Günlük yaşamda her yaştan insan için internet, akıllı telefon, tablet ve bilgisayar gibi sürekli değişen bilgi ve eğlence kaynaklarından uzak durmak pek mümkün olamıyor. Evde, iş yerinde sık sık uyarı almaya başladıysanız,başka işleriniz olmasına rağmen eliniz hala durmadan sosyal medya sayfalarına gidiyorsa, işleriniz hiç bitmiyor ve hep ertesi güne sarkıyorsa bu durum “internet bağımlığının” habercisi olabilir. Memorial Ankara Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Doç. Dr. Levent Sütçigil, internet bağımlılığı ve alınması gereken önlemler hakkında bilgi verdi.
Yoksunluk hissi, sinirlilik ve sosyal ilişkilerde bozulmaya neden olabilir
Bilgisayar, işleri kolaylaştırıp üretkenliği artırmasının yanı sıra, günlük yaşantının farklı alanlarına tamamen girmiş durumdadır. Hayatımızın vazgeçilmezi teknoloji, bilgi alma ve paylaşma gibi faydalarının dışında birçok sorunu da yaşamımıza dahil etmiş durumdadır. İnternet bağımlılığı ya da teknoloji bağımlılığı, bilgisayarın kişinin kendisine, çevresine ve ilişkilerine zarar vermeye başladığı durumlar için kullanılan bir terimdir. Resmi bir tanımlama olmamakla birlikte uzmanlar bilgisayar bağımlılığını uyuşturucu madde bağımlılığına benzetmişlerdir. Uzun süreli bilgisayar kullananlarda uyarıcı ya da uyuşturucu madde bağımlılarına benzer bir tablo oluşmaktadır. Bilgisayar bağımlıları uzun süre internete ulaşamadıklarında “yoksunluk” denilen gerginlik hissi, sinirlilik, yerinde duramama, ne yapacağını bilememe gibi davranışlar sergileyebilirler. Zaman içinde hep daha uzun süre bilgisayar başında kalmak isterler, internete bakamadıkları sürece akılları hep internettedir, gördükleri zarara rağmen bu durumu bırakamazlar. Uzun süre bilgisayar ile meşgul olduklarını genellikle inkar ederler.
Geçici bir rahatlama hissi verse de kalıcı sonuçları olumsuz olabilir
Birçok insan günlük sıkıntılarını unutmak, yalnızlığını azaltmak, kaygı ve depresif duygularını biraz olsun bastırmak isteği ile internete yönelmektedir. İnternette gezinmeye başlandığında dikkat başka bir alana çekildiğinden sıkıntı veren düşünceler azalır ve bir rahatlama hissedilir. Oysa bir süre sonra rahatlamak için kullanılan diğer aktiviteler unutulur. Ayrıca biriken problemlerle yüzleşmemek için internet daha fazla kullanılmaya başlanır.
Kaygılı ve depresif kişilerde gelişme riski daha fazla
Bazı kişiler internet bağımlılığı için daha fazla risk taşımaktadır. İnternette gezinmenin sıkıntı veren düşüncelerden uzaklaştırıcı etkisi anksiyete yani kaygı bozukluğu olan kişilerin internet bağımlılığı geliştirme riskini artırır. Depresif yakınmaları olan kişiler de kolayca internet bağımlısı olacak gruptandır. Depresyonun verdiği sıkıntılı düşünceler bir süre ertelense de, internetin yarattığı sosyal izolasyon, yalnızlık ve problemlerin gittikçe ertelenmesi depresyonun şiddetini daha da artıracaktır. İlaç, alkol, kumar ve cinsellik konusunda takıntılı ya da bağımlı davranışlar gösteren kişilerde de kolaylıkla internet bağımlılığı gelişebilir.
İnternet bağımlılığının belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Düşünülenden daha uzun süre internette kalmak.
İşlerin düzenli olarak geç saatlere ya da ertesi güne sarkması. Yemeklerin pratik şekilde geçiştirilmesi.
Yakınlarının şikayetlerine rağmen uzun süre internet kullanımını kabul etmemek.
Online görüşmelerin süresinin, gerçek konuşmaların önüne geçmesi.
Ufak bir sıkıntı ve yalnızlık hissinde cep telefonuna sarılmak.
Kendine süre sınırı koyamamak.
Öncelikle geç yatma ve sabah kalkamama gibi uyku bozuklukları, cinsel problemler, göz kuruluğu, belirgin kilo artışı, el, bilek ve boyun sırt ağrılarının başlaması.
İnternet bağımlılığını engellemek için öneriler:
Kişiyi internetin başına götüren neden tespit edilmelidir.
Belli işlerinin bitirdikten sonra bir ödül olarak kısıtlı bir süre bilgisayarın başına geçilebilir.
Her akşam aynı saatte bilgisayar ya da cep telefonunu elden bırakılmalıdır.
Yalnızlığı ve can sıkıntısını gidermek için internette vakit geçirmek yerine, kitap okumak gibi başka aktiviteler tercih edilmelidir.
Bilgisayar ile yapılan iletişim her zaman için duygudan yoksun olacağından, arkadaşlar ve aile üyeleriyle ev dışında organizasyonlar yapılmalıdır.
Bilgisayar başındayken neler kaçırıldığı düşünülmelidir. Kişinin çocuğuyla birlikte parkta yapacağı yarım saatlik yürüyüş, eşiyle kahve içip sohbet etmesi çok daha değerlidir.
Bilgisayarın salon gibi ortak kullanım alanlarında olması sağlanmalıdır.
Bir saatlik bilgisayar kullanımının arasında 10 dakikalık aralar verilmelidir.
Kişi bilgisayar ya da telefonu bu kadar uzun süre kullanmaya başlamadan önce nelerden keyif aldığını düşünebilir. Bunlar tekrar canlandırılabilir.
Zamanın çok kıymetli olduğu ve ne kadar hızlı geçtiği unutulmamalıdır.
Psikiyatrik bozukluklar bu tür bağımlılığın oluşmasına neden olabileceğinden, eş zamanlı olabilecek hastalıklar için bir psikiyatristten yardım alınmalıdır.