“Kusura bakma, kısa yazacak kadar vaktim yoktu” diyen insanoğlunun geldiği son nokta, Twitter. Sosyal medyanın bir süredir tartışılmaz hâkimi. Kimine göre 140 karakter kuralı nedeniyle okuma-yazma alışkanlıklarımızı bitiren ‘zararlı’ bir site, kimine göre yurttaş gazeteciliğinin vücut bulduğu adres. Twitter’ı diğer sosyal medya mecralarından ayıran en önemli özelliklerden biri ‘trending topics’ (TT) olayı. Twitter’ın kendine özgü algoritmasıyla şekillenen, belli bir süre içinde Twitter’a en çok yazılan sözcükler, söz öbekleri, hashtag’lerin arasında, ilk 10 sırayı oluşturanlara verilen ad. Her türlü sosyal/siyasi meseleler, özelikle Türkiye için futbol merkezli sportif hadiseler, televizyon dizileri, hayran kitlesi geniş sanatçılar, tepkiler, eleştiriler, güzellemeler hatta hiçbir anlam veremediğimiz cümleler TT listesine girebiliyor.
Nasıl oluyor, kim hangi cümleyi niye TT yapmak istiyor? Twitter’dan yapılan siyasi propagandanın hayatta bir karşılığı var mı? Anlam verilemeyen cümlelerin altında gizli reklam mı var? Maçı kazanan taraf Twitter’da hemen nasıl örgütleniyor? Ülkede kıyamet koparken bir televizyon dizisi ya da bir radyo programından doğan iki sözcük nasıl günlerce TT listesinde kalabiliyor? Twitter’da istedikleri zaman gündemi belirleyen isimlerden bazılarıyla konuştuk.
Altı ayda 250 TT
@RT_mi adlı kullanıcının 60 bine yakın takipçisi var. Bazen belirlediği konunun TT listesine girmesi sadece 15-20 dakikada gerçekleşiyor. Gün içinde “Bir konu açsak mı?” tweet’iyle başlıyor her şey. Sonrasını ondan dinleyelim: “Aklıma takılan herhangi bir şeyden etiket çıkabiliyor. Seyrettiğim programdan, dinlediğim şarkıdan… Etiketi belirlerken yazılabilirlik oranını en üst seviyeye çıkarabilecek şekilde düşünerek oluşturuyorum. Aklımda bir şey yoksa takipçilerimden tavsiye istiyorum.”
@RT_mi’nin TT listesine soktuğu 250’ye yakın cümlesi var. Genellikle çoğul konuşuyor, “Ne yaptıysak takipçilerimle birlikte” diyor.
@RT_mi’ye göre daha iyisi çıkana kadar en iyisi Twitter ve bu işten ekmek yiyenler daha beş yıl rahat. Kendisine markaların açıktan ya da gizli tekliflerle gelip gelmediğini sorduğumuz soruyu yanıtsız bırakma hakkını kullanıyor. Kendisinin geçen hafta içinde TT listesine soktuğu etiketlerden bazıları; ‘#TürkiyedeKadınsan’, ‘#AdamOlsaydında’, ‘#ÖzelilgiAlanım’, ‘#VeOAnGelir’ şeklinde.
@scary_hope’un 35 bin takipçisi var. O da etiket belirlerken ruh halini, ülke gündemini ya da özel istekleri dikkate alıyor ama o bir de gün içinde, insanların konuşmalarını bol bol not alıyormuş. TT olan her etiketinin büyük haz verdiğini söyleyen @scary_hope, bu işten henüz para kazanmadığını ama kazanmak istediğini söylüyor. Kimseyi ifşa etmiyor ama ona göre bu işten para kazanan birçok hesap var. @scary_hope, Twitter’ı yeni transfer olmuş futbolcuya benzetiyor. “Şimdilik uyum sürecinde ve performansının yüzde 50’siyle oynuyor Twitter, ısındıkça popülerliği de artacak ve çok büyük pazar olacak, çok kişi ekmek yiyecek onun üzerinden.” 35 bin küsur takipçiyi “takip edeni takip ederim” mantığı ile toplamış. Hâlâ da günlük düzenli olarak 250 civarı kişiyi takibe alıyor. Görüşmemizi bitirirken TT meraklıları için birkaç tüyo sözcük istedim, hiç düşünmeden “eski sevgili, aşk, mutluluk ve pazartesi” dedi. @scary_hope ile haber için görüştüğümüz birkaç gün boyunca ‘#gibigeliyor’, ‘#şuandaiyigelir’, ‘#çocuklardıkbiz’, ‘#dünyamarkasıyım’ ve ‘#sadeceKadınlar’ gibi etiketleri TT oldu.
Bu da gelir bu da geçer
Türkiye’nin en ünlü radyo programcılarından Nihat Sırdar ise işin teknik detaylarına dikkat çekiyor. Belirlenen etiketlerin kısa ve dikkat çekici olmasının önemine değiniyor. Sırdar, programında güncel üzerinden mizah yapmayı amaçladığı için daha çok malzeme ve espri yaratacak etiketleri öne çıkarmaya çalışıyor Twitter’da. Radyo ve televizyonlara faks yağdığı günleri gören biri olarak Twitter için “Bu da gelir bu da geçer” diyor. Açtığı konunun TT listesine girip girmemesini çok önemsemiyor ama yine de “Kısmen de olsa kişisel tatmin sağlıyor” diyor.
Mecra radyo olunca reklam veren markaların gizli saklı iş yapmadığını söylüyor Nihat Sırdar. Markalar TT listesine girmesini istediği konu başlığını ajansına çalıştırıyor, ajans radyoyla irtibata geçiyor ve belli bir bütçe karşılığında bir reklam çalışması olarak bu başlık kullanılıyor. Markaların bu aralar TT işine çok önem verdiğinin altını çiziyor.
efLAtunfilm’in sosyal medya sorumlusu Fırat Altun, televizyon fenomenine dönüşen ‘Leyla ile Mecnun’ dizisinin Twitter hesabını yönetiyor. Pazartesi akşamları yayımlanan dizi istisnasız her pazartesi TT listesine giriyor, bazen salı akşamına kadar listede kalıyor (Dünya TT listesine de defalarca girdiğini anımsatalım). Dizinin TT listesine girmediği çok az bölümü var. Altun, dizi yayımlanırken sağ alt köşede beliren etiketi, dizi yayımlanmadan 4-5 saat önce kanala gönderdiklerini belirtiyor. Genellikle birden fazla etiket gönderiyorlarmış kanala ve kanal bunlardan istediğini ekrana yansıtıyormuş.
Belirlenen etiketin listeye girmemesinin onlar için bir reyting kriteri olup olmadığını soruyorum. “Bizim dizimiz reytinge pek bakmaz” diyor ama dikkat ettikleri bir ayrıntıyı da bizimle paylaşıyor. Diziyle ilgili 30 bini aşkın tweet atılan akşamların reytingi de iyi oluyormuş. Etiket üzerinden gizliden ya da açıktan reklam çalışmasına girilmiyor ‘Leyla ile Mecnun’da. Altun, dizi felsefesine uygun bitiriyor görüşmemizi. “Bizde reklamı sadece Erdal Bakkal verir: Çay Erdal Bakkal’da içilir.”
Görüşme talebinde bulunduğum bazı Twitter hesabı sahipleri de ‘ekmekleriyle oynayacağım’ gerekçesiyle soruları yanıtlamak istemedi. Ama bu gerekçeyi fikir vermesi açısından not düşmek istedim.
Twitter’da reklam yapmak
Peki reklam işleri nasıl dönüyor? Örneğin bir marka, stratejisi gereği ‘#çayınyanındaiyigider’ etiketinde karar kılıp çok takipçili bir kullanıcı ile anlaşıyor. Bu Twitter kullanıcısı da etiketi kendi fikriymiş gibi takipçileriyle paylaşıyor ve tweet’ler gelmeye başlıyor. Etiket, binlerce kişinin takip ettiği hesap sayesinde TT olurken sıradan bir kullanıcı olduğunu düşündüğümüz bir hesap (çoğu zaman sahte hesap) “Bilmem ne bisküvisi #çayınyanındaiyigider” diye bir tweet atıp tweet içine bir de bisküviyle ilgili fotoğraf ya da video ekliyor. Bu tweet bir süre sonra Twitter’daki ‘popüler fotoğraflar’ ya da ‘popüler videolar’ bölümünde gözüküyor. Aynı zamanda çok retweet’lenen bu tweet de ‘popüler tweet’ler’ bölümünde en tepede gözüküyor. (Çok retweet’lenmesi de markanın önceden organize olmasıyla gerçekleşiyor.) TT olan etiketle ilgili kim ne yazmış diye merak eden kullanıcılar da bu bölümleri tıkladığında markayla karşılaşıyor. TV dizilerinin izlediği yöntem de benzer. Gösterime girmeye hazırlanan yeni bir dizi düşünün ve adını da geçmişten bir dizi koyalım, kimseyi töhmet altında bırakmamak için: ‘Bizimkiler’. Dizi tanıtımı için çok takipçili hesap ‘#sizinkiler’, ‘#sizinkileribilmemama’ vs. gibi etiketler açıyor ve içinde bu etiketlerin geçtiği tweet’ler atılırken biri (?) çıkıp ‘#sizinkileribilmemama Bizimkiler her çarşamba şu kanalda’ tweet’i atıyor. Benzer yöntemler yayındaki diziler için de uygulanıyor. Yayın sırasında sağ alt köşede beliren etikete ilgi olması için çok takipçili
hesapların ‘yardımına’ başvuruluyor.
Ezeli rakibe Twitter’dan gol
TT listesinin sportif içerikli başlıkları da genellikle futbol üzerinden şekilleniyor. Burada da üç İstanbul takımının büyük hegemonyası var. Trabzonspor ve birkaç Anadolu kulübü nadiren listede yer buluyor. Oynanacak ya da bitmiş maçların sonuçlarına göre belirlenen etiketler dışında çok takipçili hesapların örgütlemesiyle maç günleri dışında da TT listesine giriliyor. Belirlenen etiketlerin birçoğu stadyumlarda sıkça duyduğumuz seksist, homofobik, şovenist dille benzerlik taşıyor. Cinsellik üzerinden ilerleyen etiketlere kadınlar da erkekler kadar destek veriyor. Maddi bir beklentileri de yok. Etiketi TT listesine sokmak onlara fazlasıyla haz veriyor. Birçoğu, gündemin futbol olmadığı hafta içlerinde TT listesine girmeyi ezeli rakibe gol atmakla bir tutuyor. Açıkça dillendirmeseler de tribün liderlerine özenenler var içlerinde ve birçoğu o hayallerini bu yolla tatmin ediyor.
Radikal