistemini kullanmak için klavye, modem ve ekrandan oluşan özel bir terminale ihtiyaç vardı. Bu terminal ile telefon hattına bağlandıktan sonra kullanılmak istenen servisin 4 haneli özel kodu giriliyordu. Bu kodun çalışma mantığı günümüzün interneti ile büyük benzerlik göstermekteydi. Minitel terminallerinde ayrıca bugün dünyada yaygın olarak kullanılan Qwerty yerine Fransa’ya özel bir klavye türü olan Azerty kullanılıyordu. Minitel terminalleri her ne kadar ücretsiz olarak dağıtılsa da terminali kullanma süresi telefon faturasına yansıtılıyordu. Kullanılan servisin talep ettiği ücrete göre değişen bu miktar bazen dakikada 1 Euro’ya kadar çıkabiliyordu. Minitel üzerinden kredi kartı ile alışveriş yapmak mümkündü. Minitel’in popüler olduğu yıllarda 26 binden fazla servis bulunmaktaydı.
Zaman