Sistemde, gözün hareketiyle fare imleci, bakılan noktaya hareket ediyor; gözler bir saniye kırpıldığında tek tıklama, 2 saniye kırpıldığında da farenin çift tıklama hareketi otomatik yapılabiliyor. Gözlerle bilgisayarın sanal klavyesini açıp yazı yazmak ve arama yapmak da mümkün.
ODTÜ Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Kürşat Çağıltay, araştırma görevlisi Mehmet Dönmez ile geliştirdikleri “bilgisayarlara göz hareketleriyle komut verme” teknolojisini anlattı.
TÜBİTAK’tan aldıkları destekle 5 yıl önce “İnsan-bilgisayar etkileşimi laboratuvarı”nı kurduklarını, bu laboratuvarda göz hareketlerini takip ederek insanların nereye ne kadar süreyle baktığını analiz edebilen sistemler geliştirdiklerini ifade eden Çağıltay, daha sonraki çalışmalarında da bilgisayarları göz hareketleriyle çalıştırabilen teknoloji için çalışmalara başladıklarını söyledi.
Geliştirdikleri teknolojinin, fare ve klavye gereksinimini ortadan kaldırdığını, sadece gözlerle ekrana bakarak tüm komutların verilebildiğini ifade eden Çağıltay, şöyle konuştu:
“Gözünüzü hareket ettirdiğinizde ekrandaki fare oku, göz nereye bakıyorsa oraya hareket ediyor. Gözlerinizi bir saniye kırptığınızda tek tıklıyor, 2 saniye kırptığınızda çift tıklama hareketini yapıyor. Böylece bilgisayarı elinizle kullanırken fareye ya da klavyeye dokunurken yapılan hareketlerin hepsini sadece gözlerle gerçekleştirebiliyorsunuz. Sanal klavyeyi açıp harflerin üzerinde gözünüzle gezinip yazı yazabiliyorsunuz ya da bir web sitesini açtığınızda, buradaki ilgili bağlantılara tıklayarak ilgili sayfaya gidip bilgisayar üzerindeki tüm kullanım işlemlerini gerçekleştirebiliyorsunuz.”
Doktorların ameliyattaki göz hareketlerine yakın takip
Çağıltay, teknolojinin potansiyel kullanım alanlarından söz ederken, özellikle savunma sanayinde yeni ufuklar açabileceğini, bir silah sistemini hedefe yönlendirmede elle komut yerine gözle hedefin üzerine bakarak komut verilebileceğini belirtti.
Arabaların içine monte edildiğinde de radyonun sesini açma kapama, kanalları değiştirme gibi işlerin gözlerle yapılabilir hale gelebileceğine işaret eden Çağıltay, bunun için arabaya gözün hareketlerini yansıtan ayna türü ufak birtakım donanımsal değişiklikler yapılmasının yeterli olacağını kaydetti.
Evlerdeki ısınma ve aydınlatma sistemleri, perde ve televizyonun açılıp kapanmasının bu teknolojiyle mümkün olacağını vurgulayan Çağıltay, “Evlerdeki uygulamalar için çok ucuza mal olan donanımlar var. Tahminen 100-150 lirayla temin edilebilecek bir sensör ve geliştirdiğimiz sistemle evdeki tüm sistemleri kontrol edilebilir hale getirmek mümkün” diye konuştu.
Sistemin sağlık ve eğitim alanında da kullanımının mümkün olduğuna işaret eden Çağıltay, doktorların ameliyat sırasında baktıkları noktaların bu sistemle kaydedilip daha sonra tıp öğrencilerinin eğitiminde kullanılabileceğini, eğitimde de tabletlerde ders çalışma sırasında performansın yine bu sistemle ölçülebileceğini dile getirdi.
Felçli hastalara bilgisayar imkanı
Prof. Dr. Çağıltay, projeyi hayata geçirirken temel hedeflerinin, boynundan aşağısı felçlileri bilgisayar teknolojilerine kavuşturmak olduğunu ifade etti.
Ellerini ve kollarını kullanamayan felçli hastaların, bu teknoloji sayesinde sadece gözlerini kullanarak bilgisayar kullanabileceklerini, evde istedikleri her şeyi gözleriyle çalıştırabileceklerini belirten Çağıltay, teknolojinin farklı bir sürümünü ise az görenlerin göz eğitimleri için geliştirmeye çalıştıklarını söyledi.
Tamamen Türk mühendislerin tasarımı olan yazılım sisteminin maliyetinin herkesin temin edebileceği bir seviyede olduğunu ifade eden Çağıltay, “Bir eve 300-500 dolar dolayında bir maliyetle kurulabilecek” dedi.
Geliştirdikleri teknoloji için ulusal düzeyde patent başvurusu yaptıklarını, uluslararası patent başvuru hazırlığının sürdüğünü bildiren Çağıltay, ODTÜ Teknokent’teki birtakım firmalarla teknolojinin ürün haline getirilmesi için çalışmaları devam ettirdiklerini belirtti.
Sistem, gözün içine lens gibi monte edilecek
Görmeye dayalı bilgisayar teknolojilerinin gelecekte günlük hayatın her alanına yayılacağını dile getiren Çağıltay, şu görüşlerini paylaştı:
“Belli bir süre sonra günümüzdeki fiziksel etkileşimi sağlayan bilgisayar arayüzleri fare, klavye, hatta ekranın kendisi ortadan kalkacak. Doğrudan doğruya bu sistemler bizim gözümüzün içine lens gibi monte edilecek. Dışarıdaki fiziksel bir ekrana bakmak yerine gözün önünde ekranlar ve uygulamalar belirecek. Terminatör filmindeki uygulamalar gerçek olacak. 10-15 yıl içinde bunlarla ilgili gelişmeler hızlı bir şekilde hayatımıza girecek.”
Çağıltay, gözlük türündeki uygulamaların bu teknolojilerin yerleşmesinde geçiş olacağını, belli süre bu gözlüklerin kullanılacağını ancak daha sonra tamamen ortadan kalkacağını, doğrudan doğruya retinal ekran denilen birtakım arayüzlerin bilgisayarla iletişime girilmesi için yeterli olacağını söyledi.
İstem dışı kırpmaları algılamıyor
Teknolojinin geliştiricilerinden Mehmet Dönmez de sistemin göz bebeğine gönderdiği kızıl ötesi ışığın geri dönmesi ve x, y koordinatlarını işleyen bir yazılıma dayandığını belirtti.
Dönmez, teknolojiyi istem dışı kırpmaları algılamayacak şekilde programladıklarını kaydetti.